Ο ΜΥΘΟΣ
Κάθε Μύθος, ανεξάρτητα από την φύση του, εξαγγέλλει ένα γεγονός, το οποίο συνέβη σε αλλοτινούς χρόνους και αποτελεί ένα πρότυπο της πραγματικότητας. Ένα ιδανικό πρότυπο ή μοντέλο της θείας προέλευσης, που εξηγεί μια Ιερή, Ανώτερη πραγματικότητα, την δομή της και το πώς και το γιατί μετουσιώθηκε σε ύπαρξη. Ο Μύθος χρησιμοποιεί μια συμβολική γλώσσα, αλληγορική, για την οποία απαιτείται αποκρυπτογράφηση. Οι παραστάσεις των Μύθων είναι μεταφορικές, καθώς κρύβουν ψυχολογικές αλλά και μεταφυσικές νύξεις. Μέσα από αυτό το διπλό πρίσμα τα σημαντικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά κάθε τοπικού και κοινωνικού νόμου, περιβάλλοντος ή ιστορίας μπορούν να μεταμορφωθούν σε αποκαλύψεις της υπερβατικότητας. Για να γίνει, όμως, αυτό πρέπει ο Άνθρωπος να απελευθερώσει το νου του από την απλοϊκή προσήλωση πάνω σε λανθασμένες ιδέες, που προέρχονται από τον υλικό κόσμο, και να ανοίξει την καρδιά στο πλήρες θαύμα της Ζωής. Εκείνοι που δεν γνωρίζουν το σημείο, μπορούν να περάσουν πάνω από έναν ανεκτίμητο θησαυρό χωρίς να τον ανακαλύψουν.
Ο Μύθος, ως μοναδικό και διαχρονικό πρότυπο, έχει την τάση να ενσαρκώνεται στον βέβηλο κόσμο. Έτσι ο Μύθος καταργεί την Ιστορία με την σημερινή έννοια του όρου -αμετάβλητα και ανεπανάληπτα συμβάντα- για μια «υποδειγματική ιστορία», η οποία μπορεί να επαναλαμβάνεται και που αποκτά νόημα και αξία χάρη ακριβώς σ’ αυτή την επανάληψη. Η αρχική ιστορία πρέπει να επαναλαμβάνεται γιατί κάθε αρχέγονη Θεοφάνεια είναι άφθονη, δεν δύναται να εξαντληθεί σε μια και μόνο εκδήλωση. Ο Μύθος αποτελεί μια «Ιστορία προς μίμηση». Ο Άνθρωπος που «μιμείται» ένα μυθικό πρόσωπο ή πιο απλά ακούει τελετουργικά (με την συμμετοχή του) την αφήγηση ενός μύθου, αποσπάται από το θνητό γίγνεσθαι, ικανοποιώντας την τάση και την ανάγκη που έχει, να πραγματοποιεί κατά ένα συγκεκριμένο τρόπο ένα ιδανικό πρότυπο, να ζει «εμπειρικά» την αιωνιότητα.
Όμως, το φιλελεύθερο ιδεώδες του «αυτοδιαχειριζόμενου» ατόμου, η βιομηχανική ανάπτυξη και η έκρηξη της εκσυγχρονιστικής λαίλαπας μεταμόρφωσαν τόσο πολύ την ανθρώπινη ζωή, ώστε το από παλιά κληροδοτημένο και άχρονο σύμπαν των Συμβόλων εξαφανίστηκε. Τα Ιδεώδη και τα πρότυπα της σύγχρονης κοινωνίας δεν είναι εκείνα της Ιερατικής παντομίμας, που έκανε ορατές στην Γη τις ουράνιες μορφές, αλλά αυτά της επίγειας-υποχθόνιας κατάστασης τους σκληρού και ανελέητου ανθρώπου για υλική υπεροχή και αναλόγου