Του Δρ. Αυγουστίνου (Ντίνου) Αυγουστή*
Αφορμή για το σημερινό σημείωμα αποτέλεσε η απάντηση της Μαρίας Σολωμού σε ερώτηση δημοσιογράφου του περιοδικού «People» για το αν θα έπαιρνε μέρος σε μία ελληνοκυπριακή παραγωγή ή θεαματική παράσταση ή παραγωγή … (σόου): «Δεν μπορώ», είπε η Ελληνίδα ηθοποιός, «να παίξω σε μια σειρά που δεν μιλάμε όλοι την ίδια γλώσσα. Δεν μπορώ να μιλάω ελληνικά και να μου απαντάνε κυπριακά, δεν καταλαβαίνω πώς το κάνουν συνάδελφοι και μπράβο τους που το κάνουν».
Πρόκειται ασφαλώς για μια απαράδεκτη δήλωση η οποία όπως είναι φυσικό προκάλεσε ελεεινή εντύπωση και εξέθεσε ανεπανόρθωτα την Ελληνίδα ηθοποιό διότι: Οι Έλληνες της Κύπρου μιλούν ελληνικά στη δική τους ντοπιολαλιά, η οποία αποτελεί ένα πραγματικό στολίδι ανάμεσα στις πολλές ελληνικές διαλέκτους που χρησιμοποιούνται σε διάφορα ελληνικά μέρη. Πολύ γνωστές Ελληνικές διάλεκτοι είναι η Δωδεκανησιακή, η Ποντιακή, η Κριτική, η Κατωιταλιώτικη (Γκρίκο), η Τσακωνική (Ελληνογενής), η Χειμαρριώτικη, Ρωμαίικα (Μαριουπολίτικα), Ρωμανιώτιλη (Γεβανική).
Όλα αυτά οφείλουν να τα γνωρίζουν οι άνθρωποι που κύριο εργαλείο της δουλειάς τους είναι η γλώσσα για να αποφεύγονται τέτοιες άστοχες-προκλητικές τοποθετήσεις που προκαλούν το κοινό αίσθημα. Και επειδή κάποιοι (ας μη τους χαρακτηρίσω) μιλούν και έχουν άποψη σε θέματα σοβαρά, χωρίς, ωστόσο, κατά περίπτωση να υπάρχει και στοιχειώδης γνώση, ας δούμε ποια είναι η γνώμη των πλέον ειδικών επί του θέματος: Σε συνέντευξη του στην δημοσιογράφο του «Φιλελευθέρου» Μαρίνα Σχίζα, ο Δρ. Γεώργιος Ξενής, αναπληρωτής καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ο οποίος τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το έργο του Αρχαία σχόλια στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή, μεταξύ άλλων, λέει τα εξής:
«Η επιστημονική μελέτη της κυπριακής κατέδειξε σαφώς ότι πρόκειται για μια διάλεκτο της ελληνικής γλώσσας η οποία ως προς την αρχαϊκότητα των χαρακτηριστικών της είναι εφάμιλλη λ.χ. της ποντιακής διαλέκτου. Πολύ καλή γλωσσολογική παρουσίαση του θέματος παρέχει ο Καθηγητής Χαράλαμπος Συμεωνίδης σε πρόσφατο σύγγραμμά του. Η ελληνικότητα της κυπριακής όμως προκύπτει και από την ιστορία. Την κυπριακή διάλεκτο την έφεραν μαζί τους οι πρόγονοί μας Έλληνες, που έφθασαν τον 12o αι. π.Χ., μετά την κατάρρευση των μυκηναϊκών ανακτόρων, για μόνιμη εγκατάσταση στην Κύπρο. Και επειδή οι πρώτοι Έλληνες της Κύπρου κατήγοντο από την περιοχή της Αρκαδίας της κεντρικής Πελοποννήσου, η αρχαία κυπριακή διάλεκτος έχει στενότατες ομοιότητες και συγγένειες με την αρχαία αρκαδική διάλεκτο: και οι δύο διάλεκτοι, κυπριακή και αρκαδική, συνανήκουν μαζί με την παμφυλιακή στη λεγόμενη αχαϊκή ομάδα των ελληνικών διαλέκτων. Η αρχαία κυπριακή ομιλήθηκε για κάπου 1000 χρόνια στην Κύπρο, αλλά την εποχή των ελληνιστικών χρόνων, όπως συνέβη και με τις υπόλοιπες ελληνικές διαλέκτους, υπεχώρησε στην επεκτατική προέλαση της λεγόμενης ελληνιστικής Κοινής, η οποία ήταν ένα κοινό εκφραστικό όργανο που κάλυπτε όλους τους Έλληνες. Αργότερα κατά τον 7ο αι. μ.Χ. άρχισε δειλά-δειλά, όπως πάλι οι άλλες ελληνικές διάλεκτοι, να επανεμφανίζεται ως μεσαιωνική κυπριακή. Η φάση αυτή κάλυψε και την περίοδο της φραγκοκρατίας και ενετοκρατίας. Το 1571 μ.Χ. με την κατάκτηση της νήσου από τους Οθωμανούς άρχεται η νεότερη και σύγχρονη φάση της Κυπριακής. Πρέπει να πούμε ότι καθ’ όλη την πορεία της η Κυπριακή συμπορεύτηκε και με άλλες ελληνικές διαλέκτους. Η στενή της σχέση με αυτές είναι πολύ ορατή. Καλό παράδειγμα είναι το ιδίωμα που ομιλείται σήμερα στον Αρχάγγελο της Ρόδου. Όποιος πάει εκεί θα νομίζει ότι βρίσκεται στην Κύπρο…. (Άριστος Μιχαηλίδης, «Φιλελεύθερος», Ιανουάριος 2012).
