![Διδάγματα από την Ιστορία και το Μύθο [#42]](https://i0.wp.com/www.antepithesi.gr/media/k2/items/cache/911bb6f64463c342ebc758ad1f9000ed_XL.jpg)
ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ
Ο ΟΙΩΝΟΣ ΤΟΥ ΚΕΡΑΥΝΟΥ
Έστεκε σιμά στους πρόποδες του Ταΰγετου. Δεν είχε ξαναδεί πιο άγριο και συνάμα πιο γοητευτικό βουνό. Ο ορεινός όγκος του, ήταν τεράστιος μα ακτινοβολούσε δύναμη και αρμονία. Αντανακλούσε υπό το φως του Ηλίου μα και της Σελήνης, την ελληνική γραμμή και το ελληνικό το χρώμα. Ο Ταΰγετος, δεν ήταν ένας σκοτεινός, δασοσκεπασμένος όγκος. Θυμήθηκε τα λόγια ενός Σοφού. Ο Ταΰγετος ήταν ο Παρθενών της Σπάρτης!
Η ΙΣΤΟΡΙΑ
Όπως, μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος, στην καταγραφή των Περσικών Πολέμων αλλά και αναλύοντας τα ήθη και τα έθιμα των σπουδαιότερων Εθνών που ενεπλάκησαν στον πόλεμο αυτό, η μαχητική δεινότητα των Λακεδαιμονίων τόσο ως μονάδων όσο και ως στρατιωτικό σώμα, απλωνόταν ως Μύθος μέχρι τις Πύλες της Πόρνης Βαβυλώνας και σκορπούσαν φόβο και τρόμο στις καρδιές των Βαρβάρων.
Ο Αγησίλαος, ήταν Βασιλιάς της Σπάρτης. Ανέλαβε το 396 π.Χ. να εκστρατεύσει στις ανατολικές ακτές του Αιγαίου και να κάνει πόλεμο με τους προαιώνιους εχθρούς ώστε να απελευθερώσει τις Ελληνίδες πόλεις.
Από νεαρή ηλικία όμως, είχε δείξει την αξία του και το σα λακωνικό σπαθί, κοφτερό πνεύμα του σε διάφορες περιπτώσεις. Όταν, για παράδειγμα ήθελαν να τον μειώσουν, γιατί ήταν χωλός, τον έβαλαν τελευταίο στον ανδρικό χορό, παρόλο που ήταν έτοιμος να αναλάβει το βασιλικό αξίωμα της Σπάρτης είπε: “πως δεν κάνουν οι τόποι τους άνδρες έντιμους, μα οι άνδρες αναδεικνύουν τους τόπους”.
Ο Αγησίλαος πραγματοποίησε ασυνήθιστη για τη Λακεδαίμονα, μακρινή Εκστρατεία. Οιωνός του Ολύμπιου Κεραυνού που κατέκαυσε το ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσσο. Σαράντα χρόνια πριν γεννηθεί ο Μέγας Αλέξανδρος. Εξήντα δύο χρόνια πριν ο Μεγάλος Έλληνας Στρατηλάτης ξεκινήσει τον πόλεμο για την πραγματοποιήση του Πανελλήνιου Ονείρου (334 π.Χ.).
Πριν την εκστρατεία, ο Αγησίλαος, φρόντισε να λάβει τη θεϊκή συγκατάβαση για το πολεμικό εγχείρημα. Έτσι, όριζε το έθιμο και η παράδοση των Ελλήνων. Όμως, ενθυμούμενος πως το ιερατείο των Δελφών, είχε λάβει περσικό χρυσάφι κατά την προηγούμενη σύρραξη για να ερμηνεύονται οι αμφίσημοι χρησμοί της Πυθίας κατά το συμφέρον του Μεγάλου Βασιλιά της Ασίας, ο Δαιμόνιος Λάκων, επισκέφτηκε και ρώτησε για χρησμό το αρχαιότερο Μαντείο του Διός, στη Δωδώνη. Ο χρησμός ήταν καταφατικός και έτσι ξεκίνησε τις προετοιμασίες. Όμως, οι Έφοροι, όρισαν πως πρέπει να ερωτηθεί και ο κατ’ εξοχήν δωρικός θεός και επί κεφαλής των Μουσών, ο Απόλλων, που η Σπάρτη τιμούσε ιδιαίτερα. Στάθηκε τότε μπρος στην Πυθία και ρώτησε τον Απόλλωνα, αν έχει την ίδια γνώμη με τον Πατέρα του ή μήπως διαφωνεί; Με το τέχνασμα αυτό κατόρθωσε να μην αφήσει περιθώρια αναστολής του εγχειρήματος “εισβολής” στη γη του Μεγάλου Βασιλιά των Περσών.
