Οι μάχες Διρού και Αλμυρού (22 – 24 Ιουνίου 1826) Η Υψηλή Στρατηγική της Ελεύθερης Μάνης

Το θέρος του 1826, σχεδόν όλη η Πελοπόννησος έχει υποταχθεί στις ορδές των τουρκοαιγυπτίων. Οι δυνάμεις του Κολοκοτρώνη διενεργούν έναν διαρκή πόλεμο φθοράς με ενέδρες και καταδρομικές επιθέσεις σε όλα τα πεδία δράσης του εχθρού, χωρίς όμως κάποιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Για να τονώσει το πατριωτικό αίσθημα των πολεμιστών, ο Γέρος έχει επικηρύξει με πέντε τάληρα κάθε κεφάλι αιγυπτίου στρατιώτη: «Εσκότωναν, μας έφερναν κεφάλια και επλήρωνα ένα τάλαρο το κεφάλι, ένα τάλαρο τ’ αγόραζα από τους στρατιώτες» (Απομνημονεύματα Θεόδωρου Κολοκοτρώνη). Ελεύθερα εδάφη, εκτός από κάποιες αποκομμένες «νησίδες αντίστασης», παραμένουν μόνο το Ναύπλιο, η Ύδρα, οι Σπέτσες και η Μάνη. Λέγεται πώς όταν ο Ιμπραήμ διέσχιζε τον Αχλαδόκαμπο και βρισκόταν στην κορυφή μίας ορεινής διάβασης, αντίκρυσε στο βάθος του ορίζοντα την Ύδρα και αναρωτήθηκε, πόσο ακόμα θα αντιστέκεται αυτή η «μικρά Αγγλία». Όταν ο εμφύλιος πόλεμος και η ξενοκρατία ρήμαξαν τις ελληνικές δυνάμεις, μόνο τα δύο νησιά και η Μάνη κράτησαν αναμμένη την φωτιά του Αγώνα. Μόνον οι Μανιάτες, όμως, έμειναν μακριά από τις έριδες και τις συγκρούσεις του εμφυλίου πολέμου μεταξύ των έντιμων οπλαρχηγών, των κοτζαμπάσηδων, των φαναριωτών και των πλοιοκτητών. Σύμφωνα με τον ιστορικό Κωνσταντίνονο Κούμα: «Ο Ιμβραΐμης ηθέλησε πρώτον να δουλώση την Μάνη. Εστοχάζετο, όχι αλόγως, ότι αφού αφανίση την δύναμιν των τρομερών Μανιατών, ήτο πλέον παίγνιον τα λοιπά ολίγα μέρη της Πελοποννήσου».

ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ

Προτού ξεκινήσουν οι επιχειρήσεις, ο Ιμπραήμ έστειλε επιστολή στον Γεωργάκη Μαυρομιχάλη, υιό του Πετρόμπεη, πρώην αιχμάλωτό του από την κατάληψη του Νεοκάστρου, που απελευθερώθηκε για να «μεσολαβήσει» στην υποταγή της Μάνης: «Διατάττεσαι αυστηρώς να σκεφθής μετά των σημαντικών της πατρίδος σου και να έλθετε εκ συμφώνου προς ημάς ίνα βαλθή εις ασφάλειαν η πατρίς σου, χωρίς παντελώς να θελήσης και τώρα να μεταχειρισθής την ψευδοπολιτικήν, καθότι εις το εξής δεν ωφελείσαι με αυτήν παντελώς». Εδώ φαίνεται πώς οι Μανιάτες ασκούσαν ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ και σε αρκετές περιπτώσεις είχαν ξεγελάσει το επιτελείο του Ιμπραήμ, το οποίο τους φοβερίζει εν συνεχεία, πώς αν δεν γίνει… συμφωνία: «δεν θέλει αφήσωμεν μήτε ίχνος οσπιτίου». Η απειλή αυτή («ελάτε σε συμφωνία μαζί μας για το καλό της πατρίδας σας») οδηγεί αναπόφευκτα σε συγκρίσεις με το πνεύμα των ημερών μας. Η απάντηση της μανιατικής ηγεσίας, λακωνική: «Ελάβομεν το γράμμα σου, εις το οποίον είδαμε να μας φοβερίζης ότι αν δε σου προσφέρωμεν την υποταγήν μας, θέλεις εξολοθρεύση τους Μανιάτας και την Μάνη. Διά τούτο και ημείς σε περιμένομεν με όσες δυνάμεις θελήσεις». Τελικώς, το επιθετικό σχέδιο των αιγυπτίων έχει δύο σκέλη. Επίθεση από ξηράς μέσω της παραλιακής οδού που συνδέει την Μεσσηνία με την Λακωνία και ταυτόχρονη απόβαση διά θαλάσσης στο Λιμένι και τον όρμο Διρού.