Η Κυπριακή διάλεκτος αποτελεί στη σύγχρονη εποχή τη μοναδική πραγματικά ζωντανή ελληνική διάλεκτο, η οποία είναι μητροδίδακτη και παραγωγική. «Ανήκει στον γεωγραφικό και διαλεκτικό χώρο της αρχαίας Αρκαδοκυπριακής (νοτιο-αχαϊκής) και, μολονότι δεν προέρχεται άμεσα από αυτήν, είναι δυνατόν ακόμα και σήμερα να εντοπίσει κανείς κατάλοιπά της, στο λεξιλόγιο των ομιλητών. Από διαλεκτολογικής πλευράς η Κυπριακή συγκαταλέγεται στα νότια-νοτιοανατολικά ιδιώματα της ελληνικής γλώσσας. Στην ίδια διαλεκτική ζώνη ανήκουν επίσης η Κρητική διάλεκτος, καθώς και τα ιδιώματα των Κυκλάδων, της Δωδεκανήσου και της Χίου» Όλοι οι σοβαροί και κατηρτισμένοι γλωσσολόγοι υποστηρίζουν πως είναι μεγάλο λάθος να μεταφράζεται η Κυπριακή Διάλεκτος της Ελληνικής Γλώσσας «Κυπριακή Ελληνική» ή ακόμα χειρότερα «Κυπριακά Ελληνικά» από το αγγλικό Cypriot Greek!”
Αυτή είναι λοιπόν η μεγάλη αλήθεια για την Κυπριακή διάλεκτο που να σημειωθεί ομιλείται από περίπου επτακόσιες χιλιάδες Έλληνες Κυπρίους στην Κύπρο και από μερικές εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες Κυπρίους της διασποράς στις μεταξύ τους συζητήσεις και σχεδόν ποτέ δεν χρησιμοποιείται ως επίσημος γραπτός λόγος, αλλά είναι η κοινή ομιλουμένη των περισσοτέρων Ελλήνων Κυπρίων. Σε αυτή τη διάλεκτο μιλούσαν και όλοι οι Τούρκοι Κύπριοι τα παλιά χρόνια (μέχρι και το 1974). Αφού, ως γνωστόν, οι Τούρκοι Κύπριοι είναι σχεδόν όλοι τους, εξισλαμισθέντες Έλληνες! Σε επίσημο όμως περιβάλλον (όπως στα σχολεία, στη Βουλή των Αντιπροσώπων, στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης – εφημερίδες, περιοδικά, ραδιόφωνο, τηλεόραση και στην παρουσία μη Κυπρίων ομιλητών – χρησιμοποιείται πάντα η Κοινή Νέα Ελληνική.
Υ.Γ.: Κάποιοι προσπαθούν να καλλιεργήσουν την άποψη ότι η κυπριακή διάλεκτος (που στο διάβα των αιώνων δήχθηκε, όπως και η Κοινή Νέα Ελληνική πολλές ξένες επιρροές) δεν είναι διάλεκτος αλλά γλώσσα και ότι αυτό είναι απόδειξη του γεγονότος ότι οι Κύπριοι δεν είναι Έλληνες! Πρόκειται ασφαλώς περί μιας γελοιότητας που υποστηρίζεται από κάποιους ιδεολογικά τυφλωμένους ανιστόρητους νεοκύπριους, που η όποια προσπάθεια τους να καταργήσουν τα αυτονόητα, πέφτει στο κενό και τους γελοιοποιεί ανεπανόρθωτα …
*Εκπαιδευτικός στο ΤΕΙ Λάρισα – Από το Μονάγρι Λεμεσού – [email protected]
Πηγή: Μία απάντηση στην ηθοποιό Μαρία Σολωμού: Ελληνική γλώσσα και κυπριακή διάλεκτος http://mignatiou.com/2016/03/mia-apantisi-stin-ithopio-maria-solomou-elliniki-glossa-ke-kipriaki-dialektos/