Πώς γίνεται να αποκαλείται Μεγάλος, αφού δεν ελέγχει τον εαυτό του, ζώντας μες στις απολαύσεις και τη χλιδή; Πώς γίνεται να είναι πιο Μεγάλος από μένα αφού δεν είναι ούτε πιο δίκαιος, ούτε πιο ανδρείος, ούτε πιο δυνατός στις κακουχίες; Τούτα έλεγε στον εαυτό του και στους Ομοίους πριν εκστρατεύσει και καυχιόταν μονάχα πως ήταν πιο καρτερικός απ’ όλους στο κρύο, στις μεγάλες πορείες και την εγκράτεια στο φαγητό, τονίζοντας πως ο άρχοντας πρέπει να υπερέχει όχι στην πολυτέλεια αλλά στην αρετή από τους πολίτες. Έτρωγε ότι ακριβώς και οι στρατιώτες του. Έστηνε τη σκηνή του ανάμεσα στις σκηνές των στρατιωτών του και κοιμόταν πάνω σε καλάμια όπως τότε κατά την διάρκεια της Αγωγής, στις όχθες του Ευρώτα.
Μόλις με τριάντα Λακεδαιμόνιους και τους επτά είλωτες που ακολουθούσαν τον καθένα ως βοηθητικό προσωπικό, δύο χιλιάδες (2.000) νεωδαμώδεις, δηλαδή είλωτες οι οποίοι έχοντας επιδείξει ανδρεία στα πεδία των μαχών είχαν αποκτήσει το δικαίωμα να φέρουν όπλα ως ελαφρύ πεζικό και να ακολουθούν στη μάχη τη Φάλαγγα ή νόθα τέκνα Σπαρτιατών οι οποίοι είχαν κατορθώσει να ανταπεξέλθουν στη σκληρή εκπαίδευση της Αγωγής. Μαζί και έξι χιλιάδες στρατιώτες από την υπόλοιπη Ελλάδα. Με μία χούφτα Έλληνες, ανέλαβε, ο τρομερός πολέμαρχος της Λακεδαίμονας, να κερδίσει την ελευθερία των ιωνικών και αιωλικών πόλεων στις ακτές της Μικράς Ασίας και να επιφέρει ένα γερό πλήγμα στο γόητρο αλλά και τη δύναμη των εχθρών που υπομονετικά ανέμεναν την πλήρη κατάπτωση των Ελλήνων και χρηματοδοτούσαν την αποδυνάμωση τους ώστε να εξαπολύσουν τις ορδές της Ανατολής και να καθυποτάξουν το μόνο Λαό που τους Αντιστάθηκε.
