Καθώς κάθε νέα ημέρα αποφέρει θλιβερές ενημερώσεις για την εξάπλωση του νέου κορωνoϊού από την Κίνα, είναι σημαντικό να εξετασθεί κατά το ακριβέστερον δυνατόν, πώς θα διαδραματισθεί η διασπορά της ασθενείας όσον αφορά στην απειλή της για την δημοσία υγεία, αλλά συνάμα και στον οικονομικό της αντίκτυπο που αποτυπώνει προφανώς και τις γεωπολιτικές αντανακλάσεις του. Οι ακόλουθες παράγραφοι περιλαμβάνουν τρεις κατηγορίες εκτιμήσεων της απειλής: Eνός βελτίστου σεναρίου, στις οποίες περιλαμβάνονται οι ελαφρότερες επιπτώσεις . ενός χειρίστου σεναρίου, στο οποίον το ποσοστόν μολύνσεως συνεχίζεται αδιάπτωτο και το ποσοστόν θνησιμότητος αυξάνεται . και ένα λίαν πιθανό σενάριο, στο οποίον η αδράνεια οδηγεί μεν σε παγκόσμιο πανδημία, αλλά το ποσοστόν θνησιμότητος από την μόλυνση παραμένει χαμηλό.
Αυτή είναι μια κρίση της οποίας η επίδραση πιθανότατα θα μετρηθεί επαρκώς σε μήνες αντί για εβδομάδες της συνήθους επιδημιολογικής επισκοπήσεως. Η βαρύτης των ταξιδιωτικών περιορισμών μέχρι σήμερον σημαίνει ότι θα πρέπει να αναμένονται οικονομικές απώλειες δισεκατομμυρίων ευρώ στην Κίνα, στην Ασία και στον υπόλοιπο κόσμο (με αυτήν την σειρά προτεραιότητος). Σε αυτό το σημείον, οι επιπτώσεις της στην δημοσία υγεία παραμένουν σχετικώς χαμηλές (επί παραδείγματι εξετάζοντες τα παρουσιαζόμενα από την Διεθνή Οργάνωση Υγείας [WHO] δεδομένα, καταφαίνεται πως η κοινή γρίπη έχει σκοτώσει πολύ περισσοτέρους ανθρώπους στις ΗΠΑ αυτήν την εποχή από όσους έχει ο νέος ιός σε παγκόσμιον επίπεδο. Ωστόσον, οι αβεβαιότητες γύρω από αυτήν την νέα ασθένεια σημαίνουν ότι οι αρχές λαμβάνουν υπ΄όψη τους το χειρότερον, έως ότου ημπορέσουν να προσδιορίσουν την πραγματική της σοβαρότητα. Οι εξελίξεις κατά τις επόμενες δύο εβδομάδες πιθανώς θα μας προσφέρουν τις απαραίτητες πληροφορίες για να καθορίσουμε ποίο σενάριο θα είναι εν τέλει το πιθανότερον.
Πρώτο Σενάριο: Η έγκαιρη απόκριση περιορίζει τις επιπτώσεις (καλυτέρα περίπτωση – πιθανή)
Υποθέτοντες ότι η εξάπλωση του νέου ιού ακολουθεί σταθεροτύπους παρομοίους με αυτούς που παρετηρήθησαν στο «Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο» (SARS- Severe Acute Respiratory Syndrome) και στο «Μεσανατολικό Αναπνευστικό Σύνδρομο» (MERS – Middle East Respiratory Syndrome), συμπεραίνουμε ότι η έγκαιρη και επιθετική αντίδραση από τις κινεζικές και παγκόσμιες υγειονομικές αρχές θα περιορίσει τις επιπτώσεις της νέας νόσου για την παγκοσμία δημοσία υγεία. Παρά την ταχεία αντίδραση εναντίον του κοροναϊού, που εχαρακτηρίσθη με την ονομασία nCoV2019, ο αριθμός των επιβεβαιωμένων περιπτώσεων θα συνεχίσει να αυξάνεται κατά τις επόμενες δύο εβδομάδες, αλλά στην συνέχεια το ποσοστόν της μολύνσεως θα εκπέσει σταδιακώς από τα μέσα Φεβρουαρίου. Οι κινεζικές αρχές και οι ξένες κυβερνήσεις θα άρουν ορισμένους από τους επιβληθέντες περιορισμούς τους και ο ιός θα περιορισθεί μέχρις το τέλος Μαρτίου (ολίγον ταχύτερον απ’ ότι το χρονοδιάγραμμα του SARS το 2003). Ωστόσον, οι εσωτερικοί και εξωτερικοί ταξιδιωτικοί περιορισμοί της Κίνας ήδη εγγυώνται σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο σε αυτήν, αλλά και στις λοιπές χώρες που βασίζονται στον κινεζικό τουρισμό.
