Κάθε νέα εμπειρία μας εμφανίζει και μια νέα πρόκληση! Πρώτα διευκρινίζουμε αυτήν την εμπειρία και ύστερα προχωρούμε στην εκτίμηση της ώστε να τεθεί στην υπηρεσία μας στο μέλλον. Αυτό σημαίνει πως πάμε από το πεδίο της παρατήρησης στο πιο δύσβατο πεδίο της βούλησης. Οι αξίες που έχουν δοκιμαστεί και αναγνωρίζονται από την ψυχή πρέπει να εκδηλωθούν και μας παρακινούν στην μάχη. Τα υψηλότερα συναισθήματα δίνουν την σειρά τους σε ηρωικά κατορθώματα, οι πεποιθήσεις στα όπλα και η πίστη στο κήρυγμα.
Ως εκ τούτου το ερώτημα είναι: “Τι μπορούμε να καθορίσουμε με την βούληση μας;” Δεν έχει κάτι να κάνει αυτό με το ερώτημα της ελευθέρας βούλησης που κυριαρχεί σε ολόκληρη την ιστορία των θρησκειών και των φιλοσοφικών συστημάτων, εκκινώντας από την υψηλή αρχαιότητα και καταλήγοντας στην σύγχρονη εποχή. Κατά καιρούς ήταν αποδεκτό και κατά καιρούς ήταν αμφισβητήσιμο, αλλά δεν προχωρήσαμε καθόλου στην πραγματικότητα. Η αποδοχή ή η άρνηση της ελεύθερης βούλησης δεν είναι τίποτα άλλο παρά η έκφραση της κυρίαρχης αντίληψης της ζωής σε μια συγκεκριμένη δοσμένη περίοδο. Μπορούμε να είμαστε μάρτυρες μιας τέτοιας κατάστασης σήμερα, όπου όλα τα προσκηνιακά πεδία της επιστήμης σήμερα τείνουν να αρνούνται την ελεύθερη βούληση.
Ας πάρουμε την φιλοσοφία της ιστορίας επι παραδείγματι, που εισάγει κάποιες υπερπροσωπικές δυνάμεις και ενέργειες που καθυποτάσσουν την ζωή των μεμονωμένων ατόμων ή τον νεοβιταλισμό στην μοντέρνα βιολογία, που αρνείται την δαρβινιστική αρχή της τύχης, ενώ προωθεί μια δημιουργό ή υπερπροσωπική ζωική ενέργεια. Για εμάς αυτά δεν αποτελούν τίποτε άλλο παρά ένα σημάδι. Δεν αναρωτιόμαστε αν είναι όντως έτσι, αναρωτιόμαστε πώς θα μπορούμε να σταθούμε στον πραγματικό κόσμο. Συμφωνούμε με τον Κάρλ Μαρξ: Δεν αποτελεί ζήτημα να εξηγήσουμε πως δουλεύει ο κόσμος, αλλά πώς θα τον αλλάξουμε. Αναρωτιόμαστε για αυτό όχι μόνο ως σκεπτόμενοι άνθρωποι, αλλά και ως δρώντες και βουλόμενοι άνθρωποι. Δεν βασιζόμαστε σε αυτό που μπορεί να γίνει γνωστό. Η λογική αντίληψη είναι παρά ένα μέρος της θέσης μας. Πρέπει να συνδυαστεί με άλλα μέρη αλλά ποτέ να μην κυριαρχεί πάνω τους.
