Γρηγόρης Αυξεντίου 22/02/1928 – 02/03/1957
«Εκείνο το “ΟΧΙ” δεν το επανέλαβε η ηχώ, ήταν πολύ βαρύ για να το μεταφέρει». – Κώστας Μόντης
Ο Γρηγόρης Αυξεντίου γεννήθηκε στην κωμόπολη Λύση, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 22 Φεβρουαρίου 1928. Γονείς του Γρηγόρη ο Πιερής και η Αντωνού Αυξεντίου και αδελφή του η Χρυσταλλού Αυξεντίου – Σουρουλλά , σύζυγος του η Βασιλική Γρηγόρη Αυξεντίου. Έπεσε στις 3 Μαρτίου 1957 κοντά στην Ιερά Μονή Μαχαιρά, σε μάχη εναντίον των Άγγλων.
Τελείωσε το δημοτικό σχολείο Λύσης και το Ελληνικό Γυμνάσιο Aμμοχώστου. Σπούδασε στη Σχολή Εφέδρων Aξιωματικών της Ελλάδας και υπηρέτησε στον Ελληνικό Στρατό, με τον βαθμό του Έφεδρου Ανθυπολοχαγού. Μετά την επιστροφή του στην Κύπρο το 1953, ανέπτυξε πλούσια κοινωνική και εθνική δράση. Αρχές Ιανουαρίου του 1955 ο Γρηγόρης Αυξεντίου μυήθηκε στον αγώνα από τον ίδιο τον Αρχηγό Διγενή. Αντί του καθιερωμένου όρκου, ο Διγενής δέχτηκε τον λόγο της στρατιωτικής τιμής του Αυξεντίου. Αμέσως μετά άρχισε τη στρατολόγηση ανδρών στις τάξεις της ΕΟΚΑ.
Ο Αυξεντίου ήταν ο πρώτος τομεάρχης της ΕΟΚΑ στην περιοχή Αμμοχώστου και την 1η Απριλίου του 1955 ηγήθηκε των επιθέσεων εναντίον αγγλικών στόχων στον τομέα του. Επικηρύχθηκε από τους Άγγλους από την ημέρα εκείνη για το ποσό των 250 λιρών, το οποίο αργότερα αυξήθηκε σε 5.000 λίρες. Μετά την επικήρυξή του κατέφυγε στην οροσειρά του Πενταδακτύλου και ηγήθηκε της πρώτης ορεινής ανταρτικής ομάδας. Από εκεί, στις 29 Νοεμβρίου 1955, κλήθηκε από τον Διγενή στο αρχηγείο της ΕΟΚΑ στην περιοχή Σπηλιών.
Στις 11 Δεκεμβρίου 1955 επέδειξε τις εξαίρετες στρατιωτικές του ικανότητες στην ιστορική μάχη των Σπηλιών, παρασύροντας δυο φάλαγγες των Άγγλων στρατιωτών, που ανηφόριζαν προς τα κρησφύγετα, να συγκρουστούν μεταξύ τους. Ο Διγενής τού ανέθεσε μαζί με τον τομέα Πιτσιλιάς και τα χωριά της Ορεινής – Μαχαιρά και τα κρασοχώρια Λεμεσού. Έδρασε με τα ψευδώνυμα Ζήδρος, Αίας, Άρης, Ρήγας, Ζώτος, Ανταίος.
Στις 3 Μαρτίου 1957 Άγγλοι στρατιώτες περικύκλωσαν το κρησφύγετό του κοντά στο Μαχαιρά, ύστερα από προδοσία. Η μάχη κράτησε για ώρες. Στην ομάδα του ήταν οι Ανδρέας Στυλιανού, Αυγουστής Ευσταθίου, Αντώνης Παπαδόπουλος και Φειδίας Συμεωνίδης, τους οποίους, όμως, διέταξε να βγουν από το κρησφύγετο. Σύμφωνα με μαρτυρία του συμπολεμιστή του Αυγουστή Ευσταθίου, που μετά τη ρίψη χειροβομβίδας στο κρησφύγετο επέστρεψε, με υπόδειξη των Άγγλων, για να διακριβώσει αν ο Αυξεντίου ήταν ζωντανός και παρέμεινε σ’ αυτό. Προσπάθειά τους ήταν να κρατήσουν τη μάχη μέχρι να νυχτώσει και επωφελούμενοι από το σκοτάδι να διαφύγουν. Οι Άγγλοι στρατιώτες, που αντιλήφθηκαν τον σκοπό τους, περιέλουσαν το κρησφύγετο με βενζίνη, το πυρπόλησαν και έκαψαν ζωντανό τον Αυξεντίου, ενώ ο Αυγουστής διασώθηκε με βαριά εγκαύματα.
Από φόβο λαϊκών εκδηλώσεων οι Άγγλοι έθαψαν το καμένο σώμα του Αυξεντίου στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας, στον χώρο που είναι γνωστός σήμερα ως Φυλακισμένα Μνήματα.
Ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, ο σταυραετός του Μαχαιρά, γίνεται ένας σύγχρονος Λεωνίδας. Το «Μολών Λαβέ» που ξεστόμισε όταν οι Άγγλοι του ζήτησαν να παραδοθεί έκανε τον Λεωνίδα να ξαφνιαστεί, έκανε τους Άγγλους να παγώσουν και να σαστίσουν, όταν του ζήτησαν να παραδοθεί και να προδώσει το όραμα του για ελευθερία και Ένωση, και έτσι η ιστορία άρχισε να γράφει ακόμα μια λαμπρή σελίδα ηρωισμού στην μακραίωνη ιστορία του Ελληνισμού. «Με το αίμα των ηρώων και με γράμματα χρυσά» γράφτηκε στις 3 του Μάρτη του 1957 άλλη μια σελίδα σύγχρονου ηρωισμού και αυταπάρνησης.
Είχε συνειδητοποιήσει ότι η Λευτεριά δεν χαρίζεται, αλλά κερδίζεται με αίμα. Είχε συνειδητοποιήσει ότι το χρέος του. Είχε αποδείξει ότι Οι ιδέες είναι πιο δυνατές από την φωτιά και δεν λύγισε! Και όμως. Εκείνη τη μέρα οι Άγγλοι πανηγύριζαν μια νίκη. Αλλά στην ιστορία δεν έμεινε ούτε το όνομα αλλά ούτε και η φωτογραφία του επικεφαλής βρετανού αξιωματικού. Στην ιστορία έμεινε το καρβουνιασμένο σώμα του Γρηγόρη Πιερή Αυξεντίου.
Έμεινε το χρέος προς τους υπόλοιπους Έλληνες της Κύπρου που πρέπει να παραδειγματιστούν από την θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου και να μην ελπίζουν στις κάλπικες υποσχέσεις των πολιτικών , και στα ύπουλα σχέδια ξεπουλήματος που θέλουν να μας επιβάλουν! ..
«Αν λαχταράς τη λευτεριά σε ξένους μην ελπίζεις. Μόνος σου παρ’ την αν μπορείς αλλιώς δεν την αξίζεις»
Δεν θέλουμε να αναφερθούμε στις περισσότερο στις σημερινές συνθήκες γιατί θεωρούμε ύβρη για την τιμή του ήρωα.
Αυτός «απέθανεν πτερωθείς», πέθανε περήφανος και δεν δέχτηκε να γονατίσει και να προσκυνήσει τον ξένο δυνάστη! Εμείς μέρα με τη μέρα αυτοκτονούμε ηττοπαθείς.
Δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ για την πολεμική δράση του Γρηγόρη Αυξεντίου
