Η έννοια του «Ρομαντισμού» φαντάζει συχνά ως μια κατάσταση συναισθηματικά φορτισμένη σε υπέρμετρο βαθμό, συνδεδεμένη κυρίως με προσωπικές αισθηματικές καταστάσεις. Ωστόσο, αυτό αποτελεί, αν όχι μια λανθασμένη, μια τελείως επιφανειακή αντίληψη, καθώς ο Ρομαντισμός υπήρξε ένα ρωμαλέο πνευματικό κίνημα, σαν μια αντίδραση στον Διαφωτισμό της Γαλλικής Επανάστασης, στον ορθολογισμό, καθώς και σε κάποιες μορφές αμφιβόλου κλασικισμού.
Ήταν, κατά βάση, ένα κίνημα καλλιτεχνικό, λογοτεχνικό και εντόνως πνευματικό, το οποίο προήλθε από την Ευρώπη στα τέλη του 18ου αιώνα, ενώ στην πλειοψηφία των περιοχών που εμφανίστηκε, η περίοδος κορύφωσης του σημειώθηκε περίπου στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Οι δε ρίζες του εντοπίζονται στην γερμανική κίνηση «SturmundDrang» (Θύελλα και Ορμή), η οποία αναμόχλευσε την διαίσθηση και το συναίσθημα. Ωστόσο, η ιδεολογία και τα γεγονότα της Γαλλικής Επανάστασης υπήρξαν τα κύρια στοιχεία που έθεσαν το παρασκήνιο πάνω στο οποίο αναδύθηκε ο Ρομαντισμός.
Στην ουσία του αποτελούσε μια κύρια αντίδραση ενάντια στην Βιομηχανική Επανάσταση, αλλά ταυτόχρονα και ένα είδος εξεγέρσεως έναντι στις καθεστηκυίες αριστοκρατικές, κοινωνικές και πολιτικές νόρμες της εποχής του Διαφωτισμού. Παράλληλα, όμως, κρίθηκε και ως μια αντίδραση έναντι στον επιστημονικό εξορθολογισμό της Φύσης. Το συγκεκριμένο κίνημα βρισκόταν ενσαρκωμένο, κυρίως, στις εικαστικές τέχνες, στην μουσική και στην λογοτεχνία, αλλά εξίσου σημαντική επιρροή άσκησε στην ιστοριογραφία, στην εκπαίδευση και στις φυσικές επιστήμες. Ακόμη, αξιοσημείωτη, αλλά και πολύπλοκη επίδραση άσκησε και στον τομέα της πολιτικής, καθώς στην περίοδο της κορύφωσης του συσχετίστηκε άμεσα με τον ριζοσπαστισμό.
Όσον αφορά στις ρίζες του, εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στο φαντασιακό στοιχείο, που πορεύεται πέρα του χρόνου, προς αυτό που αποκαλείται «Ιδανικό», ενώ χαρακτηριστικό του γνώρισμα υπήρξε και η συνεχής πάλη με την δαιμονική φύση του χρόνου, ο οποίος παρέρχεται τάχιστα και αφανίζει τα πάντα ανεπιστρεπτί, η οποία έκανε τους ποιητές να στέκουν εκστατικοί ενώπιον της ενατένισης του απείρου χρόνου, επιδιώκοντας την συναισθηματική τους ταύτιση με το αίσθημα της αιωνιότητας.
Οι ρομαντικοί δημιουργοί διέθεταν πάθος για το παράδοξο, το ονειρικό και το θρυλικό στοιχείο, ενώ η φύση για αυτούς είχε ψυχή, που ενσαρκωνόταν στα δημώδη δημιουργήματα της φιλολογίας των λαών. Δίχως αμφιβολία, το κίνημα του Ρομαντισμού συνέβαλλε στην ανύψωση της λαϊκής τέχνης και των αρχαίων εθίμων σε κάτι το «ευγενές», κατορθώνοντας την μετατροπή του στοιχείου του αυθορμητισμού σε ένα επιθυμητό χαρακτηριστικό. Έτσι, η κίνηση του Ρομαντισμού ήταν αυτή που υποστήριξε μια φυσική επιστημολογία των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, οι οποίες διέπονται από την φύση.
Έφτασε πέρα των ορθολογιστικών και κλασικιστικών ιδανικών μοντέλων, ανυψώνοντας έναν αναβιωμένο μεσαιωνισμό, σε στοιχεία της τέχνης και σε μια αφήγηση αντιληπτή, σε σημείο που να ομοιάζουν γνησίως μεσαιωνικά. Αγκάλιασε το εξωτικό, το παράξενο, το άγνωστο και το απόμακρο, αξιοποιώντας ουσιαστικά την δύναμη της φαντασίας, ενώ ανύψωσε τα επιτεύγματα εκείνων που θεωρούνταν ως ηρωικοί ατομιστές και καλλιτέχνες, οι οποίοι με την σειρά τους θα συντελούσαν στην ευρύτερη ανύψωση της κοινωνίας. Με αυτό τον τρόπο νομιμοποίησε την ατομική φαντασία ως κρίσιμη Αρχή του,η οποία επιτρέπει την ελευθερία, μακριά από τις μέχρι πρότινος ισχύουσες έννοιες στην μορφή της τέχνης.