Πρώτα απ’ όλα καθώς αναρωτιόμαστε για τις δυνατότητες της βουλήσεως μας, δεν βασιζόμαστε αποκλειστικά στην λογική, ωθούμαστε από μια άλλη αδάμαστη αίσθηση. Αυτή η αίσθηση προκύπτει ως ανταπόκριση σε μια εσωτερική καταστροφή που είναι το αποτέλεσμα μια μεγαλύτερης καταστροφής. Όλοι έχουμε επιθυμήσει, όσο μπορούν να επιθυμούν οι άνθρωποι, αλλά στο τέλος η βούληση μας κατέληξε στην αποτυχία. Προσωπικά ζήσαμε τις στοιχειακές δυνάμεις του πολέμου και της Επαναστάσεως, όπου σαν μεγάλες φυσικές καταστροφές συνεπήραν τον κόσμο μας, και με ανελέητο τρόπο μας αποστέρησαν όλες μας τις χαρές, τις λύπες και τις ελπίδες. Είδαμε την νίκη την οποία ειλικρινά αξίζαμε, για την οποία πιστέψαμε βαθιά για πολλά χρόνια, να παραδίδεται στον εχθρό απλόχερα. Και μαρτυρούμε, μέρα με την μέρα πως με ενθουσιώδη τρόπο κηρύττεται το σωστό, το δίκαιο και το όμορφο, αλλά η ζωή αρνείται να αποκλίνει ούτε στο κατ’ ελάχιστο από την μεγαλειώδη γραμμή των αιωνίων και βασικών αρχών της και νόμων. Επιχειρήσαμε να βρούμε κάποιον φταίχτη, αλλά ακόμα και αν υπήρχε κάποιο όφελος από αυτές τις απόπειρες τότε αυτό έγκειται στο γεγονός ότι είχαμε πειστεί για την αναγκαιότητα, για το αναπόφευκτο και την εσωτερική συνοχή αυτού που αποκαλύφθηκε. Αναρωτηθήκαμε για το νόημα της εμπειρίας μας και καταλάβαμε μόνο πως αυτό το νόημα πρέπει να είναι διαφορετικό από το αρχικό νόημα, ναι πως αυτά που ευχόμασταν τότε, η βούληση μας απέδειξε πως είχε λάβει αντίθετη ρότα. Από τότε είμαστε σε μια κατάσταση σύγχυση και ρωτάμε τους εαυτούς μας τι μπορούμε να καθορίσουμε εν τέλει. Γιατί είναι πέρα από τις δυνάμεις να βουλόμαστε πιο ισχυρά από ότι βουλόμασταν τότε.
Η γενιά μας έχει το δικαίωμα να δείξει προς τα μεγαλειώδη κατορθώματα της, δεν χρειάζεται να νιώθει ντροπή ενώπιον των προπατόρων της. Αλλά ακόμα και τότε, οι προσπάθειες μας ήταν άκαρπες. Η αποτυχία δημιούργησε έναν δυϊσμό μέσα μας, κλόνισε την εσωτερική μας σύσταση και όξυνε την εξωτερική μας δύναμη. Πόσο αξιόπιστος ο κόσμος, εντός του οποίου ζήσαν οι προπάτορες μας. Τα παιδιά της Νίκης και του Διαφωτισμού, τολμήσαν να βάλουν τον άνθρωπο στην πηγή της αναπτύξεως, τον είδαν ως τον κυρίαρχο του μέλλοντος. Αυτό που είχε σημασίας ήταν οι σκέψεις και η βούληση αυτού του Ανθρώπου, που παρήγαγε κάθε λογής κίνησης και που η αθροιστική της πήρε το περήφανο όνομα της προόδου. Αυτός ο θαυμάσιος κόσμος περιείχε όλη την πίστη της υλιστικής γενιάς και δεν θα πρέπει να γελάμε με αυτήν σε αυτό το σημείο. Η θέση τους είχε συνοχή, κάτι που απαιτεί σεβασμό. Αλλά ακόμη και αν το αναγνωρίζουμε αυτό, δεν μπορούμε να το αφουγκραστούμε αυτό χάρις στην τραγική μας εμπειρία μιας και για εμάς η λέξη “πρόοδος” καθώς εξέρχεται από τα χείλη μας, δεν μπορεί παρά να είναι μια κενολογία.
Πρόοδος! Αυτή η λέξη έχει χάσει το πρότερο νόημα της για εμάς. Το να τη χρησιμοποιεί κανείς σημαίνει όχι μόνο να υποτιμάς τους ήρωες και τους αγίους των πρότερων εποχών, αλλά να απορρίπτει κανείς και τα δικά μας κατορθώματα. Δεν το χρειαζόμαστε όμως αυτό, ακόμα και αν όλες μας οι προσπάθειες δεν οδήγησαν στην νίκη. Θα είμαστε περήφανοι για αυτή μας την προσπάθεια. Μπορεί κάποιος να προδώσει εαυτόν μόνο και μόνο επειδή τον εγκατέλειψε η τύχη Πιο σύντομα θα βασιστούμε στην πίστη των πατεράδων μας, στην πίστη στην αξιοπιστία και την λογικότητα του κόσμου. Αλλά πέρα από την βούληση μας πρέπει να πιστέψουμε στο ιερό νόημα αυτού που αναδύεται στην επιφάνεια, στον υψηλότερο σκοπό των πραγμάτων, που δεν μπορούμε να κρίνουμε. Αλλιώς θα χάσουμε το έδαφος από τα πόδια μας και θα κρεμαστούμε πάνω από την άβυσσο του χάους, της τύχης και της ανυπαρξίας νοήματος. Ποια η χρησιμότητα στην λογική επεξεργασία των πραγμάτων αν αυτά δεν έχουν μια πιο βαθιά διάσταση και δεν αντιπροσωπεύουν αυτήν την ύψιστη τάξη πραγμάτων; Πρέπει να πιστεύουμε πως ο κόσμος είναι με νόημα και εν Τάξει, αλλιώς θα είμαστε σαν και αυτούς που εσωτερικά κυριαρχούνται και τρομοκρατούνται, σε αυτούς που ελπίζουν να αλλάξει ο κόσμος και σε αυτούς που ζουν μια μέρα την κάθε στιγμή, παρατείνοντας έτσι την ζωική του ύπαρξη.
