του Δημητρίου Τζεμπετζή, υποψηφίου Ευρωβουλευτή της Χρυσής Αυγής
Στην Αρχαία Ελλάδα για πρώτη φορά εμφανίστηκε στην παγκόσμια πολιτιστική ιστορία το αγωνιστικό ιδεώδες της ζωής και παράλληλα προς αυτό το ιδεώδες της ευγενούς άμιλλας. Οι ιδανικές αυτές συμπεριφορές βίωσης του ανθρώπου, είχαν ως αποτέλεσμα να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τον όλο φιλοσοφικό τρόπο ζωής της εποχής εκείνης, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό που ο άνθρωπος να αισθάνεται την απόλυτη ευτυχία μόνο και μόνο επειδή είχε τη δυνατότητα να διακριθεί των άλλων και σαν ανώτερός τους να διεκδικήσει την πρώτη θέση στην κατηγορία αυτή.
Η αγωνιστική αυτή τάση των αρχαίων προγόνων μας προσέλαβε τη πιο γόνιμη μορφή της διά μέσω του αθλητισμού. Εκεί η τάση αυτή συνέβαλε στη διαμόρφωση του αθλητικού εθνικού ιδεώδους και γενικά της αθλητικής παράδοσης. Οι ρίζες του αθλητισμού στην Ελλάδα χάνονται στα βάθη των αιώνων. Κατά την αρχαϊκή, την κλασική και την ελληνιστική περίοδο, ο αθλητισμός αποτελούσε το κύριο χαρακτηριστικό που διέκρινε τη πολιτιστική δραστηριότητα των Ελλήνων. Επιπλέον η αθλητική ενασχόληση ως αγωγή των αρχαίων προγόνων μας πλέον, η οποία ελάμβανε χώρα στους παραδοσιακούς αθλητικούς χώρους, το γυμνάσιο και τη παλαίστρα, απετέλεσε ουσιώδη διάσταση της Ελληνικής Παιδείας η οποία είχε ως τελικό σκοπό την σωματική αλλά και την ψυχική τελείωση του νέου ανθρώπου.
Όπως είναι γνωστό από την ιστορία όλες οι ελληνικές πόλεις – κράτη την εποχή εκείνη της αρχαιότητος, διέθεταν τους κατάλληλους χώρους για τη σωματική ή φυσική αγωγή των νέων, αθλητικά στάδια, γυμναστήρια και παλαίστρες, όπου η ελληνική νεολαία τελειοποιούσε το σωματικό και ψυχικό της κάλος. Τοιουτοτρόπως λοιπόν το αθλητικό ιδεώδες άρρηκτα συνδεδεμένο με τον ελληνικό πολιτικό βίο με την πάροδο του χρόνου απέκτησε σημαντική παιδαγωγική διάσταση η οποία εξέφρασε την ηθική ανωτερότητα και το σωματικό κάλος του ελεύθερου ανθρώπου.
Στην αρχαία Ελλάδα και σε πάρα πολλά μέρη διεξάγονταν αθλητικοί αγώνες επ’ευκαιρία διαφόρων γεγονότων. Οι αθλητικοί αυτοί αγώνες πήραν τη μορφή μεγάλων τελετών και πανηγύρεων με αποτέλεσμα να συνδεθούν άρρηκτα με τη θρησκευτική πίστη και τη ζωή του λαού. Οι πιο παλαιοί και αξιόλογοι από τους πανελληνίους αγώνες ήταν οι Ολυμπιακοί που καθιερώθηκαν ως θεσμός το 876 π.Χ. Στον ιερό χώρο της αρχαίας Ολυμπίας ωρίμασε και προσέλαβε την οριστική του μορφή παιδευτικό ιδεώδες των πανελλήνων.
Εκεί επίσης αποκρυσταλλώθηκε και διαμορφώθηκε η αθλητική παράδοση του έθνους στενά συνδεδεμένη με το θρησκευτικό συναίσθημα και τις ιστορικές μνήμες των Ελλήνων.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες διεξάγονταν μεταξύ ελευθέρων ανθρώπων που πίστευαν στην αξία της ολοκληρωμένης προσωπικότητας και εσέβοντο την ελευθερία του ήθους. Φυσική ακολουθία τούτου ήτο ότι αποτελούσαν ευκαιρία δημιουργίας αλλά και προβολής του ιδανικού τύπου ανθρώπου, του τέλειου ανθρώπου, που διακρινόταν για τη σωματική ευρωστία αλλά και τη διανοητική και ηθική του υπεροχή.
