Πιθανόν επήλθεν η στρατιωτική σπίθα ικανή να προξενήσει μία τεραστία πυρκαϊά: Αργά την 2α Ιανουαρίου, το αμερικανικό Πεντάγωνο εδήλωσεν ότι εξαπέλυσεν ένα πλήγμα στην Βαγδάτη κατά την διάρκεια της νυκτός, φονεύον πολλούς αξιωματούχους συνδεομένους αμέσως ή εμμέσως προς το Ιράν, συμπεριλαμβανομένου του στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί, του πανισχύρου διοικητή της ειδικής «Δυνάμεως Κουντς» της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς. Εκτός από τον Σουλεϊμανί, εφονεύθησαν επίσης ο Αμπού Μαχντί αλ Μουχάντις, επικεφαλής της πολιτοφυλακής του Ιράκ «Καταΐμπ Χεζμπολάχ» – «Ταξιαρχίες του Κόμματος του Θεού» (Kataib Hezbollah) και ο Ναΐμ Κασέμ, αναπληρωτής επικεφαλής (υπαρχηγός του Γενικού Γραμματέως της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, του διασήμου σεΐχη Χασάν Νασράλα).
Το Πεντάγωνο εσημείωσεν ρητώς, μεταξύ άλλων, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επραγματοποίησαν το εν λόγω πλήγμα ως αντίποινο της αποπείρας υποστηρικτών της «Καταΐμπ Χεζμπολάχ» να πλήξουν την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην «Πράσινη Ζώνη» της Βαγδάτης στις 31 του παρελθόντος Δεκεμβρίου. Βεβαίως η απόφαση του Αμερικανού Προέδρου να στοχευθεί και να εξοντωθεί ένας από τους σημαντικοτέρους στρατιωτικούς ηγέτες του Ιράν είναι βέβαιον ότι θα εκτινάξει τις αυξομειούμενες εντάσεις μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών στην Μέση Ανατολή σε νέα ύψη, ίσως και έως ανεξελέγκτου επιπέδου.
[Η «Δύναμη Κουντς» – «Σεπάχ ε Κουντς» (δλδ. «Δύναμη των Ιεροσολύμων», ως τεταγμένη στην απελευθέρωσή τους από τον ισραηλινό ζυγό) είναι μια μονάς του Σώματος των Επαναστατικών Φρουρών («Πασνταράν») του Ιράν, ειδικευομένη σε επιχειρήσεις ανορθοδόξου πολέμου και στρατιωτικών πληροφοριών. Είναι υπεύθυνη για εξωχώριες επιχειρήσεις και υποστηρίζει μη κρατικούς παράγοντες σε πολλές χώρες, όπως την Λιβανέζικη Χεζμπολάχ, την Χαμάς και την «Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ» στην Λωρίδα της Γάζας και στην Δυτική Όχθη, τους Υεμενίτες Χούθι και τις πολιτοφυλακές των Σιιτών στο Ιράκ, στην Συρία και στο Αφγανιστάν. Διεθνείς στρατιωτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η «Δύναμη Κουντς» έχει 10.000-20.000 μέλη. Ο Διοικητής της αναφέρεται απευθείας στον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν, Αγιατολλάχ Χαμενεΐ. Η μονάς εδιοικήθη από τον στρατηγό Κασέμ Σουλεϊμανί μέχρις ότου αυτός εδολοφονήθη με πλήγμα από μη επανδρωμένο αεροσκάφος των ΗΠΑ στο Διεθνές Αεροδρόμιο της Βαγδάτης. Την ιδίαν ημέρα ο ταξίαρχος Εσμαήλ Γκαανί εδιορίσθη νέος διοικητής της «Δυνάμεως Κουντς».]
