Η άνετη πλειοψηφία της «αεράτης» γαλλικής κυβέρνησης στην Εθνοσυνέλευση δίνει τη δυνατότητα στον Πρόεδρο Εμμανουήλ Μακρόν να εφαρμόζει την ατζέντα του για τις εκσυγχρονισμένες φιλοκαπιταλιστικές μεταρρυθμίσεις, αλλά φαίνεται πως η αντίσταση από δραστικά λαϊκά κινήματα, κυρίως από ακροδεξιούς και εν μέρει από αριστερούς πολιτικούς αντιπάλους του και εργατικά συνδικάτα, θα περιορίσει τον χώρο, το πεδίο δράσης της «ανοικτής κοινωνικής» κυβέρνησης.
Ένα σχέδιο για την ακόμη πιο πιεστική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος το 2019 θα ανοίξει την πόρτα σε νέες διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις στους δρόμους, ενώ ένα άλλο «θεόπνευστο» μακρονικό σχέδιο για την τροποποίηση του γαλλικού συντάγματος θα δώσει στα κόμματα της αντιπολίτευσης την ευκαιρία να αποδυναμώσουν παντοιοτρόπως την κυβέρνηση.
Η εξωτερική πολιτική αντίσταση στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης, αλλά και ο θεσμικός κύκλος εργασιών το 2019, θα καταστήσουν ιδιαίτερα δύσκολο για την Γαλλία να επιτύχει τα οποιαδήποτε σχέδιά της για βαθύτερο επιμερισμό της οικονομικής επικινδυνότητας και για μεγαλύτερες μεταφορές χρημάτων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από τα μέσα Νοεμβρίου, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές στη Γαλλία συσπειρώθηκαν κατά της κυβέρνησης σε μια κατάσταση που έγινε γνωστή ως το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων», μια αναφορά στα κίτρινα ανακλαστικά γιλέκα ασφαλείας που κρατούν οι Γάλλοι στα αυτοκίνητα τους. Ενώ οι μεγάλες πολιτικές διαμαρτυρίες δεν είναι βεβαίως κάτι το καινούργιο στην πολιτική ιστορία της Γαλλίας, η ένταση των «κίτρινων» διαδηλώσεων όχι μόνον επέτρεψε να διενεργηθούν μερικές από τις χειρότερες αναταραχές στο Παρίσι εδώ και δεκαετίες, αλλά και ανάγκασε τις αρχές να «κλείσουν» ολόκληρα τμήματα της πόλης. Επίσης υπεχρέωσε τον πρόεδρο Εμμανουήλ Μακρόν να υποχωρήσει σε μια πολιτική απόφαση για πρώτη φορά στην 18μηνη προεδρία του. Η γαλλική κυβέρνηση ανεκοίνωσε στις 5 Δεκεμβρίου ότι θα καταργήσει την αμφιλεγόμενη αύξηση του φόρου για τα καύσιμα, αύξηση που κατά κύριο λόγο προκάλεσε τις κίτρινες διαμαρτυρίες. Εξ άλλου οι σφοδρές διαμαρτυρίες έρχονται σε μιαν εποχή που η δημοτικότητα του «αντιφασίστα» και «τραπεζάνθρωπου» Μακρόν έχει πέσει σε επίπεδα χαμηλού ρεκόρ. Η κατάσταση αυτή απειλεί προφανώς να αποδυναμώσει την εξουσία του «αταμπούκοτου» προέδρου Μακρόν στο εσωτερικό της χώρας και συνάμα να μειώσει την όποια επιρροή της Γαλλίας στις υποθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από τότε που έγινε πρόεδρος, τον Μάϊο του 2017, ο Μακρόν προσπάθησε να καταστήσει τη γαλλική οικονομία κατά το δυνατόν πιο «ανταγωνιστική» με μιαν αντιλαϊκή και φιλοπλουτοκρατική οπτική, μειώνοντας τους φόρους στις επιχειρήσεις, μειώνοντας τις δημόσιες δαπάνες, καθώς και μειώνοντας τη φορολογική επιβάρυνση αλλά μόνον των πλουσίων. Αυτές οι πλουτοκρατικές πολιτικές, οι οποίες είχαν ως στόχο να «στείλουν το μήνυμα» στους εγχώριους και ξένους μεγαλοκαπιταλίστες επενδυτές ότι η Γαλλία είναι ανοικτή για επιχειρηματικές δραστηριότητες, τελικά έβλαψαν εύλογα την εικόνα του Μακρόν και οι επικριτές του τώρα αναφέρονται σε αυτόν δικαίως και δίχως ίχνος υπερβολής ως «πρόεδρο των πλουσίων».