Ετσι μπορούμε να επισημάνουμε πως οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν είχαν ως κύριο σκοπό μόνο τη σύμμετρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των αθλουμένων και τη καλλιέργεια του αγωνιστικού ήθους, αλλά επιπλέον απέβλεπαν και στην παίδευση της ευρύτερης ελληνικής κοινωνίας με τη μεθοδική προβολή των ανθρωπίνων προτύπων. Δηλαδή με εποπτικό και βιωματικό τρόπο.
Με τους Ολυμπιακούς Πανελλήνιους Αγώνες πραγματώθηκε και παγιώθηκε στη πιο τέλεια μορφή του το σημαντικότερο ίσως παιδευτικό ιδεώδες του ελληνικού κόσμου, το ιδανικό του «καλού κ΄αγαθού» ανθρώπου. Το μορφωτικό αυτό στοιχείο της «καλοκαγαθίας» που αρχικά αναπτύχθηκε και εμπεδώθηκε στη πόλη των Αθηνών, με τη πάροδο του χρόνου το υιοθέτησαν και το απεδέχθησαν και οι άλλες ελληνικές πόλεις – κράτη και απετέλεσε κατ’αυτό τον τρόπο πρότυπο παιδείας και κανόνα ζωής ολοκλήρου του ελληνισμού.
Επιχειρώντας και ερευνώντας την εξελικτική πορεία του ιδεώδους αυτού υπό το πρίσμα μιας ιστορικής παιδαγωγικής, θα διαπιστώσουμε ότι στην αρχαία Ελλάδα είχαν διαμορφωθεί αρχικά δύο κύριες πολιτιστικές παιδευτικές τάσεις, τις οποίες ανέπτυξαν και αντιπροσώπευαν οι δύο μεγάλες πόλεις κράτη, η Αθήνα και η Σπάρτη.
Η Σπάρτη διαμόρφωσε ένα καθαρά πολιτειακό και κοινωνικό ιδεώδες αγωγής, ενώ η Αθήνα χωρίς να παραμελεί και αυτή το κοινωνικό στοιχείο της αγωγής, έστρεψε το ενδιαφέρον της κυρίως στο ατομικό παιδευτικό ιδεώδες.
Ενας τομέας της κοινωνικής ζωής των αρχαίων Ελλήνων, μέσα στον οποίο μετουσιώθηκε ο παιδευτικός αυτός ιδεαλισμός και βιωματική κατάσταση, υπήρξε ο αθλητισμός. Η μετάσταση από τη σφαίρα της ιδεατής τελειότητας στην περιοχή της παιδευτικής πραγμάτωσης συντελέστηκε κατά κύριο λόγο μέσα στο πλαίσιο των πανελλήνιων αθλητικών αγώνων και ιδιαίτερα των Ολυμπιακών.
Το αθλητικό παιδευτικό μοντέλο της Ολυμπίας δεν ήταν μονοδιάστατο. Εκτός από τη φυσική – σωματική αγωγή διέθετε και άλλες μορφωτικές και πολιτιστικές διαστάσεις: ποίηση και μουσική. Ετσι, μέσα από γυμνικούς, ποιητικούς και μουσικούς αγώνες αναδύθηκε το ανθρώπινο πρότυπο της εποχής εκείνης καλλιεργήθηκε το αγωνιστικό ήθος, αναπτύχθηκε η κοινωνική συμπεριφορά, προέκυψαν νέες υψηλές ποιητικές εκφάνσεις, όπως τα ποιήματα του Βακχυλίδη, οι ωδές του Πινδάρου και τα επιγράμματα του Σιμωνίδη, και υλοποιήθηκαν ιδανικές καλλιτεχνικές συλλήψεις, όπως ο Ερμής του Πραξιτέλη και ο ναός του Ολυμπίου Διός. Με αυτόν τον τρόπο το θεανθρώπινο πρότυπο, που δημιούργησε η Ολυμπία, καταξιώθηκε αισθητικά από πλαστικούς, ζωγράφους και ποιητές, οι οποίοι το ύψωσαν σε υπόδειγμα ζωής. Η ελληνική γλυπτική ιδιαίτερα, μέσα σ’αυτές τις αισθητικές εκφάνσεις, αποτύπωσε τόσο κατά την αρχαϊκή όσο και κατά την κλασσική περίοδο την ιδεώδη ενότητα των ψυχικών και σωματικών δυνάμεων του ανθρώπου.