Ο θάνατος του Σουλεϊμανί επήλθε μετά μιαν έντονο και απειλητική προειδοποίηση από τον Αμερικανό Υπουργό Αμύνης Μαρκ Έσπερ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήσαν «πρόθυμες να κτυπήσουν προληπτικώς στο Ιράκ τις πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν με σκοπόν την προστασία των δυνάμεων των ΗΠΑ». Αυτή η προειδοποίηση θα αντηχεί πλέον επαναλαμβανομένη σε όλη την Μέση Ανατολή. Ως επικεφαλής της «Δυνάμεως Κουντς», ο Σουλεϊμανί ήταν, εν πολλοίς, στρατιωτικός διοικητής ομότιμος των ηγετών των στρατιωτικών δυνάμεων των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν ή στο Ιράκ. Προφανώς η δολοφονία του ανοίγει τον δρόμο για μιαν ευρεία και σημαντική κλιμάκωση, καθώς το Ιράν θα ημπορούσε ως απάντηση να στοχεύσει με την σειρά του υψηλόβαθμο στρατιωτικό προσωπικό των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Τελικώς, το Ιράν ευλόγως και δικαίως θα επιδιώξει πάσει δυνάμει να αντιδράσει εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, που εν προκεομένω «ήρξαντο χειρών αδίκων». Το μόνο απορρέον πολυδύναμο ερώτημα είναι σε ποίο επίπεδο, σε ποίαν κλίμακα και πότε θα αντιδράσει η Ισλαμική Δημοκρατία.
Ο τρόπος με τον οποίον ο θάνατος του στρατηγού Σουλεϊμανί ημπορεί ενδεχομένως να επηρεάσει ένα σύνολον περιοχών πέριξ της Μέσης Ανατολής και στον ευρύτερο κόσμο, έχει κατά γεωγραφική κατανομή ως εξής:
Ισραήλ: Συμφώνως προς ποικίλες αναφορές, το Ισραήλ τα τελευταία έτη ολίγες φορές είχε προσεγγίσει σε «απόσταση αναπνοής» την δολοφονία του Σουλεϊμανί. Και βάσει της εις βάρος του πυραυλικής απειλής από την «Δύναμη Κουντς» και τις ιρακινές πολιτοφυλακές με επικεφαλής τον Αμπού Μαχντί αλ Μουχάντις και άλλους αναλόγους του, το Ισραήλ θα συνεχίσει να υποστηρίζει αναμφιβόλως αυτήν την δολοφονική απόφαση της Ουάσινγκτον. Ωστόσον, η πιθανή εκδήλωση αντιποίνων της Χεζμπολάχ εναντίον των συμφερόντων των ΗΠΑ στο Λίβανο θα ημπορούσε επίσης να μετατραπεί και σε επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ, δεδομένης της ευρέως κρατούσης αντιλήψεως στο Λίβανο και σε ολόκληρο την μεσανατολική περιοχή ότι, τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του Ισραήλ εναντίον του Ιράν και των συμμάχων του είναι ταυτόσημα. Στο χείριστο δυνατό «θερμό σενάριο», αυτό το σκεπτικό θα ημπορούσε να προκαλέσει έναν χωριστόν – αποκλειστικό πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν.
Λίβανος: Η ισχυρά παρουσία του Ιράν στον Λίβανο μέσω της ιδιατέρως μαχητικής Χεζμπολάχ καθιστά την πιθανότητα αντιποίνων εναντίον των στόχων των ΗΠΑ εκεί, ιδιαιτέρως ηυξημένη. Η Χεζμπολάχ ασκεί έντονο επιρροή σε μεγάλες περιοχές του Λιβάνου, (περιλαμβανομένων και ευρέων τμημάτων της πρωτευούσης Βηρυτού), έχει δε σαφώς την δυνατότητα να εξαπολύσει πολλές επιθέσεις εναντίον στόχων των ΗΠΑ σε ολόκληρο την χώρα. Ο κίνδυνος αυτός είναι εντονότερος λόγω του θανάτου του Ναΐμ Κασέμ, του δεύτερου τη τάξει ηγέτη της Χεζμπολάχ.
Συρία: Ο θάνατος του Σουλεϊμανί είναι ένα βαρύ, αλλά πιθανότατα όχι ένα αφανιστικό πλήγμα κατά της ικανότητος του Ιράν να διεξάγει εκτεταμένες επιχειρήσεις στην Συρία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν σημαντική παρουσία στη Συρία (σε σύγκριση με ότι έχουν στο Ιράκ και στον Περσικό Κόλπο), ενώ επι πλέον οι δυνάμεις των ΗΠΑ στη Συρία ευρίσκονται εγγύς φιλοϊρανικών παραστρατιωτικών δυνάμεων, πράγμα που προφανώς σημαίνει ότι θα ημπορούσαν ευχερώς να καταστούν στόχος.
Ιράκ: Ο κίνδυνος ότι ιρακινές πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν θα επιτεθούν στις δυνάμεις των Η.Π.Α. και της «Δύσεως» στις εγκατασάσεις και, ενδεχομένως, στα εμπορικά τους συμφέροντα ήταν ήδη υψηλός, αλλά πλέον ηυξήθη εμφανώς τα μέγιστα. Παρά το ότι οι υποστηριζόμενες από το Ιράν πολιτοφυλακές με επι κεφαλής τους ηγέτες όπως ο Αμπού Μαχντί αλ Μουχάντις δεν ήσαν ιδιαιτέρως δημοφιλείς μεταξύ πολλών Ιρακινών, η κίνηση των ΗΠΑ να προκαλέσουν μια σύγκρουση με το Ιράν στο ιρακινό έδαφος, θα προξενήσει ευλόγως μια σοβαρά διπλωματική ένταση στις σχέσεις της Βαγδάτης με την Ουάσιγκτον (ώστε εν τέλει να επανεκτιμηθεί η συνεργασία ασφαλείας του Ιράκ με τις Ηνωμένες Πολιτείες). Επίσης θα περιπλακούν οι προσπάθειες της ιρακινής δυνάμεως ασφαλείας να συνεχίσει στενώς συνεργαζομένη με την Ουάσινγκτον εναντίον του Ισλαμικού Κράτους.
Σαουδική Αραβία και πετρελαιοπαραγωγοί χώρες του Κόλπου: Έχουν περάσει σχεδόν τέσσαρες μήνες από τότε που το Ιράν επετέθη στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας πετρελαίου Αμπκαΐκ και Κουράϊς, φθείρον το ήμισυ σχεδόν της παραγωγής πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν συνεχίσουν την μεταξύ τους κλιμάκωσή με άμεσα πλήγματα, ασφαλώς το Ιράν θα αντιδράσει και εναντίον προς χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, (μία από τις εγγυτέρους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή). Υπενθυμίζεται επίσης ότι, κάθε χώρα μέλος του «Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου», ιδιαιτέρως δε το Μπαχρέϊν και το Κατάρ, φιλοξενεί μια σημαντική στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ, η οποία θα ημπορούσε να στοχευθεί και να πληγεία από το Ιράν.
Περσικός Κόλπος: Εκτός από τις άμεσες επιθέσεις εναντίον των κρατών-μελών του «Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου», το Ιράν θα ημπορούσε επίσης να εκκινήσει περισσότερες επιθέσεις εναντίον της ναυτικής παρουσίας των ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο. Βεβαίως κατά το μεγαλύτερο μέρος της θητείας του Προέδρου Τράμπ, το Ιράν εδίστασε να χρησιμοποιήσει τα διαθέσιμα ναυτικά μέσα του ώστε να παρενοχλήσει τα πλοία των ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο, στο Στενό του Ορμούζ και στον Κόλπο του Ομάν, παρά την αντεπιθετική στρατηγική του για την αντιμετώπιση της πιέσεως των αμερικανικών κυρώσεων. Αυτό όμως θα ημπορούσε ευχερώς να αλλάξει: Το αμερικανικό αεροπλανοφόρο «Αβραάμ Λίνκολν» τον περασμένο μήνα ανέφερεν ότι το παρηνόχλησαν ιρανικά πολεμικά πλοία, καθώς αποχωρούσε από την ανάπτυξή του στον Κόλπο του Ομάν και στην Αραβική Θάλασσα.
Υέμενη: Το Ιράν θα ημπορούσε επίσης να εξωθήσει τους αντάρτες Χούθι στην Υεμένη να διενεργήσουν επιδρομές εναντίον των συμμάχων των ΗΠΑ, παρόλον που το Ιράν δεν ελέγχει αμέσως την ομάδα αυτήν. Οι Χούθι διατηρούν ένα ισχυρό οπλοστάσιο μη επανδρωμένων αεροσκαφών, καθώς και βαλλιστικών βλημάτων, τα οποία έχουν ήδη χρησιμοποιήσει για να διενεργήσουν επιθέσεις στην Υεμένη, στησ Σαουδική Αραβία και στα γύρω ύδατα όπως στο στενό «Μπαμπ ελ Μαντέμπ» – «Πύλες των Δακρύων». (τα στενό που ενώνει την Ερυθρά θάλασσα με τον Ινδικόν Ωκεανό). Οι δυνητικοί στόχοι περιλαμβάνουν, αεροδρόμια, υποδομές ζωτικής σημασίας, πλέγματα ενεργειακής υποδομής, στρατιωτικούς στόχους και διαπλέοντα την Ερυθρά Θάλασσα (χωρίς όμως να περιορίζονται μόνον σε αυτά).
Αφγανιστάν: Το Ιράν θα ημπορούσε να αποφασίσει να πλήξει τις Ηνωμένες Πολιτείες στο Αφγανιστάν, δεδομένου της (έως κορεσμού) πληθύος των στρατιωτών και των στρατιωτικών εγκαταστάσεων των ΗΠΑ στην χώρα, καθώς και του ιστορικού υποστηρίξεως του Ιράν προς τους Ταλιμπάν. Το Ιράν είναι μεν αλλού καλύτερον τοποθετημένο και προετοιμασμένο ώστε να κτυπήσει τους Αμερικανούς (δεδομένου ότι στο Αφγανιστάν δεν ελέγχει αμέσως ή δεν κατευθύνει τους Ταλιμπάν, όπως πράττει με άλλες αντιπροσωπευτικές του δυνάμεις), αλλ’ όμως δεν ημπορεί να αποκλεισθεί ολοσχερώς η πιθανότης ιρανικών αντιποίνων στην κατακερματισμένη από τον συνεχή πόλεμο χώρα.
Πέραν της Μέσης Ανατολής: Η απειλή των αντιποίνων δεν περιορίζεται στην Μέση Ανατολή, δεδομένης της ιστορίας του Ιράν με επιθέσεις εναντίον στόχων που κυμαίνονται, μεταξύ άλλων, από τη Λατινική Αμερική μέχρις την Ανατολική Ευρώπη και την Νότιο Ασία. Επίσης, στα τελευταία έτη, το Ιράν έχει συνδεθεί (δίχως όμως αψευδείς και αδιαμφισβήτητες αποδείξεις), με πολυάριθμες συνωμοτικές ενέργειες σε δυτικές χώρες, (μεταξύ άλλων στο Βέλγιον, στην Δανία, στην Γαλλία, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο Ηνωμένο Βασίλειο).
* Επισημαίνεται εδώ ότι η γεωστρατηγικές αναλύσεις εδράζονται βεβαίως σε ιδεολογικοπολιτές και κοσμοθεωρητικές παραδοχές, περιορίζονται όμως και δεν καθορίζονται από αυτές. Κύριο υπόβαθρο των αναλύσεων αυτών αποτελούν τα πραγματικά υλικοστρατιωτικά και γεωγραφικά δεδομένα, η ερμηνευτική προσέγγιση των οποίων δεν εμπεριέχει ηθικολογικό χαρακτήρα, πολλώ δε μάλλον οιουσδήποτε δαιμονολογικούς αφορισμούς.
Αθανάσιος Κωνσταντίνου
Ευρωβουλευτής Λαϊκού Συνδέσμου