Το κίνημα των κίτρινων γιλέκων εξελίχθηκε γρήγορα από μια αντίθεσή στην αύξηση του φόρου καυσίμων σε μια ευρύτερη απαίτηση για βελτίωση της αγοραστικής δύναμης των «χειμαζομένων» μεσαίων τάξεων. Σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις για εκτεταμένη ανατροπή της φιλοεργοδοτικής – αντιλαϊκής ατζέντας του Μακρόν, αυτό δείχνει ότι υπάρχει σαφώς ένας μεγάλο τμήμα του γαλλικού εκλογικού σώματος που είναι απογοητευμένο από την πολιτική του «φανταιζί» προέδρου. Παρά την πολυδιαφημισμένη «μεταρρυθμιστική ώθηση» του Μακρόν, η αναμενόμενη ανάκαμψη της γαλλικής οικονομίας παραμένει απελπιστικά αργή και εξόφθαλμα ανομοιογενής. Το ποσοστό ανεργίας της Γαλλίας είναι περίπου 9%, (το οποίο βρίσκεται ένα σημείο χαμηλότερα απ’ ότι ήταν κατά την ανάληψη των καθηκόντων του Μακρόν, αλλά εξακολουθεί να είναι το τέταρτο υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση – και είναι περισσότερο από δύο φορές μεγαλύτερο από το ποσοστό ανεργίας της Γερμανίας. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οικονομική ανάπτυξη της Γαλλίας θα επιβραδυνθεί στο 1,6% το 2019, από περίπου 1,7% που ήταν το 2018. Επιπλέον, το «Γαλλικό Οικονομικό Παρατηρητήριο», (μια έγκριτη και εν πολλοίς ανεξάρτητη think tank), προειδοποίησε ότι οι πολιτικές του μεγαλόστομου και υποσχεσιομανούς Μακρόν έχουν μειώσει την αγοραστική δύναμη των φτωχότερων γαλλικών νοικοκυριών κατά 5 τοις εκατό αυξάνοντας ταυτόχρονα κατά 5 τοις εκατό την αγοραστική δύναμη των πλουσιότερων. Αυτή είναι η πολυπολιτισμική και ανοικτή κοινωνία του γαλλικού «τραπεζικού σοσιαλισμού». Κατά την παροιμιώδη ρήση «μισό σκυλί, μισό γατί, μισό κουνέλι».
Η εμφάνιση των κίτρινων γιλέκων, ενός κινήματος χωρίς άμεσες συνδέσεις με κανένα πολιτικό κόμμα, μη κυβερνητικές οργανώσεις ή συνδικάτα, δεν είναι ένα νέο φαινόμενο στη Γαλλία. Παρόμοια λαϊκά κινήματα εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια, όπως οι «Κόκκινοι σκούφοι» (οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν για τον φόρο επί των φορτηγών το 2013) και η «Ξεσηκωμένη νύχτα» («nuit debout», που διαμαρτυρήθηκε για τις μεταρρυθμίσεις της εργασιακής νομοθεσίας το 2016). Οι εμφανίσεις αυτών των κινήσεων δείχνουν ότι τα παραδοσιακά κανάλια αντιπροσώπευσης της Γαλλίας με κανένα τρόπο δεν απορροφούν όλο το φάσμα της κοινωνικής δυσαρέσκειας. Σε κάποιο βαθμό, αυτά τα «κινήματα της βάσης» τείνουν να αποτελούν μια προσωρινή φευγαλέα πρόκληση για τη γαλλική κυβέρνηση, προφανώς επειδή τα κινήματα χωρίς σαφή ηγεσία και οργάνωση τείνουν να εξαφανίζονται γρήγορα. Αλλά αυτά τα κινήματα είναι επίσης και προβληματικά, διότι δεν έχουν σαφή συγκροτημένη ηγεσία με την οποία μπορεί ενδεχομένως να διαπραγματευθεί η κυβέρνηση. Συνεπώς η απορρέουσα από την δράση τους πολυεπίπεδη κοινωνική αναταραχή μπορεί να κλιμακωθεί πολύ γρήγορα και να υποκινήσει «αλυσιδωτά» άλλες ομάδες να συμμετάσχουν στις διαμαρτυρίες, πράγμα που ακριβώς συνέβη με τα κίτρινα γιλέκα.