Έχοντας αναρρώσει από το βαθύ εσωτερικό σόκ, συνειδητοποιούμε πως έχουμε αποκτήσει ένα νέο κέντρο βάρους, μια νέα πλευρά της υπάρξεως μας. Η γενιά μας ακόμα βιώνει κάποιες αφηρημένες προκαταλήψεις, κάτι ακόμα μας κάνει να αγχωνόμαστε. Οι προφήτες εκστομίζουν πρωτάκουστες αλήθειες. Κάθε λέξη ηχεί κάπως διαφορετικά και προκαλεί μη αναμενόμενες αντιδράσεις. Η γενιά που κορέστηκε με τον Διαφωτισμό για μια ακόμη φορά ξεκινά να παίρνει την θρησκεία στα σοβαρά και πάλι. Νέες εκδόσεις ακόμα και βιβλίων με ελάχιστη σημασία για εμάς καθώς και για άλλους πολιτισμούς επανεκδίδονται και τους δίνονται νέες ερμηνείες, διαφορετικές ακόμα και από αυτές που υπήρχαν πριν 10 χρόνια. Οι άνθρωποι μιλούν, γράφουν και διαβάζουν τόσο πολύ για μια ποικιλία θεμάτων για το οποία ακόμα και ο πιο αμερόληπτος δεν μπορεί παρά να νιώσει μια σοβαρή ανησυχία. Νέες κοινωνίες δομούνται, οι παλιές ανασταίνονται, και η αίσθηση για την λογική δομή του κόσμο καταρρέει και ωθεί τον άνθρωπο να βρει θαλπωρή στο υπεραισθητό. Αυτό αφήνει το στίγμα του παντού , από τα ύψιστα ζητήματα του πνεύματος στις πρωτόγονες αηδίες του αγοραίου διαπραγματευτή που γεμίζει τις στήλες των εφημερίδων. Ο πόλεμος είναι το μεγάλο σημείο καμπής, μιας και βρίσκει τον εαυτό του στην ιστορία της μεταφυσικής και της ιατρικής, στην κατανόηση της ψυχής και της κυβερνήσεως, στην στάση μας έναντι του Χρήματος και του αστικού νόμου. Οι πάντες ακόμα αναζητούν, προσπαθώντας στα τυφλά να νιώσουν τον τρόπο, αυτό που θα χρειαζόταν θα ήταν λίγο πίστη παραπάνω καθώς και μια επιπλέον σοβαρότητα για να βρούμε τους εαυτούς μας σε ένα διαφορετικό κόσμο.
