Η σημασία του γνωμικού υπερβαίνει την λεκτική του διατύπωση («έπος») και οδηγεί στην δραστική δυνητική ουσία του («έργον»)
Χρειάζεται να μελετάμε την διαχρονική προγονική σοφία ως οδηγό ζωής, ατομικής και συλλογικής. Αναφέρουμε συχνά την φράση «Γνώθι σαυτόν», ενώ εν πολλοίς παραγνωρίζεται η ακριβής σημασία της.
Η σύγχυση που βασιλεύει σχετικά με αυτήν την προγονική έκφραση μπορεί να περιοριστεί, αν επιλύσουμε ακριβώς δύο ζητήματα: Α- Εκείνο που αφορά στην προέλευσή της και Β- Εκείνο που σχετίζεται με το πραγματικό της νόημα και με τον λόγο υπάρξέως της. Ενδεχομένως κάποιοι θα μπορούσαν να σκεφθούν πως τα δύο προαναφερόμενα ζητήματα είναι στην πραγματικότητα ξεχωριστά και ότι ουδεμία σχέση έχουν μεταξύ τους. Έπειτα όμως από προσεκτική εξέταση και δραστικό συλλογισμό, καταφαίνεται σαφέστατα ότι αυτά, αντιθέτως, ευρίσκονται σε στενή σχέση.
Αν ρωτήσουμε εκείνους που στοιχειωδώς έχουν σπουδάσει την ελληνική φιλοσοφία ποιος ήταν ο άνθρωπος που για πρώτη φορά προέφερε αυτές τις σοφές λέξεις, οι περισσότεροι δεν θα δίσταζαν διόλου να αποκριθούν ότι ήταν ο περίφημος Αθηναίος φιλόσοφος Σωκράτης του Σωφρονίσκου, ενώ μερικοί άλλοι θα ήθελαν να τις αποδώσουν στον Αθηναίο Πλάτωνα του Αρίστωνος και κάποιοι ολιγότεροι άλλοι, ακόμη και στον Σάμιο Πυθαγόρα του Μνησάρχου.
Διαπιστώνοντες αυτές τις διασπάρτως ασύμφωνες γνώμες και την υφισταμένη διάσταση των απόψεων, έχουμε το εύλογο δικαίωμα να συμπεράνουμε ότι, αυτή η φράση δεν έχει ως δημιουργό της κανέναν από τους προαναφερθέντες αυτούς τιτάνιους φιλοσόφους προγόνους μας και επομένως πρέπει ίσως να αναζητήσουμε αλλού την καταγωγή της. Μάλιστα αυτός ο προβληματισμός και το συνακόλουθο συμπέρασμά του καθίστανται ορθότερα όταν συνεκτιμήσουμε επίσης το γεγονός ότι, δύο από αυτούς τους φιλοσόφους, ο Πυθαγόρας και ο Σωκράτης, δεν έχουν αφήσει κανένα γραπτό τους κείμενο.
Όσον αφορά στον Πλάτωνα, ουδείς μελετητής της φιλοσοφίας, όσον εκτεταμένη και αν είναι η γνώση του επί του αντικειμένου, δεν θα έφθανε στον βαθμό να διακρίνει κατηγορηματικώς αυτό που ειπώθηκε από εκείνον ή από τον διδάσκαλό του Σωκράτη. Σχεδόν όλη η διδασκαλία του Σωκράτους έφθασε σε εμάς μέσω του Πλάτωνος, είναι δε εξ άλλου λίαν γνωστόν ότι και από την διδασκαλία του Πυθαγόρα ήντλησεν ο Πλάτων (η μητέρα του οποίου Περικτιόνη ήταν πυθαγορεία φιλόσοφος και φιλόλογος) ορισμένες από τις γνώσεις τις οποίες εμφανίζει στους «Διαλόγους» του. Βλέπουμε συνεπώς πόσον δύσκολον είναι πράγματι να καθορισθεί ποίο μέρος αντιστοιχεί σε κάθε έναν από τους τρεις φιλοσόφους.