Οι αντίπαλοι του Μακρόν, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών κομμάτων της αριστεράς και της δεξιάς, αλλά και των εργατοϋπαλληλικών συνδικάτων, θα προσπαθήσουν να εγκολπωθούν και να αφομοιώσουν αυτές τις κοινωνικές δυνάμεις και να χρησιμοποιήσουν τις απαιτήσεις των κινημάτων για το δικό τους πολιτικό πλεονέκτημα. Ανταποκρινόμενη στις απαιτήσεις των κίτρινων γιλέκων για υψηλότερα πρότυπα διαβίωσης για τη μεσαία τάξη, η μαχητική «Γενική Συνομοσπονδία Εργασίας» ανήγγειλε πρόσφατα τις δικές της αντι-κυβερνητικές διαμαρτυρίες. Από την πλευρά τους, το ακροδεξιό «Εθνικό Συλλαλητήριο» («Rassemblement national», RN) παλαιότερα γνωστό ως «Εθνικό Μέτωπο» και η αριστερή «Ανυπότακτη Γαλλία» («La France Insoumise») του συνεπούς κομμουνιστή «παλαιάς κοπής» Μελανσόν, χρησιμοποίησαν τις προτάσεις των κίτρινων γιλέκων για να ζητήσουν την παραίτηση της κυβέρνησης. Οι επόμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προγραμματισμένες για τον Μάϊο, θα δείξουν εάν τα κόμματα αυτά μπορούν να επωφεληθούν από τη συνεχιζόμενη αλλά και κλιμακούμενη κοινωνική δυσαρέσκεια.
Όσο πιο μεγάλη είναι η φθορά της δημοτικότητας του … νευρικού Μακρόν, τόσο πιο ενθουσιασμένοι θα είναι οι αντίπαλοί του, καθώς θα μπορούν ευκολότερα να αμφισβητήσουν τις πολιτικές του. Με την πάροδο του χρόνου, ο συνδυασμός μιας αντιδημοφιλούς κυβέρνησης, η μικρή-μέτρια οικονομική ανάπτυξη, οι κοινωνικές διαμαρτυρίες και μια ολοένα και ενεργότερη θα μπορούσαν να δυσκολέψουν τον Μακρόν και τους συμμάχους του σε κάθε απόπειρα να προχωρήσουν με το … «αναθεωρητικό» τους πρόγραμμα. Βεβαίως το κόμμα του Μακρόν, «Η Δημοκρατία σε πορεία»! (La Republique En Marche!) ελέγχει τώρα μιαν άνετη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να περάσει μεταρρυθμίσεις χωρίς την υποστήριξη άλλων κομμάτων. Αλλά η παρατεταμένη εκχυλίζουσα κοινωνική δυσαρέσκεια θα μπορούσε να οδηγήσει τη γαλλική κυβέρνηση να προωθήσει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ενώ παράλληλα οι νομοθέτες της Εθνοσυνέλευσης θα μπορούσαν να καταστούν επιφυλακτικότεροι στην όποια υποστήριξή τους προς τον Μακρόν. Ως φυσικό αποτέλεσμα αυτών των τάσεων, εύλογα θα μπορούσε να διακυβευθεί το πρόγραμμα των μεγαλόστομων υπεσχημένων μεταρρυθμίσεων του Μακρόν.
Η επόμενη μεγάλη πρόκληση για τη γαλλική κυβέρνηση θα είναι η μεταρρύθμιση που αφορά στο συνταξιοδοτικό της χώρας. Η διοίκηση του Μακρόν θέλει να αντικαταστήσει τα πολλαπλά συνταξιοδοτικά συστήματα της Γαλλίας με ένα ενιαίο σύστημα και συνάμα να αλλάξει τον τρόπο υπολογισμού των συνταξιοδοτικών πληρωμών, πράγμα που πιθανότατα θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποιες μειώσεις των πληρωμών αυτών. Η γαλλική κυβέρνηση επιθυμεί να παρουσιάσει την επίσημη πρόταση μεταρρύθμισης των συντάξεων στα μέσα του 2019 και να την θέσει σε ψηφοφορία στην Εθνοσυνέλευση μέχρι τα τέλη του ερχομένου έτους. Αυτή η μεταρρύθμιση θα επηρεάσει προφανώς πολλούς τομείς της γαλλικής κοινωνίας, πράγμα που σημαίνει ότι θα προκαλέσει ισχυρή αντίσταση και θα θέσει τις προϋποθέσεις για περαιτέρω ισχυρές διαμαρτυρίες. Επίσης το 2019, η γαλλική κυβέρνηση σχεδιάζει να καλύψει τις αυξήσεις των οικογενειακών επιδομάτων υπό τον πληθωρισμό, να ενισχύσει αυστηρότερα τα κριτήρια επιλεξιμότητας για την ασφάλιση ανεργίας, καθώς και να μειώσει τον αριθμό των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα. Αυτό βεβαίως σημαίνει ότι το «πολιτικό έδαφος» θα παραμείνει ιδιαιτέρως γόνιμο για πολυεπίπεδες και εκτεταμένες κοινωνικές αναταραχές στη Γαλλία το επόμενο έτος, ανεξάρτητα από την περαιτέρω πορεία και την τύχη του κινήματος των κίτρινων γιλέκων.
