Διονύσιος Σολωμός: Ο Εθνικός μας Ποιητής

Ο Εθνικός μας Ποιητής γεννήθηκε στη Ζάκυνθο 8 Απριλίου 1798. Γονείς του ήταν ο “κόντε” Νικόλαος Σολωμός και η υπηρέτριά του, Μανιάτισσα στην καταγωγή: Αγγελική Νίκλη. Σύμφωνα με τη συνήθεια των ευγενών της εποχής εκείνης, σπούδασε νομικά στην Ιταλία. Μιλούσε θαυμάσια τα Ιταλικά κι έγραψε μάλιστα σπουδαία ποιήματα στην ιταλική γλώσσα. Μετά το τέλος των σπουδών του, το 1818, επέστρεψε στη Ζάκυνθο όπου ως μη τουρκοκρατούμενη περιοχή, υπήρχε αξιόλογη πνευματική κίνηση. Ο Σολωμός άνηκε σ’ ένα κύκλο με ιδιαίτερη αγάπη για τη Λογοτεχνία και την Ποίηση. Ξεχωριστή θέση σ’ αυτόν τον κύκλο φίλων του Εθνικού Ποιητή έχουν:

▪ Ο Αντώνιος Μάτεσης
▪ Ο Γεώργιος Τερτσέτης (ο δικαστής που απάλλαξε και δικαίωσε τον Απελευθερωτή της Ελλάδας Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Συμμαθητής μάλιστα των παιδιών του Μεγάλου Ήρωα, ήταν ο σύνδεσμος του Εθνικού Ποιητή με τα όσα γινόντουσαν στα πεδία των μαχών.)
▪ Νικόλαος Μάντζαρος
▪ Σπυρίδων Ζαμπέλιος
▪ Ιάκωβος Πολυλάς
▪ Γεράσιμος Μαρκοράς
▪ Ανδρέας Λασκαράτος

Έπειτα από προστριβή για τα περιουσιακά του στοιχεία με τον αδερφό του, Δημήτρη, μετακομίζει στην Κέρκυρα. Τη θεωρεί ως το ιδανικό μέρος για απομόνωση και για καλλιέργεια της Ποίησης. Τότε ξεκινά και η επαφή του Ποιητή με τη Γερμανική Ρομαντική Ποίηση και Φιλοσοφία που τόσο πολύ επηρέασε τη δική του ποίηση. Διαβάζει Γκαίτε, Σίλερ, Χέγκελ. Ο Διονύσιος Σολωμός θεωρείται Εθνικός μας Ποιητής όχι μόνο γιατί οι τέσσερις πρώτες στροφές του ποιήματός του: Ύμνος Εις την Ελευθερίαν που αποτελείται συνολικά από 158 τετράστιχες στροφές καθιερώθηκαν ως Εθνικός μας Ύμνος αλλά γιατί ανέδειξε την εως τότε σε αφάνεια Ποιητική Παράδοση της νεότερης Ελλάδος:
α) Την Κρητική Λογοτεχνία και β) Το Δημοτικό Τραγούδι, καλλιεργώντας παράλληλα τη Δημοτική Γλώσσα.

“Υποτάξου στη Γλώσσα του Λαού σου! Και αν είσαι αρκετός, ΚΥΡΙΕΨΕ την!”, έλεγε χαρακτηριστικά.

Σπουδαιότερα ποιήματά του είναι:
▪ Ύμνος Εις την Ελευθερίαν
▪ Ωδή στο Θάνατο του Λόρδου Βύρωνα
▪ Εις Μάρκον Μπότσαρην
▪ Ο Κρητικός
▪ Ελεύθεροι Πολιορκημένοι
▪ Η Γυναίκα της Ζάκυνθος
▪ Λάμπρος

Ο Κρητικός

Ποίημα σαφώς επηρεασμένο κι από την καταγωγή του πατέρα του που η πρόγονοί εγκετέλειψαν την Κρήτη άμα τη κατάληψή της από τους Οθωμανούς στα 1669. Το ποίημα είναι γραμμένο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο σύμφωνα με την κρητική λογοτεχνική παράδοση.

Ένας νεαρός Κρήτας εγκαταλείπει την Κρήτη έπειτα από την αποτυχημένη Επανάσταση του 1826. Το πλοίο διαφυγής ναυαγεί και ο νέος στην προσπάθειά του να σώσει την αγαπημένη του από τα κύματα αντικρύζει μία φεγγαροντυμένη γυναίκα-θυμίζοντάς μας τον Αρχαίο Μύθο της Θεότητας Λευκοθέας, της νεράιδας που έσωζε τους ναυτικούς. Την Ιστορία αφηγήθηκε στον Ποιητή ο ίδιος ο Κρητικός που πέθανε ζητιανεύοντας στη Ζάκυνθο ως πολλοί Αγωνιστές του ’21.

