Στην πινακίδα οδοσήμανσης ενός στενού δρομίσκου της συνοικίας Αμπελοκήπων της Αθήνας διαβάζουμε το όνομα Γερμανός Καραβαγγέλης. Αυτή τη μικρή τιμή επεφύλαξε το μικρόψυχο Ελλαδικό (κι όχι Ελληνικό) κράτος στο μεγάλο εθνικό αγωνιστή Μακεδονίας και Πόντου. Ακόμη και οι κάτοικοι του δρομίσκου αυτού ίσως να μη γνωρίζουν, οι περισσότεροι απ΄ αυτούς, ποια ήταν η μεγάλη αυτή μορφή του Μακεδονικού και του Ποντιακού αγώνα στις αρχές του περασμένου αιώνα.
Ο Γερμανός (κατά κόσμον Στυλιανός) Καραβαγγέλης υπήρξε ένας λόγιος κληρικός ευρύτατης μόρφωσης (διδάκτωρ φιλοσοφίας πανεπιστημίου Λειψίας), αλλά και ο ζωντανός θρύλος του Μακεδονικού αγώνα και της ηρωικής αντίστασης των Ποντίων της Αμάσειας μετέπειτα. Η φλόγα Ελληνικότητας που έκαιε μέσα του ήταν άσβεστος παρά τις συνεχείς διώξεις που υφίστατο συνεχώς από τους Βούλγαρους κομιτατζήδες σε συνεργασία με τους Τούρκους στη Μακεδονία και από τους Νεότουρκους στην Αμάσεια του Πόντου στη συνέχεια.
ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
Ο γιγαντόσωμος στο παράστημα, αλλά και μεγαλόφρων σε Ελληνικότητα Γερμανός στάλθηκε από το οικουμενικό πατριαρχείο ως επίσκοπος Καστοριάς το 1900, σε μία περίοδο που ο Μακεδονικός αγώνας κατά των Βουλγάρων και Σέρβων κομιτατζήδων ήταν στην πιο κρίσιμη καμπή του. Πρώτος και καλλίτερος στον άνισο και πολυαίμακτο τούτο αγώνα ο Παύλος Μελάς, αλλά και ο Ίων Δραγούμης, ο Τέλλος Αγαπηνός (Τέλλος Άγρας), ο Γιώργος Κατεχάκης, ο Κων/νος Μαζαράκης, ο Γεώργιος Τσόντος και πολλοί Μανιάτες, Κρητικοί, Θεσσαλοί, που συνέρρεαν από παντού για να δώσουν το αίμα και την ψυχή τους στην αγωνιζόμενη εκεί στο βορά Ελληνική πατρίδα.
Όμως ο Γερμανός Καραβαγγέλης αν και στάλθηκε στη Μακεδονία ως ιεράρχης, σύντομα έγινε η ψυχή του Μακεδονικού αγώνα με την ακάματη Ελληνοψυχία του και στήριξη του φρονήματος του αγωνιζόμενου τότε λαού της Μακεδονίας. Με την οργάνωση ένοπλων σωμάτων αυτοάμυνας και τη διαφώτιση της Ελληνικής και παγκόσμιας κοινής γνώμης κατόρθωσε να κινήσει το ελληνικό και διεθνές ενδιαφέρον για τον ηρωικά διεξαγόμενο αγώνα των Μακεδόνων. Επιβλητικός πάνω στο άσπρο άλογό του και με το ράσο του να ανεμίζει τριγυρνούσε στα χωριά της βασανισμένης Μακεδονίας γαλβανίζοντας το εθνικό φρόνημα, θυμίζοντας τα κλέη της αρχαίας πατρίδας κι αναπτέρωνε τις ελπίδες για την εθνική αναγέννηση.
Λίγα χρόνια πριν, ο υπέροχος προφήτης της επανελλήνισης των Ρωμιών Περικλής Γιαννόπουλος είχε διασαλπίσει: πας παππάς, αισθανόμενος πρώτα παπάς και μετά ΄Ελλην, ξουραφισθήτω! Σε εφαρμογή αυτής της αυστηρής ρήσης του Π. Γιαννόπουλου πολλές γενειάδες ιερωμένων θα κινδύνευαν να αφανιστούν, όχι όμως του φλογερά Ελληνόφυλου Γερμανού Καραβαγγέλη, τη σωματική και ψυχική κυτταρική μνήμη του οποίου η ελληνικότητα είχε σφραγίσει ανεξίτηλα. Τέτοιου ιεράρχες ανέδειξε αρκετούς το Ελληνικό γένος, μερικοί των οποίων πλήρωσαν με τη ζωή τους την έμπρακτη πίστη τους στα πεπρωμένα της φυλής των.
Η έντονα πατριωτική δράση όμως του Γερμανού Καραβαγγέλη ενάντια στα σχέδια της Βουλγαρικής επεκτατικής πολιτικής εις βάρος της Ελληνικής Μακεδονίας δεν άργησε να συναντήσει την αντίδραση της Βουλγαρικής προπαγάνδας και πολιτικής, η οπία υποκινούσα τις πρεσβείες Ρωσίας και Αγγλίας στην Κωνσταντινούπολη, πέτυχε την απαγόρευση των περιοδειών του ιεράρχη και την ανάκλησή του στο πατριαρχείο με απόφαση του τότε πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄. φυσικά ο πατριάρχης διέταξε την ανάκληση υποκύπτων στις πιέσεις της Υψηλής Πύλης. Όμως ο σπόρος που ο Γερμανός έσπειρε στη γη της πολύπαθης Μακεδονίας δε θα αργούσε να βλαστήσει και να φέρει σύντομα την ανοιξιάτικη ανθοφορία της Μακεδονικής απελευθέρωσης λίγα χρόνια αργότερα.
ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΜΑΣΕΙΑΣ ΠΟΝΤΟΥ
Στην Κωνσταντινούπολη πλέον ο Γερμανός, μετά το θάνατο του πατριάρχη Ιωακείμ, εκλέγεται τοποτηρητής του πατριαρχικού θρόνου μέχρι την ανάρρηση στο θρόνο του νέου πατριάρχη Γερμανού Ε΄. Η μη εκλογή του Γερμανού Καραβαγγέλη στο θρόνο οφείλετο στην αντίδραση των Τούρκων, λόγω της δράσης του στη Μακεδονία και Θράκη, ενώ είχε όλα τα απαιτούμενα προσόντα για πατριάρχης. Ο νέος πατριάρχης Γερμανός Ε΄ αποστέλλει πλέον τον Γερμανό ως επίσκοπο στην Αμάσεια του Πόντου, μα και εκεί ο φλογερός αγωνιστής Γερμανός δεν περιορίζεται στα αυστηρώς ποιμαντικά του καθήκοντα, αλλά στηρίζει με όλες του τις δυνάμεις τον Ποντιακό πληθυσμό που υφίστατο τότε τον Τουρκικό φανατισμό με διώξεις, σφαγές, εξανδραποδισμούς, εκ μέρους του απάνθρωπου για τις ξένες θρησκευτικές μειονότητες Νεοτουρκικού κινήματος. Εξ αιτίας της δράσης του αυτής ο Γερμανός συλλαμβάνεται από τους Τούρκους και φυλακίζεται . γλυτώνει όμως την αγχόνη για την οποία τον προόριζαν χάρη στην ανακωχή που υπογράφηκε το 1917 λόγω της λήξης του α΄ παγκοσμίου πολέμου, στον οποίο οι Τούρκοι βρέθηκαν στο πλευρό των ηττημένων. Συνεχίζει όμως ο μητροπολίτης Αμάσειας στηρίζοντας την εθνική δράση των Ποντίων, που πλέον λόγω των συνεχών Τουρκικών διωγμών, αποζητούν από τη διεθνή κοινότητα την ανεξαρτητοποίηση τους και τη δημιουργία ανεξάρτητου Ποντιακού κράτους. Στην επιδίωξή τους αυτή ολόθερμος επίκουρος προσήλθε ο Γερμανός κινητοποιώντας προσωπικότητες της Ευρώπης υπέρ των Ποντίων και των πόθων τους για τη δημιουργία ελεύθερου Ποντιακού κράτους.
Ενώ όμως ήδη είχε υπογραφεί η συνθήκη του Μούδρου, το Νοέμβριο του 191, στα μέσα του Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδος και μετέπειτα ονομασθείς εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος ήλθε αντίθετος προς τους εθνικούς πόθους των Ποντίων για τη δημιουργία της ελεύθερης νέας πατρίδας των. Έτσι αντί να υποστηρίξει το αίτημά τους, υπέβαλε υπόμνημα στη Διάσκεψη ειρήνης και πρότεινε ο Πόντος να προσαρτιστεί στο τότε σχεδιαζόμενο μεγάλο Αρμενικό κράτος! Ήταν ο ίδιος που τέσσερα χρόνια πριν είχε παραχωρήσει την Ελληνικότατη νήσο Σάσων (ανήκε στα Επτάνησα) στους Αλβανούς. Ήταν η πρώτη φορά, στη μακραίωνη Ελληνική ιστορία, που Έλλην ηγέτης παραχωρούσε σε αντίπαλη χώρα εθνικό έδαφος χωρίς πολεμική ήττα!
Ο Γερμανός Καραβαγγέλης για τη δράση του υπέρ των Ποντίων θεωρήθηκε εχθρός της Τουρκιάς, από το επαναστατικό κίνημα των Κεμαλιστών και καταδικάστηκε στην ποινή του θανάτου. Διέφυγε όμως στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί στην Αθήνα, όπου προτάθηκε για αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Όμως δεν επιτεύχθηκε η εκλογή του. Εκλέχθηκε όμως επίσκοπος Ιωαννίνων (1922) και κατόπιν αφού αποκαταστάθηκε στη μητρόπολη Αμασείας (1924) εστάλη ως έξαρχος του πατριαρχείου στη νεοσύστατη μητρόπολη Κεντρώας Ευρώπης με έδρα τη Βιέννη, όπου και απέθανε το 1935. Ο έξοχος αυτός ιεράρχης ευτύχησε να δει τη Μακεδονία να επανέρχεται στη μητρική αγκάλη της Ελλάδας, αλλά έζησε με σπαραγμό καρδίας τον ξεριζωμό του Ποντιακού και Μικρασιατικού πληθυσμού με το φρικτό σχέδιο ανταλλαγής πληθυσμών, μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος.
ΜΟΡΦΗ ΑΓΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ, ΜΟΡΦΗ ΗΡΩΙΚΗ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ.
ΑΥΤΟ ΥΠΗΡΞΕ Ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΚΑΡΑΒΑΓΓΕΛΗΣ.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΠΩΣ ΤΟΝ ΕΧΕΙ ΛΗΣΜΟΝΗΣΕΙ, ΟΠΩΣ ΤΟΣΟΥΣ ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ.
Σπύρος Παπαδάκης