ένας μεγάλος άγνωστος εφευρέτης
Η Αλεξάνδρεια τον 1ο π.Χ. αιώνα, στην εποχή δηλαδή που έζησε ο Ήρωνας, ήταν η μεγαλύτερη πόλη που είχε δει μέχρι τότε η οικουμένη. Όλοι οι Έλληνες από κάθε γωνιά του Ελληνικού κόσμου είχαν φτάσει εκεί σαν αποδημητικά πουλιά και δημιουργούσαν έναν νέο αξεπέραστο πολιτισμό, τον Ελληνιστικό.
Η πόλη ήταν γεμάτη από επιστήμονες, μαθηματικούς, χειρουργούς, ιατρούς, καλλιτέχνες, λογοτέχνες και φιλοσόφους που γύριζαν σαν πλανήτες γύρω από έναν λαμπρό ήλιο, την βιβλιοθήκη και το Μουσείο της Αλεξάνδρειας, με 700.000 ρολούς παπύρων περίπου. Την πόλη κοσμούσαν ναοί, βιβλιοθήκες, λουτρά, θέατρα, κρήνες και αγάλματα και πλατιοί δρόμοι που έτεμναν την πόλη από βορρά προς νότο και από ανατολή στην δύση. Και με ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, τον φάρο της Αλεξάνδρειας που καθοδηγούσε τα πλοία από απόσταση 50 χιλιομέτρων. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον γεννήθηκε και έδρασε ο Ήρωνας. Από νωρίς έδειξε την κλίση του στην μηχανική και αυτοματοποιητική (ρομποτική), μαθηματικά και φυσική, βαδίζοντας όμως στα χνάρια προηγούμενων μεγάλων επιστημόνων όπως ο Φίλωνας ο Βυζάντιος (260-180 π.Χ.) και ο Κτησίβιος (285-222 π.Χ.) που επίσης έζησαν στην Αλεξάνδρεια κοσμώντας την πόλη με τις δεκάδες εφευρέσεις τους.
Εφηύρε και κατασκεύασε πολλές συσκευές φυσικής, αυτόματα μηχανήματα (ρομπότ), υδραυλικά ωρολόγια, όπως και την περίφημη κρήνη του Ήρωνα. Μια από τις πιο γνωστές του κατασκευές ήταν η αιολόσφαιρα ή Αιόλου πύλη, η ατμοστήλη που ήταν ένας λέβητας που ενώνονταν με δυο λεπτούς σωλήνες με μια κούφια (κοίλη) σφαίρα που είχε δυο ακροφύσια στην επιφάνειά της αντίθετα τοποθετημένα και με την δύναμη του ατμού κινούνταν η σφαίρα. Αυτή η συσκευή ήταν με λίγα λόγια ήταν μια ατμομηχανή, που αν εξελισσόταν θα έφερνε την βιομηχανική επανάσταση 1700 χρόνια πριν. Ο Ήρων κατασκεύασε το οδόμετρο (μετρητή αποστάσεων) και το ναυτικό δρομόμετρο (μετρητή θαλασσίων αποστάσεων που αποτελούνταν από ένα σύμπλεγμα οδοντωτών τροχών – γραναζιών) που με την βοήθεια ελίκων μετέφεραν την κίνηση του οχήματος σε έναν πίνακα (καντράν) όπου έδειχνε τα στάδια που διένυσε το όχημα ή το πλοίο.
Ο Ήρωνας διετέλεσε και διευθυντής του Μουσείου της Αλεξάνδρειας που ήταν ένα πολυτεχνείο των θετικών επιστημών της εποχής. Το συγγραφικό έργο του Ήρωνα ήταν μεγάλο και αυτά που γνωρίζουμε είναι 16 πραγματείες. Απ’ αυτές έχουν σωθεί ολόκληρες οι 10, από τις 3 έχουν σωθεί μονάχα αποσπάσματα και οι άλλες 3 χάθηκαν για πάντα. Τα 10 έργα που σώθηκαν είναι:
Μετρικά σε 3 βιβλία (περιέχει μετρήσεις γεωμετρικών σχημάτων επιπέδων και στερεών),
Διόπτρα (περί γεωδαισίας, για την κατασκευή διόπτρας που έμοιαζε με τον σημερινό θεοδόλιχο, με το όργανο αυτό γινόταν η μέτρηση της απόστασης ενός άστρου από την γη),
Πνευματικά σε 2 βιβλία (όργανα που λειτουργούσαν με την πίεση του αέρα ή του ατμού ή του νερού),
Περί αυτοματοποιητικής (για την αυτόματη κίνηση των σκηνικών ενός θεάτρου),
Βελοποιητικά (για πολεμικές μηχανές που αποτελούνταν από χορδές τόξων),
Ορισμοί, γεωμετρικά, γεωδαισία, στερεομετρικά,
Μηχανικά σε 3 βιβλία (για διάφορες μηχανές που λειτουργούσαν με τροχούς ή με γρανάζια),
Βαρούλκος (μηχανήματα για την έλξη μεγάλων βαρών),
Χειροβαλίστρας κατασκευή και συμμετρία (ατομική βαλίστρα),
Κατοπτρικά (χρήση στιλβωμένων μεταλλικών πλακών και καθρεφτών).
Μερικά από τα έργα που χάθηκαν ήταν τα α) Καμαρικά, β) Περί ζυγίων (βαρών), γ) το Αστρολάβον (ένα τύπο αρχαίου GPS που έβρισκε την θέση σύμφωνα με την θέση των άστρων).
Μερικά από τα μηχανήματα που κατασκεύασε ήταν ένα πουλί που κελαηδούσε με τεχνητό τρόπο με έναν υδραυλικό αυλό. Έφτιαξε αυτόματα θεατρικά σκηνικά, όπως πόρτες που άνοιγαν από μόνες τους με την βοήθεια νερού ή αέρα, αγαλματάκια που χόρευαν στην σκηνή, αστραπές και βροντές που ακούγονταν ξαφνικά με την πίεση του αέρα. Ένας ακόμα μηχανισμός που δημιούργησε αίσθηση ήταν ή κρήνη του Ήρωνα που δημιουργούσε πίδακα νερού με πεπιεσμένο αέρα προερχόμενο από από την ροή νερού σε κλειστό χώρο.
Με την ζωή και το έργο του ο Ήρωνας δημιούργησε μηχανήματα που θα έκαναν την ζωή των ανθρώπων ευκολότερη και είναι σίγουρο πως αν χρησιμοποιούνταν σε μαζική παραγωγή και η βιομηχανική επανάσταση θα ερχόταν εκατοντάδες χρόνια πριν, αλλάζοντας την ροή της ιστορίας.
Αίας ο Τελαμώνιος
Τ. Ο. Καβάλας
Διαβάστε περισσότερα: http://www.xryshaygh.com/index.php/enimerosi/view/agnwstes-morfes-tou-ellhnismou-hrwn-o-alejandreus#.UaxblEBM_RM#ixzz2V8tDhRSx