Ο Λάμπρος

Ποίημα με σημαντικές επιρροές από το ρεύμα του Ρομαντισμού. Ο Λάμπρος, είναι παντρεμένος με μία νεαρή γυναίκα, τη Μαρία και κάνει μαζί της τέσσερα παιδιά. Πολεμώντας τον Αλή Πασά, τον Αλβανό Δράκο της Ηπείρου, βάζει τα παιδιά του εσώκλειστα σε κάποιο ίδρυμα για να τα προστατεύσει. Τα παιδιά του μεγαλώνουν χωρίς να τα γνωρίσει ποτέ του. Άθελά του, αναπτύσσει ερωτικό δεσμό με την ίδια του την κόρη την οποία αναγνωρίζει από κάποια συγκεκριμένα σημάδια. Ο Λάμπρος, λέει στην κοπέλα πως είναι η κόρη του και πως την αναγνώρισε από τα σημεία που έφερε. Η κοπέλα αυτοκτονεί. Ο Ήρωας ομολογεί στη γυναίκα του την αναίσχυντη πράξη του κι αυτή με τη σειρά βάζει τραγικό τέλος στη ζωή της. Ο Λάμπρος αναζητά γαλήνη σε κάποιο ξωκλήσι όμως κι εκεί τον καταδιώκουν σα σύγχρονε Ειρυνίες τα φάσματα των παιδιών του για να τον τιμωρήσουν για την αιμομιξία. Αυτοκτονεί για να βρει λύτρωση.

Όσο αφορά τέλος την ποιητική αξία, ο φίλος και πρωθυπουργός της Ελλάδος, Σπυρίδων Τρικούπης όταν ο ίδιος ο Σολωμός του διάβασε το ποίημά του: Ωδή για την Πρώτη Λειτουργία του λέει:
“Η ποιητική σας ιδιοφυία σας επιφυλάσσει μία θέση στον Ιταλικό Παρνασσό. Όμως εκεί οι Πρώτες Θέσεις είναι πιασμένες. Ο Ελληνικός Παρνασσός δεν έχει βρει ακόμα το Δάντη του.”

Ο Εθνικός μας Ποιητής δούλευε με πάθος στην επιλογή των λέξεων και τη δομή των ποιημάτων του.

Η Δύναμη του Λόγου είναι ακαταμάχητη. Αν για τους Κινέζους μία εικόνα είναι χίλιες λέξεις, για εμάς τους Έλληνες, μία λέξη ισοδυναμεί με χίλιες εικόνες. Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος πάτησε το πόδι του στη Μικρά Ασία και επισκέφτηκε τον Τάφο του Τρανού Προγόνου Του, Αχιλλέα, σχεδόν προφητικά φώναξε:

“Ω Αχιλλέα! Πόσο μακάριος ήσουν! Για σένα βρέθηκε ένας Όμηρος να εξυμνήσει τα κατορθώματά σου!” Τη Δύναμη του Λόγου αναγνώριζαν και οι Λακεδαιμόνιοι και τα επικά ποιήματα του Πίνδαρου, τους συνόδευαν πάντα σα σήκωναν τα Ιερά Λάβαρα, ξεκινώντας για μάχη. Όσο αφορά τη Δύναμη του Λόγου του Σολωμού, αναλογιστείτε Συναγωνιστές, πόσα ολοκαυτώματα γνώρισε ο Ελληνισμός από τους Τούρκους όπως πχ η Σφαγή της Χίου. Κι όμως ήταν η Ποίηση του Σολωμού με τους Ελεύθερους Πολιορκημένους που στο Ολοκαύτωμα του Μεσολογγίου απέδωσε την Αίγλη και την Τιμή σε μία από τις πλέον ηρωικότερες στιγμές της Εποποιΐας του ’21.

Οπλιστείτε με θάρρος Συναγωνιστές για τις δύσκολες μέρες που έρχονται. Οπλιστείτε με θάρρος, όπως ο Έλληνας Υπερασπιστής του Μεσολογγίου όπου εκτός από τον Τούρκο είχε να αντιμετωπίσει έναν πιο τρομερό τύραννο: την ΠΕΙΝΑ!

“Στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει
Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω γω στο χέρι
όπου μου ‘γινες βαρύ και ο Αγαρηνός το ξέρει”

Όπως ο Πολεμιστής Σουλιώτης, όπως ο Εθνικός μας Ποιητής, έτσι πρέπει και μεις να δράσουμε. Εχθροί και φίλοι πρέπει να μας γνωρίζουν όπως λέει και ο Εθνικός μας Ύμνος από δύο στοιχεία:
α) Από την κόψη του Σπαθιού την Τρομερή
β) Από την όψη που με βια μετράει τη Γη

Οι Λόγοι μας πρέπει να είναι κοφτεροί σα σπαθί και η όψη μας Τρομερή που θα σκεπάσει όλη τη Γη, ως λέει ο Ύμνος του Κινήματός μας. Ως οι Ήρωες της Ρομαντικής Ποιήσεως που έγραψε ο Σολωμός θα ‘μαστε απόκοσμοι.