«…και ένας μεγάλος στόλος των σκύλων μας έχουν μπλόκον οπούναι περίπου από τρεις μήνες και μας πήραν όλα τα καράβια και μας κατακερμάτισαν όλο το εμπόριο και τζαλαπάτησαν την σημαίαν μας και πεθαίνουν της πείνας οι ανθρώποι των νησιών και εκείνοι οπούχουν τα καράβια τους γκιζερούν εις τους δρόμους και κλαίνε με μαύρα δάκρυα…».
Στρατηγός Μακρυγιάννης
Το κάψιμο του Ιούδα είναι, ίσως, ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά λαμπριάτικα έθιμα της Ελλάδας και η μορφή, που παραδίδεται στις φλόγες μας κάνει να πιστεύουμε ότι παρασύρει στην πυρά οποιαδήποτε μορφή προδοσίας. Το “κάψιμο του Ιούδα” αποτελεί ένα ξεχωριστό έθιμο το οποίο αναβιώνει σε περιοχές της Ελλάδας, προσελκύοντας πλήθος κόσμου που θέλει να θαυμάσει την τιμωρία του φιλάργυρου προδότη. Η διατήρηση του εθίμου μέχρι σήμερα, μπορεί να εκφράζει την έντονη ανάγκη για αποτίναξη κάθε είδους προδοσίας.
Οι παραδόσεις του λαού μας πιστεύουν ότι ακόμα και τα στοιχεία της φύσης μισούν και θέλουν να εκδικηθούν τον άνθρωπο που πρόδωσε τον Χριστό. Οι κάτοικοι της Λευκάδας πιστεύουν ότι η συκιά, το δέντρο από το οποίο είχε κρεμαστεί ο Ιούδας, “έχει ίσκιο βαρύ κι όποιος κοιμηθεί από κάτω πεθαίνει”. Το ίδιο καταραμένες θεωρούνται ότι είναι η βρωμοξυλιά, ή αλλιώς ο αζόγυρος στην Κρήτη, και οι αγριοχαρουπιές στην Αιτωλία, που λέγονται μάλιστα και “δέντρα του Ιούδα”.
Αποτελώντας ένα από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, το κάψιμο του “προδότη” θεωρείται ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για το Πάσχα στην Κρήτη. Στα περισσότερα μέρη του νησιού, ο Φαρμακός, δηλαδή ο Ιούδας παραδίδεται στην πυρά, καίγεται με μεγάλες “φουνάρες” και με τα απαραίτητα “μπαλοταρίσματα”.
Σε πολλά χωριά της Θράκης ο λαός καίει το ομοίωμα του Ιούδα, ενώ με το κάψιμο θεωρείται ότι ρίχνει στην φωτιά την φιλαργυρία και την δειλία του. Στην Ερμιόνη, το έθιμο αναβιώνει στο κεντρικό λιμάνι της περιοχής εδώ και 25 χρόνια. Βάρκες με αναμμένα καπνογόνα κινούνται κυκλικά γύρω από το ομοίωμα, μέχρι να έρθει η στιγμή της πυρπόλησης.
Αξίζει να σημειωθεί, πως το συγκεκριμένο έθιμο έχει τεθεί στο στόχαστρο της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων ήδη από τις απαρχές του Ελληνικού Κράτους, αφού ήδη από το 1849 ξεκίνησαν οι προσπάθειες καταστολής αυτού του εθίμου, επειδή κρίθηκε «αντισημιτικό» με αφορμή την επίσκεψη την επίσκεψη του εβραίου τραπεζίτη Ρότσιλντ.
Ο λαός αντέδρασε με αποτέλεσμα ταραχές σε ολόκληρη τη χώρα και τον επακόλουθο εμπορικό αποκλεισμό, απόρροια της λεγόμενης «Υπόθεσης Πατσίφικο».