Εκείνο που αποδίδεται στον Πλάτωνα, αποδίδεται συχνά και στον Σωκράτη. Άλλωστε, από τις σχετικές θεωρίες τους, μερικές είναι προγενέστερες αμφοτέρων, προέρχονται δε από την σχολή του Πυθαγόρα, το «Ομακοείον» στον Κρότωνα της Ιταλίας ή από τον ίδιον τον Πυθαγόρα. Αν επιζητούμε την καθαυτήν αρχέγονο Αλήθεια, πιθανώς η προέλευση της εν λόγω εξεταζομένης εκφράσεως είναι κατά πολύ προγενεστέρα των τριών φιλοσόφων. Μάλλον, είναι ακόμη και αρχαιοτέρα της ιστορίας της φιλοσοφίας, -και όχι μόνον- αλλά επιπλέον ευρίσκεται πέραν των ορίων της ίδιας της φιλοσοφικής έρευνας.
Λέγεται ότι αυτές οι λέξεις ήσαν γραμμένες στο αέτωμα του ναού του Απόλλωνος στους Δελφούς. Υιοθετήθηκαν στην συνέχεια από τον Σωκράτη, καθώς και από άλλους φιλοσόφους, ως μια κομβική αρχή της διδασκαλίας τους, (παρ’ όλην την δυνητική διαφορετικότητα μεταξύ των διδασκαλιών και των σκοπών που επεδίωκαν οι ποικίλες σχολές). Όπως προειπώθηκε, είναι εξάλλου πιθανόν, πριν από τον Σωκράτη, να χρησιμοποίησε αυτήν την έκφραση ο Πυθαγόρας. Με αυτήν την επιλογή τους οι έξοχοι φιλόσοφοι πρόγονοί μας είχαν την πρόθεση να καταδείξουν ότι η διδασκαλία τους δεν είναι αυστηρώς προσωπική, αλλά ανάγεται στην όλως αρχέγονο ριζική εποχή και σε ένα υψηλότερο όραμα, ευρισκομένη σε στενότατη σχέση με την ίδια την πηγή της πρωταρχικής και «αυθορμήτου» θείας εμπνεύσεως.
Ήσαν δηλαδή οι σοφότατοι πρόγονοί μας πολύ διαφορετικότεροι από τους σημερινούς παρακμίες και κομπορρήμονες «φιλοσόφους», που εξοδεύουν τις όποιες νοητικές τους δυνάμεις για να εκφράσουν δήθεν το «νέο», με μόνο σκοπό να παρουσιάσουν τις γενικόλογες, αντιφυσικές και αντι-ιστορικές αοριστίες τους ως προσωπικό δημιούργημα και να εμφανισθούν ως τάχα «δημιουργοί» απόψεων αποδεκτών από την «πρόοδο», ωσάν η αλήθεια θα μπορούσε να είναι ιδιοκτησία ενός ανθρώπου! Έτσι λοιπόν, το σημαντικότερο δεν είναι ποιος εν τέλει είπε το «γνώθι σ’αυτόν», αλλά ποία είναι η βαθύτερη σημασία του και η προσφορά του στην οικοδόμηση μια δίκαιης, χρηστής και αξιοκρατικής Πολιτείας, μίας Κοινωνίας ανθρώπων «που γνωρίζουν τον εαυτό τους».
Για τον σαφέστατο και απλούστατο αυτόν λόγο ουδεμία λοιπόν έχει σημασία αν το δελφικό γνωμικό το είπε κάποιο από τα πρόσωπα που αναφέρει η παράδοση, ή ο Θαλής ο Μιλήσιος ή ο Χείλων ο Λακεδαιμόνιος ή ο Βίας ο Πριηνεύς ή ο μέγας Αθηναίος νομοθέτης Σόλων ή αν το είπε η Φημονόη, κόρη του Απόλλωνος και πρώτη Πυθία του Μαντείου των Δελφών, ούτε επίσης αν το είπε μια ιέρεια του Μαντείου σε ερώτηση του Χείλωνος του Λακεδαιμονίου.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Διαβάστε περισσότερα: http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/pujida-idewn-gnwrise-ton-eaut-o-sou#ixzz5dcAk0Atg