Η πίστη στο ιερό νόημα μας γεμίζει, εμάς την δοκιμασμένη γενιά, που γεννήθηκε στην πυρακτωμένη μήτρα των χαρακωμάτων, έχοντας την μέγιστη υπερηφάνεια για το παρελθόν της. Αν και αυτό το παρελθόν σχετίζεται με την αποτυχία, δεν πρέπει να συμπεράνουμε από αυτό, πως αυτή υπήρξε μάταιη και δίχως νόημα όπως διατείνεται ο κάθε εμποράκος της γωνίας. Αυτό για το οποίο πεθαίνουν άνθρωποι, δεν μπορεί ποτέ να είναι δίχως νόημα. Ακόμα και ένας μεμονωμένος θάνατος είναι γεμάτος νόημα, αν ξαφνικά βρίσκαμε τους εαυτούς μας σε αυτήν την θέση, σίγουρα θα κάναμε κάτι το διαφορετικό. Αλλά ουσιαστικά, ανεξάρτητα από κάθε εμπειρία, η στάση μας θα παρέμενε η ίδια. Ας μας μεμφθούν για αυτό, λες και το παρελθόν δεν μας δίδαξε κάτι, μιας και γνωρίζουμε μετά βεβαιότητας πως κάποια πράγματα δεν μαθαίνονται μιας και είναι έμφυτα. Ας μην κρίνουμε βάση της επιτυχίας ή της μη πραγμάτωσης της, όπως κάνουν οι διάφοροι πληβείοι, αλλά ας αναρωτηθούμε για το τι πρέπει να γίνει. Αν οι προσπάθειες μας αποδώσουν καρπούς, αυτό είναι κάτι που δεν το ξέρουμε. Αλλά πρέπει να είμαστε σίγουροι για αυτό, πως θα είναι γεμάτες νόημα.
Την μεγάλη πηγή και λογική αυτής της αναγκαιότητας την αποκαλούμε πεπρωμένο. Χάρις στο πεπρωμένο εμφανιζόμαστε όχι ως τυφλές και ατυχείς φιγούρες, αλλά ως μια δημιουργική δύναμη ο στόχος της οποίας είναι άγνωστος προς τα εμάς. Δεν γνωρίζουμε αν έχει στόχους κατ’ αρχάς, ή αν είναι κάτι άλλο από την καθαρή ιερή κίνηση, εξίσου μεγάλη και ολόκληρη σε κάθε στιγμή. Και τι άλλο μπορούμε να κάνουμε με αυτήν την πρόσφατα αφυπνισμένη σε εμάς αντίληψη περί του τι είναι απαραίτητο, η οποία συχνά μας οδηγεί σε δράση πέρα από τα προσωπικά μας συμφέροντα, θυσιάζοντας την ξεκούραση μας, την χαρά την ειρήνη και ακόμα και την ζωής, παρά η βούληση του πεπρωμένου; Ας αφήσουμε την βούληση μας να ακολουθήσει αυτήν την αναγκαιότητα! Όλοι έχουμε βιώσει στιγμές ευτυχίας όταν η μοίρα μας κυριάρχησε και μας οδήγησε με το ατσαλένιο της χέρι. Γνωρίζουμε πως αυτές οι δραματικές και όχι δοσμένες σε κάθε γενιά, στιγμές συνδέονται με μια σειρά από χαρμολύπες. Αλλά ακόμα και τότε, δεν απελπιζόμαστε ούτε κολακεύουμε τους εαυτούς μας, προσπαθούμε απλώς να αναζητήσουμε το αναγκαίο, αυτό που προστάζει η μοίρα. Αυτό το μεγαλειώδες ΝΑΙ στις χαρές της σύλληψης και τον πόνο της γέννας, η ετοιμότητα για τον αναπόδραστο αγώνα που σφραγίζει την μοίρα του πολεμιστή. Είναι οι προσταγές της μοίρας που συμπίπτουν με τις δικές μας ή δικές μας προσταγές που συμπίπτουν με την μοίρα; Αυτό είναι ένα ερώτημα για τους καθηγητές, ένα ερώτημα για το οποίο εμείς δεν δείχνουμε μια σταλιά ενδιαφέρον. Δεν βρίσκουμε μια διάκριση εδώ αλλά μια ανώτερη μορφή ενότητας, μια κενταύρια σύμμειξη αλόγου και αναβάτη.
Ως εκ τούτου, θέλουμε το αναγκαίο. Γιατί; Επειδή είναι το αναγκαίο! Τι θα κατορθώσουμε με αυτό το πράγμα. Θα κατοχυρώσουμε το νόημα. Και αυτός ο απόλυτα εφικτός στόχος είναι αυτό που είναι σημαντικό, ακόμα και αν τον εκπληρώσει κανείς σημαίνει συνάμα και τον θάνατο του. Αλλά εμείς, οι παλαίμαχοι στρατιώτες, συνηθισμένοι στις σκληρές μέρες του πολέμου, δεν έχουμε δώσει τόση αξία σε ερωτήματα περί της ευτυχίας ή της ανυπαρξίας, περί σωτηρίας ή συντριβής. Πόσα αλήθεια εξαρτώνται από εμάς;
Διαβάστε περισσότερα: http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/boulhsh-ernst-junger#ixzz4JH2qNgCI