Λαμιακά επιγράμματα
Στης Αλαμάνας η Κλειώ το θρυλικό γιοφύρι
τη δάφνη την αμάραντη κατέβηκε να σπείρει,
κι η Ελευθερία που τ’ άστρο της ανέσπερο στην πλάση
το Λεωνίδα ανάστησε στο Διάκο το Θανάση.
Και των ηρώων το καύχημα, στη δόξα του Κυρίου,
Θανάση Διάκο, σ’ έφερε ο δαρμός του μαρτυρίου,
κι ενώ σου σπάραζε κακή φωτιά το τίμιο σώμα,
τραγούδι, αγγελικό φιλί, σου μύρωνε το στόμα.
Θρέμμα του Ανδρούτσου, πρέπει σου
της Δόξας το στεφάνι,
ναό της Νίκης έχτισες
με της Γραβιάς το χάνι.
ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ
Το όνομά του είναι Αθανάσιος Μασσαβέτας και το Διάκος είναι πρόσθετο, διότι ήταν μοναχός και αργότερα λειτουργούσε ως διάκος σε Εκκλησία στην Πλάκα.
Γεννήθηκε το 1788 στην Φωκίδα. Από τους μεγαλύτερους και τους πιο τραγικούς Ήρωες του ‘21, αρματολός στην Λιβαδειά, Φιλικός από το 1818 και Οπλαρχηγός της Ρούμελης. Φυλακίστηκε από τους Τούρκους, κατάφερε να αποδράσει και να φύγει στα βουνά με τους Κλέφτες.
Σκότωσαν στην φυλακή τον πατέρα του και έναν αδερφό του και ο Διάκος ξεκινάει το αρματολίκι για να εκδικηθεί το Αίμα τους. Με άλλους Οπλαρχηγούς λευτερώνουν την Λιβαδειά, αλλά ο Σουλτάνος στέλνει τον Χουρσίτ Πασά και τον Ομέρ Βρυώνη να καταστείλουν την Επανάσταση στην Ρούμελη και στον Μωριά.
Ο Διάκος με τους συναγωνιστές του θέλουν να σταματήσουν την κάθοδο των Τούρκων και κοντά στις Θερμοπύλες, πιάνουν το πέρασμα στην ξύλινη γέφυρα της Αλαμάνας. Σε μία σφοδρή και άνιση μάχη, ο Διάκος πληγωμένος συλλαμβάνεται και μεταφέρεται στην Λαμία, μπροστά στον Ομέρ Βρυώνη, ο οποίος τον θέλει στον στρατό του αλλά τον θέλει και… μουσουλμάνο, οπότε του ζητάει να ασπασθεί το Ισλάμ.
Η απάντηση του Διάκου είναι: «Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω»!
Ο Χαλήλ Μπέης ζήτησε την σκληρή τιμωρία του. Ακολουθεί ένας φρικιαστικός, μαρτυρικός θάνατος.Τον πέρασαν στο σουβλί ζωντανό, τον έστησαν όρθιο, και μετά από ώρες τελειώνει το φριχτό βασανιστήριο, όταν τον καίνε (!), στις 24 Απριλίου 1821. Μετά από τον απάνθρωπο θάνατό του, τον πέταξαν σ’ ένα χαντάκι, όπου την νύχτα, Έλληνες Χριστιανοί τον βρήκαν και τον έθαψαν εκεί κοντά.
Ιστορικό μένει το Θάρρος του, ο Ηρωισμός του, η Πίστη του και ο Πατριωτισμός του, τόσο υψηλά, δυνατά και ανιδιοτελή Πιστεύω, που φαντάζουν απίστευτα, Θεϊκά! Με τον θάνατό του δυνάμωσε τους Επαναστάτες σ’ όλη την Ελλάδα, τους πείσμωσε και θέριεψε την αποφασιστικότητά τους για εκδίκηση στην Τουρκιά και για ασυμβίβαστη Λευτεριά.