ΠΥΡ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΗ

Το ξημέρωμα της 22ας Ιουνίου 8.000 αιγύπτιοι χτυπούν τις ελληνικές δυνάμεις στην Βέργα του Αλμυρού, στη δυτική είσοδο της ελεύθερης Μάνης. Στο σημείο οι Μανιάτες ΕΙΧΑΝ ΠΡΟΝΟΗΣΕΙ  (απ’ όταν ο εχθρός ακόμα πολιορκούσε το Μεσολλόγγι) να χτίσουν ένα πρόχειρο, πλην όμως στιβαρό, τείχισμα από ξερολιθιά μήκους 1.800 μέτρων και ύψους 1,5 μέτρου, που κάλυπτε ολόκληρο το πέρασμα, από την θάλασσα μέχρι τις βουνοπλαγιές. Στο σημείο είχαν οχυρωθεί 1.000 πολεμιστές με άρτιο εξοπλισμό για την εποχή, αλλά με λίγα σχετικά πυρομαχικά. Οι Μανιάτες, σε αντίθεση με τους τουρκοαιγυπτίους, ήταν άριστοι γνώστες και χρήστες του φορητού οπλισμού και στον τομέα αυτό διέθεταν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας για την εποχή τους. Έτσι, τα πυκνά και στοχευμένα πυρά τους προκάλεσαν συντριπτικές απώλειες στον εχθρό, που επιτέθηκε και αναχαιτίστηκε 9 συνεχόμενες φορές! Εν συνεχεία, με την εφαρμογή της σύγχρονης πολεμικής τακτικής «ΠΥΡ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΗ», οργανωμένες ομάδες Μανιατών εξόρμησαν από τις οχυρώσεις τους ξιφήρεις και διέλυσαν τις αιγυπτιακές δυνάμεις. Στις συγκρούσεις αυτές διεκρίθη ένας άλλος Ηλίας Μαυρομιχάλης, ανηψιός του Πέτρου και συνονόματος του εξάδελφού του Ηλία, που είχε χαθεί άδοξα στην Εύβοια, στερώντας από τον Αγώνα τον σημαντικότερο και ευγενέστερο οπλαρχηγό του (σύμφωνα με τον Gordon, ήταν η μεγαλύτερη μορφή της Εθνεγερσίας, γιατί είχε την ίδια πολεμική αξία με τους υπόλοιπους αρχηγούς, αλλά υπερτερούσε σε Αρετή, αδιαφορώντας παντελώς για τα εφήμερα και τις υλικές απολαβές).

Η επόμενη ημέρα κύλισε ακριβώς στο ίδιο πλαίσιο με τις λυσσώδεις επιθέσεις του εχθρού να πνίγονται στο αίμα. Οι αιγύπτιοι παρουσιάζονται ιστορικά ως τακτικός στρατός, οργανωμένος σε ευρωπαϊκά πρότυπα από γάλλους αξιωματικούς των ναπολεόντειων πολέμων. Στην πραγματικότητα, η πειθαρχία τους επιβαλλόταν μέσω ανηλεούς ραβδισμού και εκτελέσεων των υποχωρούντων οπλιτών από υπαξιωματικούς. Διέθεταν βεβαίως στολές, αλλά και κάποιους γάλλους εκπαιδευτές, όπως ο περίφημος Σουλεϊμάν-μπέης, δηλαδή ο εξισλαμισθείς Συνταγματάρχης Seve, που υπέστη πραγματική πανωλεθρία μπροστά στην Βέργα του Αλμυρού. Την 27η Ιουνίου και ενώ οι Μανιάτες ετοίμαζαν μαζική έφοδο κατά του εχθρού, οι αιγύπτιοι (αντιλαμβανόμενοι την εξέλιξη των πραγμάτων, αλλά και λόγω των μεγάλων απωλειών) εγκατέλειψαν το πεδίο της μάχης και επέτρεψαν άπραγοι στην Καλαμάτα. Είχε προηγηθεί η αποτυχημένη αποβατική τους ενέργεια στο Διρό, όπου υπέστησαν δεύτερη πανωλεθρία από τις εφεδρείες των ελληνικών δυνάμεων και φυσικά από τις ξακουστές δρεπανηφόρες Μανιάτισσες.