είδους απολαβές. Παρ’ όλα αυτά, τα Αρχέτυπα εκφράζονται μέσα από τους Μύθους και εξακολουθούν να είναι δημιουργικά, έστω και αν έχουν υποβιβαστεί σε ολοένα και χαμηλότερα επίπεδα. Οι Μύθοι μπορεί να έχουν υποβιβαστεί σε επικούς θρύλους, μουσική αφήγηση (από μπαλάντες και παραδοσιακά ακούσματα μέχρι Heavy Metal ήχους), μυθιστορήματα, διηγήματα επιστημονικής-ηρωϊκής φαντασίας, αστυνομικές ιστορίες ή εικονογραφημένα κόμικς, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν έχουν χάσει ούτε την Δομή, ούτε την Αξία τους. Βεβαίως, κάθε νέα μετατόπιση προκαλεί μια «συσκότιση» της αρχικής καθαρότητας, αλλά τα πρότυπα που μεταβιβάστηκαν από το πιο μακρινό παρελθόν δεν εξαλείφονται, δεν χάνουν την δύναμη της ανάπλασής τους. Παραμένουν έγκυρα και ακέραια για την σύγχρονη συνείδηση, καθώς το Απόλυτο δεν μπορεί να αφανιστεί, αλλά απλώς υπόκειται σε «υποβιβασμούς». Έτσι, μέσα από την δράση των ηρώων στα κόμικς, των σύγχρονων διηγημάτων ηρωικής, επιστημονικής, αστυνομικής φαντασίας και λογοτεχνίας, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις δοκιμασίες, τα πάθη και τις περιπλανήσεις των μυθικών, επικών ή δραματικών Ηρώων (Ηρακλής, Οδυσσέας, Αχιλλέας, Πάρσιφαλ, Ζίγκφριντ, Φάουστ κ.α.) και στην δομή τους μπορούμε να ανακαλύψουμε πολλά κοινά στοιχεία.
ΤΑ ΚΟΜΙΚΣ
Ξεκινώντας, θα ήταν χρήσιμο γίνει μια μικρή αναφορά σ’ αυτό το είδος τέχνης και στην ιστορική εξέλιξη των κόμικς. Σύμφωνα με τους ερευνητές του είδους η περίοδος 1945-1970 συνιστά την εποχή των ευρωπαϊκών κόμικς (Αστερίξ, Κόρτο Μαλτέζε, Λούκυ Λουκ, Τεν Τεν κ.τ.λ.). Λίγο πιο πριν, τα χρόνια 1935-1950 στήθηκε η χρυσή εποχή των αμερικανικών κόμικς (Μίκυ Μάους, Ντόναλντ Ντακ, Ποπάυ, Ταρζάν, Φλας Γκόρντον, Σούπερμαν, Μπάτμαν κ.τ.λ.). Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των κόμικς, άρα και η αρχή της ιστορικής τους εξέλιξης και της δομικής ταυτότητάς τους, είναι οι φωνές των πρωταγωνιστών μέσα στα «μπαλονάκια» και η αλληλουχία κάποιων κινήσεων σε γειτονικά πλαίσια (βινιέτες). Με άλλα λόγια, χωρίς αλληλοσυμπληρούμενα τοπία και ήρωες που τα διατρέχουν, χωρίς μακρινά ή κοντινά πλάνα, χαμηλά ή ψηλά καδραρίσματα, θαμπά βάθη οριζόντων και καθαρά περιγράμματα προσώπων, χωρίς ήχους αναγεγραμμένους είτε στο τοπίο, είτε μαζεμένους στα «μπαλονάκια» (σαν φωνές, ψίθυροι, κραυγές) και χωρίς συναισθήματα συμβολοποιημένα σε ιδεογραμματικές παραστάσεις, δεν μπορούμε να μιλάμε για κόμικς.