Αυτό επετεύχθη σε μια προσπάθεια να προσφέρει στον λαό όραμα, αλλά και την αίσθηση ότι δραπετεύει από τις ισχύουσες κοινωνικές συνθήκες, από τα όρια της άναρχης δόμησης, της πληθυσμιακής αύξησης και του εκπορευόμενου από το βιομηχανικό σύστημα τρόπου ζωής. Στην ουσία, λοιπόν, προσέφερε τα μέσα διαφυγής από ένα περιβάλλον καταναλωτικό και αστικοποιημένο, αποτελώντας μια μορφή αποδράσεως από την μοντέρνα πραγματικότητα, διαμέσου της ισχυρής προσφυγής των ιδεών του στο ιστορικό και φυσικό αναπόφευκτο
Επίσης, το κίνημα του Ρομαντισμού ήταν εκείνο που επικύρωσε την έντονη συγκίνηση ως μια αυθεντική πηγή αισθητικής εμπειρίας, δίνοντας νέα έμφαση σε συναισθήματα όπως ο φόβος και το δέος, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που ο άνθρωπος καλείται να αντιμετωπίσει το μεγαλείο της παρθένας φύσης, με όλες τις ιδιαιτερότητες και τις ομορφιές της. Ως εκ τούτου, βασικό χαρακτηριστικό αποτελούσε η κυριαρχία της διαισθήσεως, της διάθεσης και των αισθημάτων, ενώ οι αρχές του απέρριπταν με απέχθεια τον υλισμό και κάθε χρησιμοθηρική στάση. Έντονη, ακόμη, υπήρξε η αποθέωση της φύσης, του ενστίκτου, του ατομικού και συλλογικού ηρωισμού, καθώς και ο αγώνας του ανθρώπου έναντι σε κάθε προσπάθεια καταπίεσης.
Με ιδιαίτερη επίδραση στο λογοτεχνικό επίπεδο, βρήκε επαναλαμβανόμενα θέματα στην επίκληση και στην κριτική του παρελθόντος, στην λατρεία της ευαισθησίας με επίκεντρο τις γυναίκες και τα παιδιά, στην ηρωική απομόνωση του καλλιτέχνη ή του αφηγητή, καθώς και στον σεβασμό σε μια πιο άγρια, ανεμπόδιστη και αγνή φύση. Ακόμη, θεμελιώδεις πηγές άντλησης εμπνεύσεως για πλήθος συγγραφέων και εκπροσώπων του υπήρξε το στοιχείο το υπερφυσικού και του απόκρυφου, αλλά και διάφορα μοτίβα της ανθρώπινης ψυχολογίας.
Εντούτοις, η πλέον σημαντική επίδραση του Ρομαντισμού έγκειται στην μακροπρόθεσμη επιρροή που άσκησε στην ανάπτυξη του Εθνικισμού, ο οποίος δεν αποτέλεσε μονάχα έννοια – κλειδί για το Ρομαντικό Κίνημα, αλλά το πιο διαρκές κληροδότημα του, καθώς μετατράπηκε σε κεντρικό θέμα τόσο της ρομαντικής ποίησης, όσο και της πολιτικής φιλοσοφίας. Υπό την επίδραση των ιδεών του Ρομαντισμού δημιουργήθηκε μια νοσταλγία για το παρελθόν, και ήρθαν στο φως άγνωστοι ή παλιοί θησαυροί της ιστορίας της ανθρωπότητας, που περιέχονταν στη μυθολογία, στην ιστορία αρχαίων πολιτισμών, στη θρησκεία, στους θρύλους και στη δημοτική ποίηση, ενώ παράλληλα ευνοήθηκε η στροφή προς την ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα. Εκείνη ακριβώς ήταν η περίοδος που αναδείχθηκε το ενδιαφέρον για την μελέτη του λαϊκού πολιτισμού και της λαϊκής ποίησης, καθώς και για την διπλή όψη της ρομαντικής ποίησης, με την απελευθέρωση από τα σφιχτά δεσμά της λογικής και το άνοιγμα προς μια εθνική πραγματικότητα.
Διαβάστε περισσότερα: http://www.xryshaygh.com/index.php/enimerosi/view/to-kinhma-tou-romantikou-ethnikismou-a-meros#ixzz3JazXbTOp