Ως ο Αρχαίος Μυκηναίος Αρχιστράτηγος, ο κάτοχος του χρυσού σκήπτρου του Δία, ο Λακεδαιμόνιος για να αναδείξει το Πανελλήνιο Χαρακτήρα, τελεί θυσίες και αποπλέει από την Αυλίδα. Θέλει με κάθε τρόπο, να τονίσει πως οι Έλληνες, ενωμένοι, εκστρατεύουν κατά της Ασίας. Πρώτη πόλη που απελευθερώνει είναι η πόλη του Σκοτεινού Φιλόσοφου. Η Έφεσος. Ο Αγησίλαος εισχωρεί στην ενδοχώρα, δίχως να χάσει καιρό. Ο Σατράπης της Καρίας, Τισσαφέρνης, παρά το ολιγάριθμο του ελληνικού στρατιωτικού σώματος, φοβήθηκε να συγκρουστεί μαζί τους γιατί γνώριζε πολύ καλά την υπεροχή στο πεδίο της μάχης της Σπαρτιατικής Φάλαγγας ακόμα και όταν είχε να αντιμετωπίσει δεκαπλάσιο σε μέγεθος στρατό. Αρχικά λοιπόν,υπόσχεται στον Αγησίλαο, πως θα παραχωρήσει την αυτονομία στις ελληνικές πόλεις, όπως επιθυμεί ο Βασιλιάς της Σπάρτης. Όμως, ο σκοπός του είναι να κερδίσει χρόνο με τις διαπραγματεύσεις ώστε να συγκροτήσει ιππικό και μαζί με ενισχύσεις από εμπειρόπολεμο στρατό που του αποστέλεται από την Περσέπολη να μπορέσει να συντρίψει την Ελληνική Δύναμη. Έπειτα, έχοντας ανακτήσει το θάρρος και τη σατραπική του αλαζονεία, απειλεί με πόλεμο τον Έλληνα Βασιλιά, εάν δε φύγει αμέσως από τη Γη του Μεγάλου Βασιλιά. Ο Αγησίλαος, αποδέχεται με χαρά την πρόσκληση για πολεμική αναμέτρηση και εισβάλλει αιφνιδιαστικά στη Φρυγία. Αλώνει πόλεις του εχθρού και συγκεντρώνει μεγάλο πλήθος χρημάτων.
“τους δε πολεμίους παραλογίζεσθε ού μόνον δίκαιον και επιδοξον αλλά και ηδύ και κεδαλέον”.
“Το να παραπλανείς αυτούς που σε πολεμάνε είναι όχι μόνο δίκαιο αλλά πρέπει να επιδιώκεται αφού και γλυκιά νίκη και κέρδος επιφέρει” καθώς η εισβολή σε άλλο σημείο από το αναμενόμενο προκάλεσε μεγαλύτερο πλήγμα στον εχθρό. Ο μεγάλος στρατός του Τισσαφέρνη ήταν πιο δύσκολο και από άποψη χρημάτων, εύρεσης τροφής αλλά και χρόνου να μεταφερθεί από την Καρία στη Φρυγία.
Επειδή στις συγκρούσεις, το ιππικό του λιγόστευσε σημαντικά, καθώς αντιμετώπιζε πολλαπλάσιες δυνάμεις ιππέων, ο Αγησίλαος, αναγκάζεται να γυρίσει στην Έφεσο. Έχοντας πάλι, ως πρότυπο τον Αγαμέμνονα που ως λέγει ο Όμηρος, απάλλαξε κάποιο πλούσιο δειλό από τη συμμετοχή του στην Εκστρατεία των Αχαιών στην Τροία αρκεί να του χάριζε μία φοράδα, διατάζει τους πλούσιους όχι να στρατευτούν οι ίδιοι αλλά να του παραδώσουν από έναν ίππο και ένα ιππέα ο καθένας. Έτσι, συγκρότησε γρήγορα ισχυρό ιππικό αποτελούμενο από μαχητικούς άνδρες και όχι από πλούσιους που θα προτιμούσαν τις ανέσεις του σπιτιού τους από την καταπόνηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Άλλωστε, για να θίξει την εγκατάλειψη της πολεμικής αρετής από τους Ίωνες, έλεγε πως δεν ξέρουν πως να είναι ελεύθεροι, ξέρουν πως να είναι δούλοι.