Εξετάζοντας τους ήρωες τους κόμικς (Κόναν, Ταρζάν, Τεν-Τεν κ.τ.λ.) και τους παραδοσιακούς ήρωες, όπως αυτούς της κλασικής μυθολογίας ή τους θρησκευτικούς ήρωες, θα δούμε την εξής διαφορά: Η παραδοσιακή μυθική εικόνα παρουσίαζε ένα πρόσωπο θεϊκής ή θνητής καταγωγής, το οποίο παρέμενε όμοιο στην εικόνα με τα αιώνια χαρακτηριστικά του σε μια αμετάλλακτη κατάσταση. Η Ιστορία ήταν για πάντα καθορισμένη, έχοντας μια συγκεκριμένη ανάπτυξη και δίνοντας με έναν καθορισμένο τρόπο την φυσιογνωμία του προσώπου. Έτσι, για παράδειγμα, ο Ηρακλής έχει μια Ιστορία, η οποία χαρακτήριζε την θεϊκή φυσιογνωμία του. Η Ιστορία αυτή είχε λάβει τόπο και κανείς δεν μπορούσε να την αναιρέσει. Ο Ηρακλής βρισκόταν συγκεκριμενοποιημένος μέσα σε μια χρονική εξέλιξη γεγονότων. Όμως αυτή η εξέλιξη είχε ένα τέλος και η εικόνα ήταν, μαζί με το πρόσωπο, το σύμβολο της εξέλιξής του, η οριστική καταγραφή και κρίση του. Σε αντίθεση, ο ήρωας των κόμικς γεννιέται στον πολιτισμό του μυθιστορήματος. Οι αφηγήσεις, που ήταν «στην μόδα» στους παλαιότερους πολιτισμούς, αφορούσαν σχεδόν πάντα σε κάτι που είχε γίνει και το κοινό το γνώριζε. Θα μπορούσαμε να διηγηθούμε, για πολλαπλή φορά, την Ιστορία του Θησέα ή του Οιδίποδος, χωρίς το κοινό της εποχής να έχει την απαίτηση να ακούσει κάτι καινούργιο, γιατί ο μηχανισμός της παραβολής μας κάνει να συμμετέχουμε στην Ιστορία και μέσα από τα συναισθήματα του ελέους και του φόβου να μπούμε στο πετσί των ηρώων.
Με την ρομαντική παράδοση μπαίνουμε στον πολιτισμό του μυθιστορήματος και αυτό που μας δίνεται είναι μια διήγηση, όπου το κύριο ενδιαφέρον του θεατή μετατίθεται στο απρόβλεπτο αυτού, που πρόκειται να γίνει και άρα στην εύρεση του αφηγηματικού νήματος, το οποίο περνά σε πρώτο πλάνο. Η Ιστορία δεν λαμβάνει τόπο πριν την διήγηση, αλλά γίνεται κατά την διάρκεια και (συμβατικά) ο ίδιος ο συγγραφέας δεν γνωρίζει τι πρόκειται να γίνει. Και όσο τα μυθιστορήματα γίνονται πιο λαϊκά για τις πλατιές μάζες, αντλούν την τεχνική τους αξία μέσα από την ιδιοφυή ευρηματικότητα απρόσμενων καταστάσεων. Το τίμημα αυτής της νέας διάστασης της διήγησης είναι η μείωση -στο ελάχιστο- της «μυθοποίησης» των ηρώων. Ο ήρωας του Μύθου ενσαρκώνει έναν νόμο, μια αναγκαιότητα και πρέπει να είναι «προβλέψιμος» μέσα σε ορισμένα πλαίσια, να μην επιφυλάσσει δηλαδή κάποια έκπληξη. Αντιθέτως, ο ήρωας των κόμικς πρέπει να είναι ένας άνθρωπος σαν όλους τους άλλους και ό,τι ενδέχεται να του συμβεί είναι το ίδιο απρόβλεπτο σε αυτό που μπορεί να συμβεί σε όλους μας.
Η ιδιαίτερη κατάσταση του ήρωα των κόμικς έγκειται στο εξής: Πρέπει από την μια να είναι ένα Αρχέτυπο, το επιστέγασμα καθορισμένων συλλογικών πόθων, κάτι που σημαίνει ότι πρέπει να ακινητοποιηθεί σε μια σταθερή εμβληματική μορφή, με την οποία να γίνεται εύκολα αναγνωρίσιμος. Από την άλλη, όμως, επειδή ακριβώς έχει εμπορευματοποιηθεί μέσα στα πλαίσια μιας «μυθιστορηματικής» παραγωγής για ένα κοινό που καταναλώνει «μυθιστορήματα», πρέπει να υποστεί την εξέλιξη, την οποία υπόκεινται, όπως είδαμε, τα πρόσωπα των κόμικς.
ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΚΟΜΙΚΣ
Υπάρχουν τρία βασικά είδη, τα οποία αποτελούν την δομή των κόμικς. Το πρώτο επίπεδο είναι το λεγόμενο «επιφανειακό επίπεδο», που είναι συγκροτημένο από στοιχεία εξαρτημένα από πολιτιστικούς κώδικες, καθώς και στην ιστορική και τεχνική εξέλιξη (η συγκροτημένη μορφή, με την οποία οποιοδήποτε κόμικ είναι παρουσιασμένο: χαράξεις, κείμενο, σχέδιο, χρώματα κ.τ.λ.). Το δεύτερο επίπεδο είναι το «εκδηλωτικό επίπεδο», όπως μπορεί να ονομαστεί, όπου κάτω από την μία ή την άλλη μορφή εμφανίζεται συνολικά η αφηγούμενη ιστορία με κάποιες ταυτότητες ηρώων και τόπων και εναλλαγές γεγονότων και διαδρομών, που οι ήρωες πραγματοποιούν. Το τρίτο επίπεδο είναι το «επίπεδο βάσης». Ένα επίπεδο σταθερό, το οποίο επαναλαμβάνεται σ’ όλα τα κόμικς. Είναι το Αρχέτυπο, που μέσα από προηγούμενα επίπεδα, παίρνει μορφή και ενσαρκώνεται.
Αυτή η παγκόσμια επανάληψη πέρασε μέσα από τους Μύθους, τους Θρύλους, τα Λαϊκά παραμύθια και κατά μυστηριώδη τρόπο επιβιώνει μέχρι σήμερα στις διάφορες παραλογοτεχνίες, όπως άλλωστε είναι και τα κόμικς. Οι ήρωες των κόμικς έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τους ήρωες που ενσάρκωναν τους μύθους και η επίδραση στον ψυχικό μας κόσμο είναι το ίδιο έντονη. Η ταύτιση με την ηρωική μορφή έχει μια βαθύτατη ερμηνεία, είτε γινόταν στις παρελθοντολογικές εποχές, είτε συμβαίνει στην σημερινή ορθολογιστική κοινωνία μας. Η διαφορά, όμως, είναι ότι σήμερα δυστυχώς δεν υπάρχει συνείδηση του νοήματος. Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν προς τα πού βαδίζουν και τι ακριβώς είναι αυτό που τους παρακινεί. Οι δίοδοι επικοινωνίας ανάμεσα στην συνειδητή και ασυνείδητη ζώνη της ανθρώπινης ψυχής έχουν αποκοπεί.
Αναλύοντας το «επίπεδο βάσης» που υπάρχει στα κόμικς, αναγνωρίζουμε τα στοιχεία εκείνα, τα οποία επαναλαμβάνονται σ’ όλα τα κόμικς και συγκροτούν τον τύπο της βαθύτερης οργάνωσης κάθε αφήγησης. Υπάρχουν, καταρχήν, στα κόμικς ήρωες θετικοί που μάχονται αρνητικούς «ήρωες». Αυτό είναι κάτι το σαφές και ολοφάνερο. Μέσα, όμως, στους διαφόρων τύπων αγώνες και μάχες, στην διαδρομή τους διακρίνουμε μια βαθύτερη αντιπαράθεση, εκείνη των δυνάμεων του Καλού απέναντι στις δυνάμεις του κακού, με συγκεκριμένους πράκτορες αυτών των δυνάμεων τους εκάστοτε πρωταγωνιστές, στις εξειδικευμένες πλέον αντιπαραθέσεις τους. Σε αντίθεση με την επιβληθείσα αντίληψη ότι τα κόμικς έχουν διεθνιστικό χαρακτήρα, η αλήθεια είναι ότι -ως επί το πλείστον- η μορφή τους βρίσκεται πολύ κοντά στην Εθνικιστική Ιδεολογία και Αντίληψη. Πιο συγκεκριμένα, παίρνοντας τον Hergé (στενός φίλος του Ρομπέρ Μπραζιγιάκ και του Μορίς Μπαρντές) και τον πιο διάσημο ήρωα του, τον Τεν Τεν, θα δούμε την εξής μορφή διαπάλης: Δύναμη του Καλού ίσον Αρετή και Εξυπνάδα. Δύναμη του Κακού ίσον μοχθηρία και φυσική κατωτερότητα. Πράκτορας του Καλού είναι ο Τεν Τεν και οι βοηθοί του, ενώ οι αντίστοιχοι πράκτορες του κακού έχουν συγκεκριμένη ιδεολογικοπολιτική ταυτότητα, αυτή των μπολσεβίκων. Χαρακτηριστικό δείγμα το έργο του «Ο Τεν Τεν στην χώρα των Σοβιέτ», το οποίο αποτελεί μια ευθεία καταγγελία κατά του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Σοβιετική Ένωση (και το οποίο -εννοείται- δεν εκδόθηκε ποτέ στην Ελληνική γλώσσα). «Μη πολιτικά ορθό» μπορεί να θεωρηθεί και το έργο του «Ο Τεν Τεν στο Κονγκό», το οποίο αποσύρθηκε από την βιβλιοθήκη του Brooklyn ως ρατσιστικό κόμικ.