Εξάλλου, στην περιοχή της φιλοσοφικής διανόησης ο Πλάτωνας προσπάθησε να αισθητοποιήσει την τελειότητα του προτύπου αυτού στην ιδανική μορφή του εφήβου Χαρμίδη (422 π.Χ.). Στην αρχή του ομωνύμου διαλόγου αναφέρει χαρακτηριστικά:
«… πάντες ώσπερ άγαλμα εθεώντο αυτό και ο Χαιρεφών καλέσας με, Τι σοι φαίνεται ο νεανίσκος, έφη, ως Σώκρατες; ουκ ευπρόσωπος; Υπερφυώς, ην δ’εγώ. Ούτος μέντοι, έφη, ει εθέλοι αποδύναι, δόξει σοι απρόσωπος είναι, ούτως το είδος πάγκαλός έστιν».
Στο απόσπασμα, όπου δίνεται ιδιαίτερη σημασία περικλείει η λέξη «απρόσωπος», η οποία μας φέρει στο νου την απαθή έκφραση, που χαρακτηρίζει συνήθως τα πρόσωπα των αρχαίων αθλητών, κατά τη στιγμή της αθλήσεως, στις μεγάλες πλαστικές δημιουργίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο δισκοβόλος. Παρόλη τη σωματική ένταση και προσπάθεια, η ηρεμία και η γαλήνη των χαρακτηριστικών του προσώπου του – δείγμα της εσωτερικής του καλλιέργειας και πληρότητας – παραμένουν αδιατάρακτα.
Σύμφωνα με τα όσα προαναφέρθηκαν το νόημα των Ολυμπιακών Αγώνων είναι καθαρά παιδαγωγικό. Μέσα από τη σωματική άθληση και τη νίκη επιχειρείται η δημιουργία του ολοκληρωμένου και ακέραιου πολιτικά ανθρώπου, του οποίου κύριο χαρακτηριστικό είναι η ισόρροπη και σύμμετρη ανάπτυξη του σωματικού και του ψυχικού του οργανισμού. Η ελληνική πόλη-κράτος χρησιμοποίησε αυτή τη λειτουργική διάσταση της άθλησης ως άριστο παιδαγωγικό μέσο για τη σωματική και ψυχική προαγωγή και βελτίωση της Ελληνικής φυλής. Η κύρια αποστολή του ιερού της Ολυμπίας και των Ολυμπιακών αγώνων ήταν η άσκηση του ανθρώπου και μέσω αυτής η τελείωσή του, δηλαδή η ομοίωση προς τους Θεούς και τους ήρωες που ίδρυσαν τους αγώνες αυτούς. Η λειτουργική αυτή αποστολή του ιερού της Ολυμπίας προσέδωσε στην ολυμπιακή ιδέα, εκτός από την παιδευτική και βαθειά θρησκευτική διάσταση. Επομένως η αθλητική αγωνιστική παράδοση της Ολυμπίας συνδεδεμένη με τις θρησκευτικές εορτές και τους νεκρικούς αγώνες του παρελθόντος πρόβαλε με ιδιαίτερη έμφαση την παιδευτική λειτουργία του αθλητισμού και μετέτρεπε το γυμναστήριο σε παιδευτικό χώρο αρμονικής ανάπτυξης του σώματος και της ψυχής του νέου ανθρώπου.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούν θα λέγαμε μία οντολογική διάσταση του πολιτιστικού ελληνικού βίου. Το αθλητικό ιδεώδες που προβάλλουν, ως παιδαγωγικό μοντέλο, αλλά και ως θεωρητική σύλληψη τρόπου ζωής και συμπεριφοράς, χαρακτηρίζεται για την τελειότητα του, όπως διαπιστώσαμε προηγουμένως. Αλλά το ολυμπιακό ιδεώδες δεν υπήρξε μόνο θεωρία, υλοποιήθηκε μέσα στο χρόνο και έγινε παιδαγωγική πράξη και μορφωτική άσκηση, και ακόμη περισσότερο, έγινε τρόπος ζωής και βίωμα. Γι’αυτό ακριβώς το λόγο το ολυμπιακό ιδεώδες, επειδή δοκιμάστηκε μέσα στους αιώνες, θα μπορούσε και στην εποχή μας να χρησιμεύσει ως παιδευτικό πρότυπο, που θα ρυθμίζει τις μεταξύ των ανθρώπων και των λαών σχέσεις.
Διαβάστε περισσότερα: http://www.xryshaygh.com/index.php/enimerosi/view/to-kuros-twn-olumpiakwn-agwnwn-sthn-paidagwgikh-leitourgia-twn-ellhnwn#ixzz31sELgrjE
