Μια από τις μεγαλύτερες συγχύσεις στην, έτσι κι αλλιώς, μπερδεμένη εποχή που ζούμε είναι η συνταύτιση των λέξεων και πολύ περισσότερο των εννοιών, του Ιδεολόγου και του φανατικού.
Ο Ιδεολόγος είναι ένας άνθρωπος άμεσα συνδεδεμένος με την Ιδέα την οποία ενστερνίζεται όχι μόνο στο θεωρητικό επίπεδο, αλλά κυρίως στο πρακτικό, στον βαθμό βεβαίως που σε μια μη εθνικιστική κοινωνία είναι δυνατόν να ζήσει σύμφωνα με τα όσα ενστερνίζεται. Ο Ιδεολόγος έχει ξεκαθαρισμένες θέσεις και απόψεις για την Κοσμοθεωρία του και ως πολιτικό ον φροντίζει αυτές ακριβώς τις θέσεις και απόψεις να τις διαχέει μέσα στην κοινωνία την οποία ζει.
Ο Ιδεολόγος είναι, άραγε, φανατικός; Έχω την πεποίθηση ότι εκείνοι οι ταιριαστοί όροι που μπορούν να συνοδεύσουν τον αληθινό Ιδεολόγο είναι αυτοί του Πιστού, του Αφοσιωμένου, του Ανυπόκριτου. Αντιθέτως, ο φανατικός είναι κάτι το πολύ πιο σύνθετο και πολύπλοκο, για να μπορεί να έχει μια συγκεκριμένη και σταθερή αναφορά αξιών. Ακόμη κι αν ο φανατισμός του έχει να κάνει με την προσέγγισή του ως προς μια Ιδεολογία, εν τούτοις, αυτό δεν γίνεται από μια θετική αφετηρία και ως εκ τούτου δεν μπορεί να έχει και την ανάλογη θετική πορεία και κατάληξη. Ακόμη κι αν ο φανατικός εμφανίζεται με την προβειά του ιδεολόγου, η αρνητική φύση του εγχειρήματός του είναι εκ των προτέρων δεδομένη.
Πριν μπούμε στην ουσία αυτής της διαφοροποίησης ανάμεσα στις δύο έννοιες στην σύγχρονη εποχή, ας δούμε με συνοπτικές διαδικασίες το ζήτημα από μια ιστορική οπτική γωνία.
Ο όρος φανατισμός προέρχεται από την λατινική λέξη “Fanum”, η οποία σημαίνει Ιερό, όσιο, ενώ η λέξη Fanatici ήταν αυτή η οποία περιέγραψε τους φανατικούς. Όσο, όμως, κι αν η σύνδεση με το Ιερό και όσιο δείχνει αρχικά δελεαστική ως προς την αγνότητα και την δύναμη του φανατισμού, στην πραγματικότητα περισσότερο έχει να κάνει με έναν φτηνό ατομικό εγωισμό, την έλλειψη εσωτερικού υπόβαθρου και το κλείσιμο σε στεγανά, τα οποία όμως έχουν κτισθεί με τα πλέον σαθρά υλικά. Γι’ αυτό, άλλωστε, εκτός από τους “πορωμένους” και τους “κολλημένους” δεν έλειψαν ποτέ ανάμεσα στους φανατικούς και οι κοινοί απατεώνες ή τυχοδιώκτες, οι οποίοι μάλιστα προσπαθούσαν πάντοτε να καλύψουν την απίστευτα άσχημη γύμνια τους με έναν διάτρητο μανδύα μιας δήθεν ιδεολογικής καθαρότητας.