Για τους ήρωες του Γιάκομπς, όπως ο Λοχαγός Μπλεκ, η μορφή Δύναμης του Καλού είναι ο Πατριωτισμός και ο Δυτικός Πολιτισμός, ενώ η αντίστοιχη του κακού είναι η βαρβαρότητα και η παραφροσύνη. Πράκτορες του Καλού είναι ο Μπλεκ και ο καθηγητής Μόρτιμερ, ενώ πράκτορες του κακού είναι οι Άγγλοι αποικιοκράτες, διάφοροι λαοί της Ασίας, τρελοί επιστήμονες.
Για τους ήρωες του Ντίσνεϋ ισχύουν, λίγο-πολύ, τα ίδια: Η Δύναμη του Καλού αντανακλάται στις έννοιες νόμος, τάξη, σεβασμός στην ατομική ιδιοκτησία. Η δύναμη του κακού αντιστοιχεί στην παρανομία, την αταξία, την κλοπή. Πράκτορες του Καλού ο Μίκυ Μάους, ο Ντόναλντ (κυρίως ως Φάντομ Ντακ), τα ανίψια του, ενώ πράκτορες του κακού είναι ο Μαύρος Πητ, η συμμορία των λύκων, η Μάτζικα ντε Σπελ.
Στον Λούκυ Λουκ Δύναμη του Καλού είναι η Αρετή ως ένας Ιδεατός Τρόπος Ζωής, ενώ δύναμη του κακού είναι τα κατώτερα ένστικτα και τα κτηνώδη πάθη. Πρωταγωνιστής θετικός είναι ο Λούκυ Λουκ, ένας μοναχικός περιπλανώμενος σύγχρονος ιππότης της Άγριας Δύσης -με μόνη συντροφιά το άλογό του, την Ντόλυ- ο οποίος είναι αφιερωμένος και αφοσιωμένος στην υπεράσπιση της Αρετής και της Δικαιοσύνης. Αρνητικοί πρωταγωνιστές είναι οι παρανόμως δρώντες αδερφοί Ντάλτον. Το βαθμιαία ελαττωμένο ύψος τους μας δίνει την εντύπωση μιας σκάλας, από τον κοντύτερο Τζόε, που είναι ο πιο κακούργος, ύπουλος και πανούργος, μέχρι τον υψηλότερο Άβερελ, που είναι παντελώς ηλίθιος.
ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΚΟΜΙΚΣ
Ένα ακόμη βασικό στοιχείο στην δομή των κόμικς είναι η έννοια του Χρόνου. Ο ήρωας του κλασικού μύθου είναι ένα πρόσωπο αναλλοίωτο, γιατί συστατικό στοιχείο της παραβολής ήταν το γεγονός ότι είχε ήδη φθαρεί και αναλωθεί σε μια παραδειγματική πράξη. Ακόμα ένα από τα συστατικά στοιχεία ήταν η δυνατότητα μιας συνεχούς αναγέννησης, επειδή ήταν το σύμβολο ενός φυσικού κύκλου ή μιας ορισμένης κυκλοφορίας των γεγονότων της ίδιας της ζωής. Όμως οι ήρωες των κόμικς πρέπει να είναι ενσωματωμένοι στο παρόν, στην καθημερινή ζωή, συνδεόμενοι φαινομενικά με τους ίδιους νόμους ζωής και θανάτου, που ισχύουν και για τους θνητούς ανθρώπους, έστω και αν έχουν υπεράνθρωπες ιδιότητες. Αν οι ήρωες των κόμικς ήταν αθάνατοι, δεν θα ήταν άνθρωποι αλλά θεοί και η ταύτιση του κοινού θα ήταν δύσκολη, αν όχι αδύνατη. Πρέπει, επομένως, ο ήρωας των κόμικς να παραμένει αναλλοίωτος και ταυτόχρονα να αναλώνεται σύμφωνα με τους φθαρτούς νόμους της καθημερινότητας. Αν και έχει τα χαρακτηριστικά του χρονικού μύθου, δεν γίνεται αποδεκτός παρά μόνον επειδή το πεδίο δράσης του είναι ο καθημερινός και ανθρώπινος κόσμος της