Η γαλλική κυβέρνηση σχεδιάζει επίσης να μεταρρυθμίσει το γαλλικό Σύνταγμα για να μειώσει τον αριθμό των βουλευτών κατά το ένα τρίτο, να εισαγάγει ταχύτερες νομοθετικές διαδικασίες και να καταστήσει παράνομο για τους δημόσιους υπαλλήλους να κατέχουν πολλές θέσεις. Σε αντίθεση με τη μεταρρύθμιση των συντάξεων, η συνταγματική μεταρρύθμιση πιθανώς δεν θα προκαλέσει σημαντικές διαμαρτυρίες. Όμως, ο Μακρόν θα χρειαστεί την υποστήριξη της αντιπολίτευσης στη Γερουσία για να τροποποιήσει το Σύνταγμα και ευλόγως οι αντίπαλοί του μπορούν να απορρίψουν τις προτάσεις του … αναιμικού Προέδρου για να τον αποδυναμώσουν. Μάλιστα επ’ αυτού στο παρελθόν, ο Μακρόν απείλησε να θέσει τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις σε δημοψήφισμα σε περίπτωση που η Γερουσία τις απορρίψει. Αλλά στο σημερινό πολιτικό κλίμα, η κυβέρνηση θα σκεφτεί πολύ πριν ζητήσει μια ψηφοφορία που θα μπορούσε να χάσει ή, ακόμη χειρότερα, μια ψηφοφορία που θα καταστεί ένα ανεπίσημο δημοψήφισμα για την προεδρία του ανεπιθύμητου από τους Γάλλους Μακρόν.
Τα εσωτερικά ζητήματα της Γαλλίας προφανώς θα περιορίσουν και την ικανότητά της να επηρεάζει τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Γαλλία επιθυμεί βαθιές μεταρρυθμίσεις στην ευρωζώνη, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής ξεχωριστού προϋπολογισμού για τη «ζώνη του ευρώ», την ενίσχυση του Ταμείου Διάσωσης και την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης. Αλλά αυτές οι μεταρρυθμίσεις απαιτούν ευρεία συναίνεση σε επίπεδο ΕΕ, και η Γαλλία θα προσπαθήσει πολύ, θα αγωνιστεί για να την επιτύχει.
Ο κύριος εταίρος της Γαλλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η «μερκελική» Γερμανία αντιμετωπίζει τα δικά της πολιτικά προβλήματα, τα οποία μειώνουν σαφώς την ικανότητα του Βερολίνου να κάνει παραχωρήσεις στο Παρίσι. Ταυτόχρονα, οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης που αντιτίθενται στις προτάσεις της Γαλλίας, γίνονται όλο και πιο δυναμικές. Αυτές οι χώρες, κοινώς γνωστές ως η «Νέα Χανσεατική Ένωση» (Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Ολλανδία και Σουηδία) θέλουν να περιορίσουν, και αν είναι δυνατόν να ακυρώσουν, τα σχέδια της Γαλλίας για μεταρρύθμιση της ευρωζώνης. Το γεγονός ότι η Ιταλία διαθέτει μιαν ιδιαίτερα ευρωσκεπτική πατριωτική κυβέρνηση που αμφισβητεί ανοιχτά κι επίμονα τους δημοσιονομικούς στόχους της ΕΕ, προσφέρει περισσότερα «πολεμοφόδια» σε εκείνες τις βόρειες χώρες που αντιτίθενται στην αυξανόμενη κατανομή του χρηματοοικονομικού κινδύνου στην ευρωζώνη.