Ποιός ήταν όμως ο Δαυίδ Πατσίφικο; Ο Πατσίφικο υπήρξε εβραίος -από την Ισπανία- τυχοδιώκτης, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 1836, με την ιδιότητα του Προξένου της Πορτογαλίας. Το 1842, παύεται από τα καθήκοντά του, συνεπεία των καταχρήσεων στις οποίες επιδίδετο. Ακολούθως, πλαισίωσε τον κύκλο της Δουκίσσας της Πλακεντίας, ζώντας από την οικονομική της ενίσχυση, μέχρις ότου επιδοθεί στην τοκογλυφία. Ο Πατσίφικο, διέμενε στου Ψυρρή, επί της οδού Καραϊσκάκη. Εκείνο το έτος, η ελληνική κυβέρνηση, απαγόρευσε το έθιμο της καύσης του Ιούδα, μετά από πιέσεις που δέχτηκε και σχετίζονταν με την έκτακτη επίσημη επίσκεψη του έτερου εβραίου και μεγαλοτραπεζίτη Ρότσιλντ. Ο λαός των Αθηνών, αποφάσισε την μεταφορά του εθίμου, για τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, στη Πλατεία Ηρώων στου Ψυρρή.
Η προκλητική στάση του Πατσίφικο κατά την τέλεση του δρώμενου και η επακολουθήσασα επέμβαση της αστυνομίας για να διαλύσει το πλήθος, εξαγρίωσε τους Αθηναίους, οι οποίοι στράφηκαν με μένος εναντίον του. Επιτέθηκαν στην οικία του, ενώ ο ίδιος μετά βίας γλίτωσε. Κατέφυγε τότε στη βρετανική πρεσβεία, μιας και είχε φροντίσει να αποκτήσει και την βρετανική υπηκοότητα.
Το επόμενο κιόλας πρωινό, ο Άγγλος Πρεσβευτής σερ Έντμοντ Λάιονς, προέβη σε διάβημα προς την ελληνική κυβέρνηση και απαίτησε για λογαριασμό του Πατσίφικο το ποσό των 886.736 δραχμών και 57 λεπτών! Το ποσό, ήταν εξωφρενικό για την εποχή και η κυβέρνηση απέρριψε το βρετανικό αίτημα. Ο Άγγλος υπουργός εξωτερικών Πάλμερστον, απαίτησε εκ νέου αποζημίωση για τον Πατσίφικο, δίχως να έχει προηγηθεί καταγραφή των ζημιών που υπέστη.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως το ποσό που ζητούσε ο Πατσίφικο διά των Άγγλων ήταν πολλαπλάσιο της αξίας των τότε ανακτόρων, επί της Κλαυθμώνος!
Η ελληνική κυβέρνηση υπέδειξε τη δικαστική οδό, ως τη νόμιμη για τη διευθέτηση του ζητήματος, γεγονός που εξόργισε τους Βρετανούς. Ο υπουργός εξωτερικών της Βρετανίας, διέταξε τότε το ναυτικό αποκλεισμό του Βασιλείου της Ελλάδος και την κατάσχεση των πολεμικών και εμπορικών πλοίων (Ιανουάριος 1850), ώστε να υποχρεωθεί η ελληνική κυβέρνηση να συμμορφωθεί προς τις παράλογες απαιτήσεις του Πατσίφικο.
Τα μέτρα των Βρετανών περιελάμβαναν το ναυτικό αποκλεισμό, την απαγόρευση του απόπλου και του κατάπλου πλοίων και την κατάσχεση των φορτίων αυτών.
Ο Ελληνικός Λαός επέδειξε υψηλότατο εθνικό φρόνημα και διατήρησε εις το ακέραιον την Τιμή και την Αξιοπρέπειά του, υπομένοντας την πρωτοφανή στα διεθνή διπλωματικά χρονικά απόφαση της Αγγλίας, να αμφισβητήσει την κυριαρχία του Ελληνικού Κράτους, μέσω της λεγόμενης ”διπλωματίας της κανονιοφόρου”.
Η Ελλάδα υπέστη ανυπολόγιστες ζημίες, ενώ υπήρξε και πείνα με νεκρούς στην πρωτεύουσα. Η σθεναρή στάση του βασιλιά Όθωνα συσπείρωσε το λαό, που με ψυχραιμία και καρτερικότητα αντιμετώπισε την αγγλική πρόκληση. Ο αποκλεισμός ήρθη τελικά στις 15 Απριλίου του 1850, μετά και από την αντίδραση Γαλλίας και Ρωσίας, τα συμφέροντα των οποίων είχαν πληγεί από τον αποκλεισμό. Το θέμα Πατσίφικο παραπέμφθηκε τελικά σε διαιτησία και η αποζημίωση που του επιδικάσθηκε ήταν μόλις 3.750 δραχμές, ποσό, όμως, σημαντικό για το φτωχό Ελληνικό κράτος εκείνη την εποχή.