χρονικότητας. Ο χρόνος, στον οποίο δρουν τα κόμικς, είναι ο χρόνος του μύθου, ο απροσδιόριστος χρόνος, δηλαδή ο χρόνος που δεν ορίζεται καν από την κλασική ένδειξη του παραμυθιού «Μια φορά και έναν καιρό…». Οι εν λόγω ήρωες είναι ακατάβλητοι από τον χρόνο, χωρίς γηρατειά, αρρώστιες και μοιραία κατάληξη. Γι’ αυτό ένα από τα πιο τυπικά και θαυμαστά χαρακτηριστικά των ηρώων των κόμικς είναι πως όλοι έχουν εξορκίσει τον θάνατο και διατηρούνται αγέραστοι και απαράλλακτοι, παρέχοντας την πιο κρίσιμα σταθερή αναφορά σ’ ένα κοινό, που υπόκειται στις αλλαγές και την φθορά του χρόνου. Μέσα από την δράση τους οι ήρωες των κόμικς προβάλλουν κριτικές για όλες τις ψυχολογικές καταστάσεις και τις συνθήκες των κανονικών ανθρώπων. Μοναξιά, κοινωνικές συμβατικότητες, αλληλεγγύη και αφοσίωση, κυνισμός, ρομαντική προσήλωση σε φαινομενικά χαμένες υποθέσεις κ.λ.π. Έτσι, τα κόμικς περνάνε στον άνθρωπο, έστω και ασυνείδητα, την αίσθηση της αιωνιότητας, την διαχρονικότητα, την αίσθηση ότι υπάρχει κάτι σταθερό και αμετάβλητο, το οποίο δεν φθείρεται με το πέρασμα του χρόνου.
Ο κόσμος μεταβάλλεται, πολιτισμοί γεννιούνται, ακμάζουν και σβήνουν, το σκηνικό της καθημερινής ζωής αλλάζει διαρκώς χρώματα. Ωστόσο, πέρα απ’ όλα αυτά, κάτι μένει σταθερό, αναλλοίωτο, άφθαρτο. Δυστυχώς, οι προοπτικές του σύγχρονου ανθρώπου της χρηματιστικής-υλιστικής-καταναλωτικής κοινωνίας έγιναν εντελώς επίπεδες, επιδερμικές και ανούσιες και η όποια κατανόηση αφορά μόνο τα απτά επιφανειακά πράγματα.
Εν τούτοις, το Αρχέτυπο συνεχίζει να είναι δημιουργικό, έστω και αν έχει υποβιβαστεί σε χαμηλότερα επίπεδα έκφρασής του. Πτώση μεν, αλλά με γόνιμο περιεχόμενο. Σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης εμπειρίας,, όσο ταπεινά και αν τα υποθέτουμε, το Αρχέτυπο εξακολουθεί να δίνει αξία στην ανθρώπινη ύπαρξη και να δημιουργεί. Ο άνθρωπος παραμένει αμετάκλητα «αιχμάλωτος» των αρχετυπικών του διαισθήσεων, των δημιουργημένων, την στιγμή που απέκτησε συνείδηση, τόσο της ύπαρξής του, όσο και της θέσης του στον κόσμο. Οι Αιώνιες Αξίες της Τιμής,, της Φιλοπατρίας, του Ηρωικού Τρόπου Ζωής, της Δικαιοσύνης, της Αλληλεγγύης, φιλτράρονται με έμμεσο τρόπο από την επεισοδιακή δράση του Κόναν του Βάρβαρου, του Τεν Τεν, του Λούκυ Λουκ, του Μπλεκ, του Λοχαγού Μαρκ κ.λ.π., δείχνοντας την διαχρονικότητα του Μύθου και την ροή του στις ψυχές των ανθρώπων από εναλλακτικά κανάλια διοχέτευσης.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΣΤΟΡΑΣ
Διαβάστε περισσότερα: http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/h-roh-tou-muthou-mesa-apo-ta-komiks#ixzz3g9S60PJh