Η προσέγγιση ενός ιστορικού γεγονός και ιδιαίτερα μιας πολεμικής σύγκρουσης, πέρα από την απλή καταγραφή των γεγονότων αποτελεί και πρέπει πάνω από όλα να αποτελεί μια ανάκληση της ιστορικής μνήμης ώστε να εξαχθούν τα κατάλληλα συμπεράσματα και τα ηθικά κυρίως δίδαγμα. Μια τέτοια ιστορική μάχη ήταν, η μάλλον άγνωστη σε πολλούς, μάχη της Πύδνας μεταξύ του Μακεδονικού Βασιλείου και της Ρωμαϊκή ολιγαρχικής Δημοκρατίας (όπως ήταν μέχρι το 27 π.Χ. το -σύμφωνα με το νόμο- πολίτευμα της Ρώμης), η οποία εντάσσεται στα πλαίσια του Γ΄ Μακεδονικού πολέμου (172-168 π.Χ.). Η αρνητική έκβαση της μάχης για τους Μακεδόνες σήμανε την κατάλυση της Μακεδονικής Δυναστείας και την υποταγή του Ελλαδικού χώρου στη Ρώμη.
Οι Μακεδονικοί πόλεμοι
Ως Μακεδονικοί πόλεμοι αναφέρονται μια σειρά πολεμικών συγκρούσεων μεταξύ της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, της Καρχηδόνας και του Μακεδονικού Βασιλείου με τελικό αποτέλεσμα της επικράτηση της Ρώμης σε ολόκληρη τη λεκάνη της μεσογείου. Κατά τη διάρκεια των πολέμων αυτών υπήρξαν διάφορες συγκρούσεις, συμμαχίες και συνθήκες που προσδιόρισαν την επιβολή της κυριαρχίας των Ρωμαίων. Αξίζει να σημειωθεί πως ειδικά στην περίοδο του Β΄ Μακεδονικού πολέμου (200-196 π.Χ.), έπειτα από τη νικηφόρα για τους Ρωμαίου μάχη των Κυνός Κεφαλών, ο Μακεδόνας Βασιλιάς Φίλιππος Ε΄, με τη συνθήκη των Τεμπών, δέχτηκε να μην αναμιγνύεται στα πολιτικά θέματα εκτός των συνόρων του κράτους του και αργότερα, το 194 π.Χ. οι Ρωμαίοι στην ουσία αποσύρθηκαν από τα Βαλκάνια και τον Ελλαδικό χώρο, παραχωρώντας εδάφη στην Αιτωλική Συμπολιτεία (μια πολιτική-στρατιωτική συμμαχία, αντίπαλο στην ουσία του Βασιλείου της Μακεδονίας και σύμμαχο των Ρωμαίων) θεωρώντας πως δεν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την περιοχή.
Η Αιτωλική Συμπολιτεία όμως δεν έμεινε ευχαριστημένη από τα εδάφη που της παραχωρήθηκαν και εναντιώθηκε στη Ρώμη ζητώντας βοήθεια από τον Αντίοχο Γ΄, Βασιλιά των Σελευκιδών, ηγεμόνα ενός από τα Ελληνιστικά Κράτη, τα οποία προέκυψαν μετά την κατάτμηση της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η αντίδραση απέναντι στη Ρώμη είχε ως αποτέλεσμα οι Ρωμαίοι να εμπλακούν εκ νέου στον Ελλαδικό χώρο, κάτι το οποίο οδήγησε στον Γ΄ Μακεδονικό πόλεμο, μέσα στα πλαίσια της προσπάθεια του Μακεδόνα Βασιλιά Περσέα να αποκαταστήσει την κυριαρχία του Βασιλείου του στον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο.
Οι πρωταγωνιστές
Οι πρωταγωνιστές της τελικής μάχης για την κατάληψη του ελλαδικού χώρου από τη Ρώμη και την κατάλυση του Μακεδονικού Βασιλείου ήταν ο Μακεδόνας Βασιλιάς Περσέας και ο Ρωμαίος στρατηγός Λεύκιος Αιμίλιος Παύλος.