Αυτό το σενάριο εκτιμάται πως είναι εφικτό. Αν και μία γρήγορη επίλυση του προβλήματος είναι εντόνως αισιόδοξη, η ταχεία και δραστική ανταπόκριση κατά του ιού θα ημπορούσε να συσχετισθεί με μια ταχεία και δραστική μείωση της εξάπλωσεώς του κατά τις ερχόμενες εβδομάδες.
Δεύτερο σενάριο: Η συχνότης των λοιμώξεων συνεχίζεται και αυξάνει το ποσοστόν των θανάτων (χειροτέρα περίπτωση – απίθανη)
Ο ιός έχει περίοδον επωάσεως δύο εβδομάδων και είναι μεταδοτικός επί ένα ελάχιστον μέρος αυτής της περιόδου. Επιπλέον, περίπου 5 εκατομμύρια ανθρώπων έφυγαν από το Βουχάν της Κίνας, πριν περιορισθούν τα ταξίδια, πράγμα που σημαίνει ότι δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι θα ημπορούσαν να εξαπλώσουν την ασθένεια γύρω από την Κίνα και στον υπόλοιπο κόσμο. Σε αυτό το σενάριο, τα επιβεβαιωμένα ποσοστά μολύνσεως θα αρχίσουν να αυξάνονται περί τα μέσα Φεβρουαρίου, καθώς οι ασθενείς αρχίζουν να παρουσιάζουν συμπτώματα μετά την καθυστερημένη εκδήλωση του ιού. Το ποσοστόν θνησιμότητος, το οποίον είχε διατηρηθεί σταθερό περίπου στο 3%, ανεβαίνει καθώς οι υγειονομικές αρχές, συγκλονισμένες και εμβρόντητες, δεν ημπορούν να αντιμετωπίσουν σοβαρές περιπτώσεις, οι οποίες προηγουμένως ήσαν μη θανατηφόρες.
Μέχρις τότε, θα είναι «πολύ αργά». Ωστόσον, για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα, οι κινεζικές αρχές αρχίζουν την εφαρμογή περαιτέρω ταξιδιωτικών περιορισμών σε μεγάλες πόλεις, όπως το Πεκίνο, η Σαγκάη, η Κουανγκτσόου (ή Καντόνα) και η Τσονγκτσίνγκ (ή Τσοντσίν). Οι αλλοδαπές κυβερνήσεις ακολουθούν το παράδειγμα αυτό, εφαρμόζουσες γενικευμένες απαγορεύσεις για ταξίδια από την Κίνα ή σε έναν αυξανόμενο αριθμό περιοχών που επλήγησαν από την επιδημία. Οι εφαρμοζόμενες «καραντίνες» παρατείνουν τις διακοπές και παύσεις στις «αλύσους εφοδιασμού» και επιβαρύνουν τις οικονομίες επί μήνες. Το οικονομικό κόστος από τις καραντίνες αυτές ενισχύεται από την απώλεια της παραγωγικότητος και από το κόστος των τεραστίων πόρων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της κρίσεως στον τομέα της υγείας. Οι κινεζικές αρχές αγωνίζονται να περιορίσουν την συνακόλουθο κοινωνική αναταραχή, που εκδηλούται σε εθνικό επίπεδο, καθώς η απογοήτευση του λαού μεγαλώνει.
Αυτό το σενάριον εκτιμάται ως απίθανο, λόγω του ήδη εμφανούς υψηλού επιπέδου εναργείας σχετικώς με την επιδημία και την μείζονα προσοχή που εδόθη στον ιό σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, οι ασθένειες τείνουν να είναι είτε λίαν θανατηφόρες είτε ευκόλως μεταδοτικές, αλλά σπανίως είναι συγχρόνως και τα δύο. Με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες και την τρέχουσα μελέτη των μολυσματικών προτύπων, ο nCoV2019 φαίνεται πως είναι περισσότερον μεταδοτικός παρά θανατηφόρος, πράγμα το οποίον εν τέλει μειώνει τον αντίκτυπό του στην δημοσία υγεία.