Τον Τισσαφέρνη τον κατατρόπωσε στη Λυδία. Βαδίζει προς το εσωτερικό της Περσίας για να χαλάσει την ηρεμία και την ασφάλεια του “Μεγάλου Βασιλιά”. Επιπλέον, μεταφέροντας τον πόλεμο πιο κοντά στα ανάκτορα, θα εμπόδιζε καθώς πίστευε, τη ροή του χρυσού των ανακτορικών θησαυροφυλακίων προς τις πόλεις της μητροπολιτικής Ελλάδας που έφταναν στα χέρια δημαγωγών και άλλων προδοτικών πολιτικών αρχών για να διαφθείρουν τους Έλληνες και να τους κρατούν αποδυναμωμένους με εμφύλιες διαμάχες. Τους αξιωματούχους της κρατικής μηχανής και τους τοπικούς άρχοντες διέταζε να τους πωλούν ως δούλους, αφού τους έγδυναν. Επειδή, ως αναφέρει ο Πλούταρχος στο έργο του: Λακωνικά Αποφθέγματα, τα σώματα τους ήταν από τη διαμονή στο σπίτι, τρυφηλά και κάτασπρα, τελείως ακατάλληλα για δουλειά, όλοι προτιμούσαν τα πολυτελή ενδύματα τους και κανένας τους ίδιους. Έτσι, ο Αγησίλαος, έδειχνε στους Έλληνες στρατιώτες του, τους πρώην υπερήφανους υπηρέτες του “Μεγάλου Βασιλιά” και τους έλεγε: “εναντίον αυτών πολεμάτε” και δείχνοντας τους τα ρούχα, “γι’ αυτά πολεμήσατε” θέλοντας να καταδείξει, αυτό που σήμερα ο ελληνικός λαός μας σοφά λέγει: δεν κάνουν τα ράσα, τον παπά. Όμως, η φράση του αυτή φαίνεται να προϊδεάζει τη σημασία των πολυτελών ρούχων για τους Ανατολίτες αλλά και το ρόλο που έπαιξε στην αλλαγή της διάθεσης που προκάλεσαν στους αξιωματικούς του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ο Ασιάτης Βασιλιάς, προσπάθησε να μεταπείσει την περαιτέρω “εισβολή” του Λακεδαιμόνιου Βασιλιά, αποστέλλοντας του, πλούσια δώρα. Ο Αγησίλαος όμως, δε δέχτηκε να κάνει πίσω. “Δικαίωμα να κάνει ειρήνη έχει η αρχή της πόλης μου αλλά και εγώ προτιμώ να πλουτίζω τους στρατιώτες μου από το να πλουτίζω ο ίδιος. Είναι νομίζω καλύτερο για τους Έλληνες όχι να λαμβάνουν δώρα από τους εχθρούς τους, αλλά να κατακτούν λάφυρα.” (“της μεν ειρήνης, την πόλιν ειναι κυρία, τους δε στρατιώτας πλουτίζων ήδεσθαι μάλλον ή αυτός πλουτών, καλόν δε νομίζειν Έλληνας ού δώρα λαμβάνειν από των πολεμίων αλλά λάφυρα κτάσθαι.”)
Όμως, για να καταφέρουν να ανακόψουν την ορμή προς την ασιατική ενδοχώρα, οι Βάρβαροι, είχαν ήδη ναυπηγήσει πλοία στα σημιτικά-φοινικιά λιμάνια. Στόλος μεγάλος κατευθύνθηκε αργότερα στη Λακωνική με αρχηγούς τον Κόνωνα και το Φαρνάβαζο. Απεστάλλει ο πολιτικός αντίπαλος του Αγησίλαου, ο Ανταλκίδας, Σπαρτιάτης ναύαρχος και κείνος τυφλωμένος από προσωπικό μίσος για να στερήσει τη δόξα και την αίγλη των πολεμικών κατορθωμάτων του πολιτικού του αντιπάλου δε δίστασε να υπογράψει ντροπιαστική συνθήκη εις βάρος των Ελλήνων, αφού οι Πέρσες ανέκτησαν πάλι στην κυριότητα τους, τις ελληνικές πόλεις που είχε απελευθερώσει ο Αγησίλαος (386 π.Χ.). Ο Πέρσης Βασιλιάς, όμως είχε, εξαπολύσει μία ακόμα πιο αποτελεσματική και άμεση “επίθεση”. Από την άφιξη κιόλας του Αγησίλαου στην Έφεσο, αποστείλει τον Τιμοκράτη με τριάντα χιλιάδες χρυσούς δαρεικούς ώστε να δωροδοκήσει τους Αθηναίους και τους Θηβαίους και να ξεκινήσουν πόλεμο με τη Σπάρτη.
Οι Έφοροι, ειδοποιήσαν τον Βασιλιά της Σπάρτης να επιστρέψει το ταχύτερο δυνατό ώστε να υπερασπιστεί την πόλη ενημερώνοντάς τον για τους κινδύνους που είχαν ξεσπάσει. Ο Αγησίλαος, χωρίς να τυφλωθεί από έπαρση ή από αλαζονεία από τις στρατιωτικές του επιτυχίες και τη μεγάλη έκταση της Ασίας που είχε κυριεύσει, τα χρήματα και τα έσοδα των πόλεων που ήλεγχε, πειθάρχησε λέγοντας πως ο καλός άρχοντας άρχει πραγματικά κατά το Δίκαιο και την Αλήθεια όταν υπακούει στην Πατρίδα του. Επειδή οι χρυσοί δαρεικοί, απεικόνιζαν ένα τοξότη, αφού όπως μας πληροφορεί ο Ξενοφών, φίλος του Αγησίλαου, τούτο που διδάσκονταν κατά την παράδοσή του ιδρυτή της αυτοκρατορίας τους οι Πέρσες ήταν να χρησιμοποιούν το τόξο και να λέγουν την αλήθεια, ο μεγάλος Πολέμαρχος της Λακεδαίμονας, με το γνωστό δεικτικό λακωνικό ύφος, είπε: “αλίμονο, μονάχα με τριάντα χιλιάδες τοξότες ο βασιλιάς ανακόπτει την προέλαση μου στην Ασία”. Μάλιστα, κατά προτροπή του Αγησίλαου, ήταν που ο Ξενοφώντας, απέστειλε τους γιους του, να περάσουν από την Αγωγή της Σιδερένιας Πολιτείας.
Η Ελληνική Δύναμη, επιστρέφει από τη χερσαία οδό για να αποφύγει τον περσικό στόλο. Μικρά Ασία, Θράκη, Μακεδονία, Θεσσαλία. Βοιωτία. Στην πορεία του, ο Αγησίλαος πραγματοποιεί νέα πολεμικά κατορθώματα. Αρκετές ελληνικές πόλεις, έχουν λάβει χρήματα από όργανα-μυστικές υπηρεσίες του περσικού θρόνου για να χτυπήσουν τους Λακεδαιμόνιους. Οι Τρώες, αξίωναν από το Σπαρτιάτη Βασιλιά 100 αργυρά τάλαντα και 100 γυναίκες. Ο Αγησίλαος, έχοντας διδακτεί από το Λεωνίδα, ανταπαντά για άλλη μια φορά: “Μολών Λαβέ” και τους συντρίβει κατά κράτος τρέποντάς τους σε φυγή. Στη Μακεδονία, όταν έστειλε στο Βασιλιά πρεσβεία να τον ρωτήσει πως να βαδίσει στη χώρα του, σαν εχθρός ή σα φίλος, εκείνος του απάντησε “πως θα σκεφτεί”. Ας σκεφτεί και μεις ας βαδίσουμε, απάντησε ο Αγησίλαος.
Στην Κορώνεια της Βοιωτίας, ο Αγησίλαος πέτυχε μεγάλη νίκη εναντίον των συνασπισμένων δυνάμεων των Θηβαίων, των Αθηναίων, των Κορίνθιων, των Αργείων και των Λοκρών. Όμως, παρά το ότι κατά τη σύγκρουση οι Σπαρτιάτες που σκοτώθηκαν ήταν ελάχιστοι ενώ οι ηττημένοι είχαν πλήθος νεκρών, εκείνος δυσανασχετούσε και έλεγε “τι κρίμα που η Ελλάδα σκοτώνει τόσους στρατιώτες όσους θα της αρκούσαν για να κυριεύσει ολόκληρη την Ασία”.
Ο Αγησίλαος αναγκάστηκε να εκστρατεύσει εναντίον των Θηβαίων πολλές φορές. Όμως, όταν επέστρεψε στη Λακεδαίμονα με αρκετά τραύματα από τη μάχη, ο Ανταλκίδας, πολιτικός του αντίπαλος, τον κατηγόρησε πως τούτα είναι τα δίδακτρα, υπονοώντας τη ρήτρα του Λυκούργου που απαγόρευε τις συχνές συγκρούσεις ενάντια στους ίδιους αντιπάλους για να μη μαθαίνουν την πολεμική τέχνη. Ο Ανταλκίδας ήταν που σύναψε την απαίσχυντη για τους Έλληνες συνθήκη που έχριζε τους Πέρσες, ρυθμιστές των ελληνικών πραγμάτων, την “Ανταλκίδειο Ειρήνη” ή αλλιώς “Ειρήνη του Βασιλιά”. Προσπάθησαν τότε να κατηγορήσουν τον Πολέμαρχο που είχε απελευθερώσει πλήθος ελληνικών πόλεων και κυριεύσει ακόμα περισσότερες από αυτές που άνηκαν στους εχθρούς της Ελλάδος πως οι Λάκωνες μήδισαν. Με την αφοπλιστική δύναμη του Λακωνικού Λόγου τους ανταπαντούσε πως “οι μήδοι, λακωνίζουν”.
Ο Αγησίλαος επίσης κέρδισε τη μάχη ενάντια στον καινοτόμο Πυθαγόρειο Θηβαίο Στρατηγό τον Επαμεινώνδα. Έδωσε εντολές στους Όμοιους της Φάλαγγας να εντοπίσουν το σημείο όπου πολέμαγε ο Επαμεινώνδας και εκεί να επιτεθούν με ορμή, γνωρίζοντας πως αν σκοτωθεί ο νους των Θηβαίων και οι ανδρειωμένοι που πολεμούσαν σιμά του για να μάθουν την πολεμική τέχνη και σκέψη του ιδιοφυούς στρατηγού, τότε το υπόλοιπο στράτευμα θα νικηθεί με ευκολία. Όμως, ακόμα πιο διορατικός ο Αγησίλαος, γνώριζε πως ο Επαμεινώνδας ήταν η δύναμη της Θήβας και έτσι θα έπαυε η θηβαϊκή κυριαρχία με το θάνατό του.
Οι Θάσιοι, επειδή θεωρούσαν πως είχαν ευεργετηθεί από τα πολεμικά του κατορθώματα όσο κανείς ποτέ δεν τους είχε βοηθήσει, απέστειλαν στη Λακεδαίμονα, πρεσβεία στον Αγησίλαο. Η Πρεσβεία αυτή ενημέρωσε το Μεγάλο Πολέμαρχο πως στη Θάσο, του προσέφεραν τιμές, λατρείες, ανέγειραν ναούς στο όνομά του και του έδειξαν ένα ψήφισμα που τον αναγόρευαν θεό. Εκείνος, φανερά ενοχλημένος, τους είπε εάν η πόλη τους έχει τη δύναμη να κάνουν κάποιο θνητό θεό, ας κάνουν πρώτα τους εαυτούς τους και ύστερα τους έδιωξε.
Αργότερα, σε μεγάλη αρκετά ηλικία, δέχτηκε να αποσταλλεί ως μισθοφόρος στην Αίγυπτο γιατί γνώριζε πως η Πατρίδα του, χρειαζόταν χρήματα. Δεν γόγγυσε πως ήταν γέρος ούτε υπερηφανεύτηκε πως αρκετά προσέφερε για την Πατρίδα του και μάλιστα πέτυχε μεγάλη νίκη, κατανικώντας ένα τεράστιο στρατό από 200.000 άνδρες. Σαν πέθαινε ζήτησε να μη φτιαχτεί ανδριάντας στη Μνήμη του γιατί αν έκανε κάτι σπουδαίο δε θα χρειαζόταν κανένα Μνημείο, παρά η αναφορά με το λόγο στα κατορθώματα του ώστε να σώσει τη Μνήμη του.
ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ
Δυστυχώς, ο Βασιλιάς Αγησίλαος που πραγματοποίησε εκστρατεία απελευθερώνοντας τις Ελληνικές Πόλεις της Μικράς Ασίας και κερδίζοντας πολλές πόλεις και μεγάλες εκτάσεις και νίκες στην περσική αυτοκρατορία, με τόσο μικρό στρατό και εν μέσω εμφύλιων συγκρούσεων των Ελλήνων, είναι παντελώς άγνωστος. Ο Έλληνας ο πραγματικός, ο Χρυσαυγίτης, μπορεί να διδαχτεί από κάθε λόγο, από κάθε ενέργεια και πράξη του Μεγάλου Πολέμαρχου της Λακεδαίμονας.