Ο Περσέας ήταν απόγονος εξ αίματος του Αντίγονου Α΄ του μονόφθαλμου, ιδρυτή της δυναστείας των Αντιγονιδών και ενός εκ των επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου που μοιράστηκαν την αχανή αυτοκρατορία του Στρατηλάτη μετά το θάνατό του το 323 π.Χ. Το Κράτος των Αντιγονιδών περιλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της Μ. Ασίας, της Συρίας, της Κύπρου και άλλων περιοχών. Οι προσπάθειας του Αντίγονου Α΄ να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής του είχε ως αποτέλεσμα τη διαμάχη με τους υπόλοιπους διαδόχους και τελικά το θάνατό του στη μάχη της Ιψού το 301 π.Χ.
Ο γιος του Δημήτριος ο πολιορκητής και ο εγγονός Αντίγονος Β΄ Γονατάς επέζησαν και κατάφεραν να κατακτήσουν το Κράτος της Μακεδονίας, μια περιοχή που εκτίνονταν πολύ πιο πέρα από τα εδάφη του σημερινού σλαβικού κράτους- μορφώματος των σκοπιανών, οι κάτοικοι του οποίου κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση στα Βυζαντινά έγγραφα στις αρχές του 6ου μ.Χ. αιώνα. Με μια σύντομη περίοδο απώλειας του θρόνου, το Μακεδονικό Κράτος εδραίωσε τη δύναμη της Δυναστείας και στην υπόλοιπη Ελλάδα από το 276 π.Χ. μέχρι την οριστική κατάλυσή του το 168 π.Χ.
Ο Περσίας, μεγαλύτερος γιός του Φιλίππου Ε΄ ανεβαίνει στον θρόνο της Μακεδονίας το 179 π.Χ. με τον θάνατο του πατέρα του. Μια από τις πρώτες πράξεις του ήταν να επικυρώσει τις συμφωνίες του Φιλλίπου Ε΄, με τη Ρώμη. Η φιλολαϊκή του όμως πολιτική όπως η παραγραφή των χρεών, η αποφυλάκιση πολιτικών κρατουμένων, ο επαναπατρισμός των εξόριστων και η επιστροφή των περιουσιών δεν έγιναν δεκτά με ευχαρίστηση από τη φιλο ρωμαϊκή παράταξη των αρχόντων της Μακεδονίας.
Ο στόχος του Περσέα ήταν να ενισχύσει τις δυνάμεις του με συμμαχίες με τις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις-κράτη για ενδεχόμενη ρήξη με τη Ρώμη κάτι που τελικά δεν απεφεύχθη. Οι Ρωμαίοι τελικά ενεπλάκησαν στον Γ΄ Μακεδονικό πόλεμο εισβάλοντας στον Ελλαδικό χώρο, προβαίνοντας σε λεηλασίες ιδιαίτερα στη Στερεά Ελλάδα και κατακτώντας τελικά τη Βοιωτία οδηγώντας τον Περσέα σε απόσυρση στα βόρεια της Θεσσαλίας.
Αντίπαλος του Περσέα ήταν Λεύκιος Αιμίλιος Παύλος. Γόνος από το αρχαιότατο γένος των Πατρικίων, της αριστοκρατικής τάξης της Ρώμης. Η αξιόλογη καριέρα λόγω των στρατιωτικών και πολιτικών του ικανοτήτων, οδήγησε τον Ρωμαίο στρατηγό στην εκλογή του από τη Σύγκλητο στο ανώτατο αξίωμα, αυτό του Ύπατου, ιδιαίτερα μετά τις δυσκολίες για τους Ρωμαίους των πρώτων ετών του Γ΄ Μακεδονικού πολέμου. Η νίκη του στη μάχη της Πύδνας τον οδήγησε σε επίθεση εναντίον της Ηπείρου, η οποία ασκούσε φιλομακεδονική πολιτική.
Το αποτέλεσμα ήταν η λεηλασία 70 και πλέον πόλεων, η αιχμαλωσία δεκάδων χιλιάδων Ηπειρωτών και τελικά η θριαμβευτική του είσοδος στη Ρώμη με αμύθητα λάφυρα. Λέγεται πως τέτοιο ήταν το μέγεθος του πλούτου που πήραν ως λάφυρα οι Ρωμαίοι ώστε στη Ρώμη κανείς δεν πλήρωνε φόρους για 150 χρόνια. Η προσωπικότητα του Ρωμαίου Στρατηγού, αλλά κυρίως ο ρόλος του στον Γ΄ Μακεδονικό πόλεμο οδήγησαν του ιστορικό Πλούταρχο να συμπεριλάβει τη βιογραφία στο έργο του ¨Βίοι Παράλληλοι¨.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΙΟΚΟΣ