Του Αλέξη Λυγδιανού
Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Βόλος, Ηράκλειο, Ιωάννινα και Πάτρα βρίσκονται, σύμφωνα με την Κομισιόν, μόνιμα στη λίστα των δέκα πιο επιβαρυμένων περιβαλλοντικά ευρωπαϊκών πόλεων.
Η αφρικανική σκόνη, τα συστήματα ψύξης και θέρμανσης, καθώς και οι ρύποι από τα τζάκια και τις ξυλόσομπες, που τον χειμώνα δούλεψαν στο φουλ, αποτελούν τις βασικές αιτίες για τις υπερβάσεις στις ποσότητες των αιωρούμενων σωματιδίων, που εντείνονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε και τις ουσίες που εκπέμπονται από τα οχήματα και προκαλούν το λεγόμενο κυκλοφοριακό νέφος, που γίνεται ακόμα πιο επικίνδυνο με τη χρήση νοθευμένων καυσίμων, με τα οποία τα τελευταία χρόνια συνήθως γεμίζουν τα ρεζερβουάρ.
Πρόκειται για ένα «κοκτέιλ» άνω των 60 τοξικών ρύπων που προσκολλώνται πάνω στη σκόνη και καταλήγουν στο ανθρώπινο αναπνευστικό σύστημα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), την Ε.Ε. και την Greenpeace κοστίζουν πάνω από 7,6 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως στην ελληνική οικονομία.
Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι ευθύνονται για τον θάνατο 1.300 Ελλήνων κάθε χρόνο και για μακροχρόνιες επιπτώσεις υγείας σε άλλους 7.000 συμπολίτες μας. Μάλιστα, τα στοιχεία που έρχονται από την Κομισιόν αποκαλύπτουν ότι στην Ευρώπη χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από τη μόλυνση περισσότεροι από 300.000 πολίτες.
Το όζον
Στο… κόκκινο είναι τον τελευταίο καιρό οι τιμές του όζοντος στην ατμόσφαιρα. Οι μετρήσεις του Δικτύου Παρακολούθησης Ατμόσφαιρας της Αθήνας παρατηρούν σχεδόν καθημερινά υπέρβαση του ορίου ενημέρωσης κοινού στις τιμές του όζοντος. Από το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης παρέχονται οι ακόλουθες οδηγίες για την προφύλαξη του πληθυσμού:
Ατομα με αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις, και γενικότερα άτομα ευαίσθητα στην ατμοσφαιρική ρύπανση, συνιστάται να παραμένουν σε εσωτερικούς χώρους και να αποφεύγουν την κυκλοφορία στο εξωτερικό περιβάλλον.
Επίσης, συνιστάται στα παραπάνω άτομα, καθώς και στα παιδιά να αποφεύγουν την έντονη σωματική άσκηση, η οποία μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό της αναπνευστικής οδού και να οδηγήσει σε αναπνευστικά προβλήματα. Το όριο ενημέρωσης κοινού είναι το 180 μg/m³ και το όριο συναγερμού το 240 μg/m³.
Βαρέα μέταλλα
Το φετινό καλοκαίρι έχουμε τις μεγαλύτερες σε χρονική διάρκεια μεταφορές αφρικανικής σκόνης που «έπνιξαν» ελληνικές πόλεις και εκτίναξαν στα ύψη τα τοξικά μικροσωματίδια στην ατμόσφαιρα. Η σκόνη από την Αφρική είναι ένα φαινόμενο που συμβαίνει χιλιάδες χρόνια στη Μεσόγειο. Στις μέρες μας, όμως, είναι επιπλέον επιβαρυντικό για την ατμόσφαιρα λόγω και της ρύπανσης. Πριν από τέσσερα χρόνια, το 2009, ήταν η πρώτη φορά, που πραγματοποιήθηκαν στοχευμένες μετρήσεις για τη σκόνη από τη Σαχάρα, από το Τμήμα Ορυκτολογίας και Ορυκτοχημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Οι αναλύσεις αποκάλυψαν την ύπαρξη βαρέων μετάλλων, όπως μόλυβδος, αρσενικό, σίδηρος, μαγγάνιο, βανάδιο, νικέλιο, χρώμιο, χαλκός και ψευδάργυρος, ουσίες που θεωρούνται επικίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό και ανάλογα με τη σύσταση της σκόνης έχουν και τοξική δράση. Ως γνωστόν, ο μόλυβδος και το αρσενικό ανήκουν στις πιο επικίνδυνες ουσίες για τον άνθρωπο. Τα ιχνοστοιχεία, που προσκολλούνται στους κόκκους άμμου, προέρχονται από διάφορες πηγές, όπως σκουπίδια, κράματα, δομικά υλικά και από ρυπογόνα φορτία εξατμίσεων και βιομηχανικών καύσεων. Δηλαδή, η έρημος είναι ιδιαίτερα μολυσμένη από ποικίλες ανθρώπινες δραστηριότητες.
Να σημειωθεί ότι η αιωρούμενη σκόνη επηρεάζει σημαντικά και το παγκόσμιο κλίμα, ανακλώντας ή απορροφώντας την ηλιακή ακτινοβολία ανάλογα με την περίπτωση. Τουλάχιστον 3,9 εκατ. τόνοι σκόνης μεταφέρονται κάθε χρόνο από τη Σαχάρα προς τη Μεσόγειο, σύμφωνα με γαλλική έρευνα, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Νature».
Εισπνέουμε μόλυβδο και αρσενικό
Η αύξηση στην πυκνότητα της αιωρούμενης σκόνης προκαλεί και αύξηση στις εισαγωγές σε νοσοκομεία. Τα άτομα με χρόνια αναπνευστικά και καρδιαγγειακά νοσήματα οφείλουν να παραμένουν σε κλειστούς χώρους και να αποφεύγουν την έντονη σωματική δραστηριότητα, καθώς αυξάνεται ο κίνδυνος τραυματισμού των πνευμόνων, καρδιακής προσβολής και καρκίνου του πνεύμονα. Επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία βαρέα μέταλλα περιέχει η σκόνη από τη Σαχάρα που πνίγει την Ελλάδα και την Ανατολική Μεσόγειο. Η πρώτη διεξοδική έρευνα, που ολοκληρώθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σχετικά με τη χημική σύσταση των κόκκων σκόνης, κατέδειξε την ύπαρξη εννέα βαρέων μετάλλων, ανάμεσα στα οποία ο μόλυβδος και το αρσενικό που κατέχουν την πρώτη θέση στην παγκόσμια λίστα με τις πιο επικίνδυνες χημικές ουσίες.