Το πολεμικό του κατόρθωμα, φαίνεται όχι απλά να γνώριζε αλλά να είχε μελετήσει και ο Μεγάλος Έλληνας Αρχιστράτηγος και Ηγεμόνας της Πανελλήνιας Συμμαχίας. Το Λεοντάρι της Πέλλας. Ο Μέγας Αλέξανδρος. Γι’ αυτό και γιος του Φιλίππου, δεν κατευθύνθηκε προς το εσωτερικό της Περσίας, αλλά αντίθετα, κινήθηκε κατά τις ακτογραμμές εκπορθώντας τις σημιτικές πόλεις και τιμωρώντας τες παραδειγματικά και ύστερα προς την Αίγυπτο αποκόβοντας κάθε πρόσβαση των Βαρβάρων στη θάλασσα. Ήθελε να εξασφαλίσει τα νώτα του ώστε ο περσικός στόλος είτε μεταφέροντας χρυσάφι και χρηματίζοντας επικίνδυνους ρήτορες, όπως ο Δημοσθένης, ο οποίος είχε αποδεικτεί πως πολεμούσε το Φίλιππο με τους “βασιλικούς τοξότες” της Περσίας είτε αποβιβάζοντας στρατό να δημιουργούσε αναταραχές στην ηπειρωτική Ελλάδα και ως οι Σπαρτιάτες του Αγησίλαου, εξαναγκαζόταν να επιστρέψει και να εγκαταλείψει τον Αγώνα στην Ασία.
Ας είναι ο Αγησίλαος, στο Νου και τις Καρδιές των πραγματικών Ελλήνων, σιμά στο Λεωνίδα και τον Αλέξανδρο. Απόγονοι όλοι του Μεγαλύτερου, Έλληνα Ήρωα, του Ηρακλή. Ακάματοι στα πολεμικά έργα. Αξεπέραστοι στην Αρετή. Ο Αγησίλαος διδάσκει τον κάθε Έλληνα, από την ακούραστη θέληση του και το θάρρος του που συνεχώς βρισκόταν σε πολεμικές επιχειρήσεις μέχρι την υπακουή στην Πατρίδα του. Από το λόγο του που αρνήθηκε το χρυσάφι του Βασιλιά για να σταματήσει τον πόλεμο στη χώρα του Βασιλιά της Περσίας και να κάνει ειρήνη μαζί του, λέγοντας πως προτιμά να πλουτίζει τους Έλληνες, αναγκάζοντας τους εχθρούς τους να τους δίνουν δώρα, αλλά να τα παίρνουν οι ίδιοι ως λάφυρα.
Γνώμονας της ζωής του, ήταν η Λευτεριά της Ελλάδος. Σε καιρούς χαλεπούς, όπου βασίλευε ο χρυσός, όπου δεν υπήρχε μονάχα ένας Εφιάλτης, αλλά η Ελλάδα, ήταν γεμάτη με απογόνους του Εφιάλτη που δημαγωγούσαν, ο Αγησίλαος, πολεμά εναντίον όλων και όχι μόνο στο φυσικό πεδίο όπου συγκρούονται στρατοί με λόγχες, ασπίδες, ίππους και βέλη. Ο Αγησίλαος μάχεται σε κάθε πεδίο και με τους κοφτερούς σα λακωνικό ξίφος λόγους του, κατανικά κάθε προδότη της Ελλάδος στους αιώνες. Με το λιτό στρατιωτικό του χιτώνα, με την περικεφαλαία του, στρατηγεί και μάχεται και γονατίζει μία ολάκερη, παντοδύναμη και κραταιή αυτοκρατορία που ο χρυσός ρέει άφθονος. Ο Χρυσός δε γίνεται να εξαγοράσει τον Έλληνα. Ο Χρυσός δεν νικά τον Ανδρειωμένο. Πιστός μέχρι τέλος στην Ιδέα της Λακεδαίμονας. Πιστός μέχρι τέλος σε όσα του δίδαξε ο Ταΰγετος κατά τα νεανικά του χρόνια…
Και ας είναι η στερνή επιθυμία του, να μη φτιαχτεί κανένας ανδριάντας που να αναπαριστά τη μορφή του, αιτία να μάθει τα σπουδαία έργα και λόγια του Μεγάλου Βασιλιά-Στρατηγού της Σεπτής Λακεδαίμονας και να γίνει ο κάθε ένας από εμάς τους Χρυσαυγίτες, ένας Ιχνηλάτης του Τρανού τούτου Προγόνου από το Χθες στο Σήμερα, ώστε να γενούμε και μεις ενός Ολύμπιου Κεραυνού που θε να ‘ρθει σαν Εκδικητής του Γένους.