Υπάρχουν πρώιμα σημάδια ότι αυτή η αντίσταση στις προτάσεις της Γαλλίας λειτουργεί ήδη. Η Γερμανία και η Γαλλία συμφώνησαν πρόσφατα να δημιουργήσουν προϋπολογισμό για την ευρωζώνη. Ωστόσον, αντίθετα με την αρχική πρόταση της Γαλλίας, αυτός θα αποτελέσει μέρος του ευρύτερου προϋπολογισμού της ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι η έγκρισή του θα απαιτήσει ομοφωνία. Επιπλέον, το Βερολίνο πιέζει για έναν μικρό προϋπολογισμό, σε αντίθεση με το αίτημα του Παρισιού για έναν προϋπολογισμό που αντιπροσωπεύει «αρκετά σημεία» του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Γαλλία θέλησε επίσης να μετατρέψει τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, με πλήρη εξουσία, ώστε να βοηθήσει τις χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες. Ωστόσο, οι υπουργοί οικονομικών της ΕΕ που συνήλθαν στις 4 Δεκεμβρίου συμφώνησαν απλώς να χορηγήσουν στον μηχανισμό «μεγαλύτερη συμμετοχή στο σχεδιασμό και στην παρακολούθηση προγραμμάτων χρηματοοικονομικής βοήθειας σε συντονισμό με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή». Έτσι και τα σχέδια για την εισαγωγή ενός ασφαλιστικού συστήματος καταθέσεων για τις τράπεζες της ευρωζώνης φαίνεται πως χρονοτρίβησαν έως …. αναβολής.
Για να καταστούν τα πράγματα χειρότερα και πιο περίπλοκα, νέα μέλη θα διοριστούν το 2019 σε βασικά όργανα της ΕΕ όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Οι διορισμοί θα απαιτήσουν σημαντικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και θα αποτελέσουν μιαν άλλη πηγή τριβών μεταξύ της Βόρειας και της Νότιας Ευρώπης για το μέλλον της πολιτικής της ΕΕ. Οι αντίπαλοι της Γαλλίας θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν την εσωτερική αδυναμία του Μακρόν, ώστε να συγκρατήσουν την επιρροή της Μεσογείου στην μελλοντική Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακόμη και αν οι κυβερνήσεις της ΕΕ κατορθώσουν να διατηρήσουν τη διαφωνία εντός κάποιων «ανεκτών» περιθωρίων, η απλή διαδικασία διορισμού νέων υπαλλήλων θα επιβραδύνει σαφώς την διαδικασία της πολιτικής σε ηπειρωτικό επίπεδο και θα περιορίσει εξ αντικειμένου τις ηγετικές ή έστω παρεμβατικές φιλοδοξίες της Γαλλίας.
Οι επόμενες προεδρικές εκλογές της Γαλλίας είναι το 2022 και ο Μακρόν είναι σχετικά πιθανό να παραμείνει στην εξουσία, παρά τις μεθοδικές αποσταθεροποιητικές προσπάθειες των αντιπάλων του. Ο εκάστοτε πρόεδρος έχει πολλά μέσα στη διάθεσή του για να αντιμετωπίσει πολιτικές κρίσεις. Μπορεί, για παράδειγμα, να διορίσει κάποιο νέο πρωθυπουργό που θα είναι υπεύθυνος για ένα νέο υπουργικό συμβούλιο, ώστε να προσπαθήσει να ανακτήσει την απολεσθείσα λαϊκή στήριξη. Μπορεί επίσης να ζητήσει πρόωρες βουλευτικές εκλογές που θα αφήσουν τους ψηφοφόρους να εκφράσουν αβίαστα την γνώμη τους για την πολιτική, όμως αυτή θα ήταν η τελευταία λύση, δεδομένου ότι τώρα το κόμμα του Μακρόν ελέγχει την πλειοψηφία των εδρών στην Εθνοσυνέλευση και θα ήταν επικίνδυνο να απειλήσει αυτή την πλειοψηφία με μια νέα ψηφοφορία.
Με άλλα λόγια, η αυξανόμενη κοινωνική αναταραχή και μια ενεργότερη αντιπολίτευση πιθανότατα δεν θα απειλήσουν άμεσα τη συνέχεια στις προεδρίας του Μακρόν. Ωστόσο, τέτοιοι παράγοντες είναι πολύ πιθανό να περιορίσουν αρκετά το περιθώριο δράσης στις διακυβέρνησής του όσον αφορά στην εισαγωγή ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων. Τότε, μια απογοητευτική προεδρία θα μπορούσε κάλλιστα να απειλήσει ουσιαστικά στις πιθανότητες του Μακρόν για επανεκλογή και συνάμα να προσφέρει το περιθώριο στις Εθνικολαϊκές δυνάμεις να βελτιώσουν κατά πολύ τις επιδόσεις στις επόμενες προεδρικές εκλογές.
Α. Κωνσταντίνου
Διαβάστε περισσότερα: http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/h-gallia-tou-makron-me-to-kitrino-gileko#ixzz5ZgMA9WPv