ΜΑΧΙΜΕΣ ΕΦΕΔΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΛΛΑΪΚΗ ΑΜΥΝΑ

Την νύχτα της 22ας προς 23η Ιουνίου, 1.500 αιγύπτιοι με τον Ιμπραήμ επικεφαλής αποβιβάζονται στον όρμο του Διρού, μπροστά στα περίφημα σπήλαια. Άλλη ναυτική δύναμη προσεγγίζει το παραθαλάσσιο Λιμένι, αλλά δέχονται εύστοχες βολές πυροβολικού από τον πύργο των Μαυρομιχαλέων. Το κανόνι χειρίζεται με εξαιρετική επιδεξιότητα ένας 18χρονος, ο Λουκάς Λουκέας από το Οίτυλο. Το ξημέρωμα ξεκινούν από το Διρό για να καταλάβουν την ενδοχώρα, που θεωρούν πως είναι ανυπεράσπιστη, λόγω της παρουσίας ισχυρής δύναμης Μανιατών στη Βέργα. Οι κάτοικοι των παρακείμενων οικισμών στέλνουν στα βουνά τα μικρά παιδιά και οχυρώνονται σε πύργους και κατοικίες για να αμυνθούν. Όσοι βρίσκονται στα χωράφια για τον θερισμό έχουν την πρώτη επαφή με τον εχθρό. Γυναίκες, νέα παιδιά και ηλικιωμένοι, άριστα καταρτισμένοι στη χρήση των όπλων, αμύνονται σθεναρά σε μάχες σώμα με σώμα. Η προέλαση του εχθρού ανακόπεπται. Η αντίσταση των Μανιατών ακόμα και με δρεπάνια, διαρκεί μέχρι την νύχτα. Ταυτόχρονα, όλοι οι οικισμοί της Μέσα Μάνης ειδοποιούνται για την επίθεση και την επομένη εμφανίζονται στο πεδίο έμπειροι πολεμιστές. Στις μάχες που επακολουθούν πρωτοστατούν οι ιερείς, όπως ακριβώς συμβαίνει τις ίδιες στιγμές και στη Βέργα (Αρχιμανδρίτες Γκιουλέας και Κουλουφάκος, Πρωτοσύγγελος Ριγανάκος). Η υποχώρηση του εχθρού μετατρέπεται σε άτακτη φυγή και παρά τον πυκνό κανονιοβολισμό από τα πλοία (1.000 βολές σε λίγες ώρες) η ορμή των Μανιατών δεν ανακόπτεται. Ο όρμος του Διρού γεμίζει νεκρά κορμιά. Αναφέρεται ότι ο Ιμπραήμ αντιμετωπίζει μία πρωτοφανή κρίση πανικού, γι’ αυτό και διατάζει την άμεση επιστροφή όλων των δυνάμεών του στην ασφάλεια της οχυρής Καλαμάτας.

Θα χρειαστούν δύο ολόκληροι μήνες για να ξεπεράσει το σοκ ο αρχηγός των εισβολέων. Η δεύτερη απόπειρα κατάκτησης της Μάνης θα σημάνει και την συντριπτική ήττα του, αυτή την φορά στον Πολυάραβο. Εκεί θα αναδειχθεί και πάλι η Υψηλή Στρατηγική των ελεύθερων Μανιατών με ένα άρτιο σχέδιο τακτικού χαρακτήρα, τρεις γραμμές αμύνης και μία άγνωστη καταδρομική επιχείρηση με στόχο τον ίδιο τον Ιμπραήμ, που οδήγησε στον νευρικό του κλονισμό και την οριστική ήττα των δυνάμεών του. Σε αυτή την όμορφη ιστορία όμως θα αναφερθούμε σε προσεχές άρθρο μας.

Ηλίας Κασιδιάρης

Διαβάστε περισσότερα: http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/oi-maches-dirou-kai-almurou-22-24-iouniou-1826-h-upshlh-strathgikh-ths-eleu#ixzz5rf5Uz1Z5