Τρίτο σενάριο: Η αδράνεια οδηγεί σε παγκόσμιο πανδημία, αλλά το ποσοστόν θανάτων παραμένει χαμηλό (ενδιάμεση περίπτωση – πιθανή)
Η περίοδος επωάσεως του ιού (έως και 14 ημέρες) σημαίνει ότι πολλοί ανυποψίαστοι και ακούσιοι φορείς του ήταν σε θέση να εξέλθουν από το Βουχάν και να ταξιδεύσουν στο εξωτερικό πριν εφαρμοσθεί η καραντίνα. Οι μαζικοί έλεγχοι του αεροδρομίου απέτυχαν να εντοπίσουν φορείς οι οποίοι δεν παρουσίαζαν συμπτώματα. Σε αυτό το σενάριον, οι διεθνείς περιπτώσεις θα αυξάνονται κατά τις προσεχείς εβδομάδες από δεκάδες σε χιλιάδες και οι πρώτοι θάνατοι στο εξωτερικό θα αναφέρονται κυρίως σε ηλικιωμένους και άτομα με άλλα προβλήματα υγείας. Ωστόσον, το ποσοστόν θνησιμότητος θα παραμένει χαμηλό ή θα κατέλθει υπό το 3% καθώς οι επαγγελματίες υγείας αρχίζουν να κατανοούν καλύτερον τον ιό και πώς να τον αντιμετωπίζουν.
Ο νέος κορωναϊός επιδεινώνει μιαν ήδη άσχημη εποχή γρίπης, αλλά οι πιθανότητες σοβαράς νοσήσεως ή θανάτου είναι αρκετά χαμηλές στον γενικό πληθυσμό. Όπως στην περίπτωση του SARS, οι οικονομικές επιπτώσεις των προληπτικών περιορισμών αποδεικνύονται περισσότερον απεξαρθρωτικές και επιζήμιες για την κοινωνία από ότι ο αντίκτυπος του ιού στην δημοσία υγεία. Όπως και για το MERS δεν ευρίσκεται καμία ειδική θεραπεία για τον nCoV2019, αλλά οι λοιμώξεις μειούνται κατά την άνοιξη και τελικώς εξαφανίζονται κατά το θέρος. Σποραδικές περιπτώσεις οδηγούν σε περιστασιακούς αλλά προσωρινούς ταξιδιωτικούς περιορισμούς στην Κίνα και στο εξωτερικό.
Εκτιμάται ότι αυτό το σενάριο είναι το πιθανότερον. Η προφανής ευκολία της μεταδόσεως από άνθρωπο σε άνθρωπο και η ταχεία εξάπλωση, σημαίνουν ότι θα είναι δύσκολο να περιορισθεί ο ιός και ότι είναι πιθανόν να προκαλέσει περισσότερες διαταραχές πριν οι αρχές ημπορέσουν να τον ελέγξουν. Δεν πρόκειται για κρίση που θα επιλυθεί εν μία νυκτί, αλλά καθώς θα αρθούν σταδιακώς οι περιορισμοί στην κίνηση τους επομένους μήνες, οι αρχές θα δυνηθούν να αποδείξουν στο ανήσυχο και σκεπτικιστικό κοινό ότι οι συνθήκες έχουν πράγματι βελτιωθεί.
Μεταβλητές προς Συστηματική Παρακολούθηση του δρωμένου
Αριθμός των περιπτώσεων: Ο αριθμός των επιβεβαιωμένων περιπτώσεων ηυξήθη εκθετικώς επί ολίγες ημέρες. Αυτό ημπορεί πιθανότατα να συνεχισθεί επί τουλάχιστον μιαν εβδομάδα και να υπερβεί το όριον των 10.000. Η συνεχιζομένη επιτάχυνση μέχρις τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο θα ημπορούσε να προξενήσει το τρίτο σενάριο, αλλά οι συνέπειες του αυξανομένου αριθμού λοιμώξεων εξαρτώνται σε μεγάλον βαθμό από το ποσοστόν θνησιμότητος και από την σοβαρότητα της ιογενούς λοιμώξεως.
Γεωγραφική εξάπλωση: Εντός της Κίνας, η επαρχία Χουμπέϊ εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει περισσότερον από το ήμισυ του συνολικού αριθμού περιπτώσεων και αποτελεί το επίκεντρον των προσπαθειών απομονώσεως – καραντίνας. Ωστόσον, όλες οι άλλες επαρχίες, εκτός του Θιβέτ, αναφέρουν επιβεβαιωμένες περιπτώσεις. Το δεύτερον σενάριο θα ημπορούσε να καταστεί πιθανότερον, εάν ο ρυθμός μολύνσεως κορυφωθεί δραματικώς εκτός του Χουμπέϊ – ειδικώς σε μεγάλους εξαγωγικούς και εμπορικούς κόμβους όπως η Τιεντσίν, η Σαγκάη, η Καντόνα και το Χονγκ Κονγκ.
Οι αυστηροί περιορισμοί στην μετακίνηση σε αυτές τις περιοχές θα ημπορούσαν να έχουν μεγαλύτερες οικονομικές επιπτώσεις απ’ ότι οι περιορισμοί για το Χουμπέϊ. Νέες χώρες αναφέρουν περιπτώσεις εμφανίσεως του ιού κάθε ημέρα – εκτιμάται ότι οι χώρες που είχαν απευθείας πτήσεις στο Βουχάν προ της θεσπίσεως περιορισμών ταξιδίου ευρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο νέων επιβεβαιωμένων περιπτώσεων. Οι ανεπτυγμένες χώρες, όπως η Γερμανία, η Σιγκαπούρη και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, είναι καλύτερον εξοπλισμένες ώστε να περιορίσουν την εξάπλωση της νόσου εσωτερικώς, αλλά οι αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Καμπότζη, η Μιανμάρ (Βιρμανία) ή αυτές στην Αφρική, πιθανότατα θα αγωνισθούν εργωδώς για να περιορίσουν τις εντόπιες επιδημικές εστίες.
Ποσοστόν θανάτων: Αυτό εκυμάνθη από 2% έως 3% την προηγούμενη εβδομάδα, ήτοι χαμηλότερον ποσοστό από το SARS και το MERS. Οι εξελίξεις στις επόμενες δύο εβδομάδες θα πρέπει να επιβεβαιώνουν εάν ισχύει αυτό για τον nCoV2019. Εάν το ποσοστό θνησιμότητος ανέλθει υπεράνω του 3% και το ποσοστόν μολύνσεως συνεχίζει να ανεβαίνει, αυτά σημαίνουν ότι κινούμεθα περισσότερον στο δεύτερο, χείριστο πιθανό σενάριο.
Ποσοστόν ανανήψεως: Σήμερον, ο αριθμός των ανανηψάντων ασθενών είναι μικρότερος από τον αριθμόν των θανάτων, αλλά ο αριθμός αυτός θα πρέπει να αυξηθεί όσον περνά ο χρόνος και περισσότεροι ασθενείς εξέρχονται από το νοσοκομείο. Τελικώς, ο αριθμός των ανανηψάντων ασθενών θα πρέπει να επισκιάσει τον αριθμόν των θανάτων. Αυτό θα καταδείξει ότι τα πράγματα βελτιούνται και ότι το ποσοστόν θνησιμότητος θα παραμείνει σχετικώς χαμηλό.
Ταξιδιωτικοί περιορισμοί: Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος προέρχεται από τις εθνικές αρχές, αλλά πολλές αερογραμμές και ιδιωτικές εταιρείες περιορίζουν το ταξίδι στην Κίνα, ιδιαιτέρως δε στην επαρχία Χουμπέϊ. Η ιδία η Κίνα μέχρι τώρα έχει θέσει τους σοβαροτέρους περιορισμούς στις μετακινήσεις, θέτουσα αποτελεσματικώς σε καραντίνα την επαρχία Χουμπέϊ και απαγορεύουσα τον ομαδικό τουρισμό στο εξωτερικό. Άλλες κυβερνήσεις στην Ασία, καθώς και στην Μέση Ανατολή, περιορίζουν επίσης τα ταξίδια από την Κίνα.
Αυτοί οι περιορισμοί θα έχουν τον μεγαλύτερον, άμεσο οικονομικόν αντίκτυπο, καθώς ο αριθμός των Κινέζων τουριστών μειούται σε όλον τον κόσμο, αλλά και επειδή η παραγωγικότης μειούται στην επαρχία Χουμπέϊ, στην ογδόη σημαντική επαρχία της Κίνας όσον αφορά στο Ακαθόριστο Εθνικό Προϊόν. Εάν τα ποσοστά μολύνσεως και τα ποσοστά θνησιμότητος αυξηθούν κατά τον Φεβρουάριο, οι κινεζικές αρχές θα επιβάλουν περισσοτέρους περιορισμούς, (όπως άλλωστε και οι ξένες κυβερνήσεις), καθιστώσες εξαιρετικώς δυσχερές το ταξίδι από και προς την Κίνα.
Αθανάσιος Κωνσταντίνου