Ο φανατικός επιμένει στην ορθότητα απόψεων ή στόχων μέσα στην ιδεοληψία (και όχι ιδεολογία) που τον διέπει, ακόμη και όταν η ίδια του η εμπειρία τον προσανατολίζει σε αναγκαστικά διαφορετικές κατευθύνσεις. Παραμένει αμετακίνητος στις συμπληγάδες του μικρόκοσμού του, τον οποίο γενικεύει ως κανόνα για όλη την κοινωνία, αποδεχόμενος την άγνοια, αλλά και την λήθη ως αναντικατάστατες ασπίδες στην προσήλωση στις νέες αδιαμφισβήτητες καταστάσεις που έχουν τεθεί από την ίδια την ροή της ζωής. Ένα αρρωστημένο καρκίνωμα “μυστικισμού” καλύπτει όλο το σώμα των (αναιμικών, έτσι κι αλλιώς) δραστηριοτήτων αυτών των φανατικών, οι οποίοι με ένα ύφος πάνσοφου και παντογνώστη εξαπολύουν “κεραυνούς” και “κατάρες” ενάντια σε εκείνους που θεωρούν ότι “μολύνθηκαν”, “πρόδωσαν”, “έγιναν έρμαιο του πολιτικαντισμού”, “ενσωματώθηκαν στο σύστημα”, “απορροφήθηκαν από το καθεστώς”, όχι βεβαίως γιατί όντως ισχύει κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα, αλλά επειδή οι “αγνοί” και “αμόλυντοι” πρέπει να βρουν ένα βολικό άλλοθι, τόσο για την δική τους παντελή αδράνεια έστω και στοιχειώδους υπεράσπισης και προώθησης των απόψεων που υποτίθεται ότι υποστηρίζουν, όσο και για την συκοφάντηση εκείνων που ακριβώς επειδή είναι διατεθειμένοι να ξεβρωμίσουν ό,τι μολύνει την κοινωνία στην οποία ζουν τολμούν να βάζουν τα χέρια τους μέσα στον βούρκο για να ξεριζώσουν το κακό αντί να κρατούν επιδεικτικά κλειστή την μύτη τους.
Μια ματιά στον τόσο αλλοπρόσαλλο, μπερδεμένο και ανισόρροπο κόσμο του διαδικτύου (γιατί μόνο εκεί “δραστηριοποιούνται” οι φανατικοί αντι-ιδεολόγοι, οι οποίοι ενεργούν σαν σύγχρονοι ερημίτες, αποκομμένοι πλήρως από τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα) είναι ενδεικτική της κατάστασης που χαρακτηρίζει τον μικρόκοσμο των φανατικών, η οποία αρκετές φορές συνδυάζεται και με ψυχοπαθολογικές καταστάσεις ναρκισσισμού, μίσους κατά όλων των άλλων και θρασυδειλίας. Άτομα τα οποία έχουν ανάγει τον μικρόκοσμό τους, είτε αυτός αφορά μόνο τους ίδιους είτε τα “μαγαζάκια” που έχουν στήσει ή επιχειρούν να στήσουν, ως το απόλυτο κριτήριο του τι είναι σωστό και τι λάθος, δεν κινούνται για να διατυπώσουν τις δικές τους απόψεις, θέσεις, προτάσεις, λύσεις για τα όσα μαστίζουν τον σύγχρονο κόσμο, αλλά στα διαλείμματα των ανιαρών, πλαδαρών, γελοίων και άθλιων αμπελοφιλοσοφιών τους επιτίθενται ανήθικα, ανέντιμα, άνανδρα εναντίον εκείνων, οι οποίοι, μέσα από τα όποια αναμενόμενα λάθη και τις ανάλογες παραλείψεις (ως απόρροια της ουσιαστικής ενασχόλησής τους με τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα), εναντιώνονται πραγματικά και πρακτικά απέναντι στο καθεστώς της παρακμής, της σήψης, της προδοσίας, της εξαπάτησης, της εξαθλίωσης. Είναι ολοφάνερο ότι η απόσταση ανάμεσα στον Ιδεολόγο και τον φανατικό είναι όχι απλώς μεγάλη, αλλά τεράστια και κυρίως αγεφύρωτη.
ΖΗΤΩ Η ΝΙΚΗ!
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΣΤΟΡΑΣ
