Η Μάχη της Πύδνας (168 π.Χ.) – Μέρος Β’

Τα γεγονότα πριν τη μάχη

Πριν από την καθοριστική, για το μέλλον του Μακεδονικού Βασιλείου, μάχη είχαν προηγηθεί τρία έτη μαχών (171-169 π.Χ), όπου ο Βασιλιάς Περσέας με μειωμένη υποστήριξη κατάφερε να αποκρούσει τις επιθέσεις των Ρωμαίων. Ο συνεχής όμως αγώνας σταδιακά επέφερε κόπωση στον Μακεδονικό στρατό. Προσπάθειες έγιναν ώστε να υπάρξει μια γενικευμένη ειρήνη, όμως η θέληση της ρωμαϊκής Συγκλήτου ήταν η συνέχιση του πολέμου και η τελική καταστροφή της Μακεδονίας. Ο ύπατος Λεύκιος Αιμίλιος Παύλος ήταν ένας στρατηγός με αναμφισβήτητες ικανότητες και γνώριζε καλά τη νοοτροπία των Ελλήνων.

Το κύριο μέτωπο βρίσκονταν στα σύνολα της Θεσσαλίας με τη Μακεδονία. Ο Περσέας είχε παρατάξει το σύνολο των δυνάμεων του, 4.000 ιππείς και περισσότερους από 39.000 πεζούς κατά μήκος του Ενιπέα (παραπόταμου του Πηνειού), του οποίου την όχθη είχε οχυρώσει μέχρι τους πρόποδες του Ολύμπου, ενώ στις διαβάσεις του βουνού είχε τοποθετήσει φρουρές. Στις κοντινές ακτές είχε πλησιάσει ο Ρωμαϊκός στόλος υπό τον Γναίο Οκτάβιο, ώστε να πραγματοποιηθεί μια συνδυασμένη επιχείρηση των Ρωμαίων λεγεωνάριων και του στόλου με τελικό στόχο την παραπλάνησης των Μακεδόνων.

Μια δύναμη 5.000 ανδρών επιβιβάστηκαν σε πλοία κατευθυνόμενοι προς τις ακτές της Πιερίας. Μια επιπλέον δύναμη 8.500 ανδρών, υπό τον Σκιπίωνα Νασικά Κόρκουλουμ, βαδίζοντας επί τρείς ημέρες κατάφεραν να διασχίσουν τον κάτω Όλυμπο και να στραφούν βόρεια, καταφέρνοντας να αιφνιδιάσουν τη μακεδονική φρουρά στη διάβαση του Πυθίου, την οποία εξουδετέρωσαν. Στη συνέχεια Θεσσαλοί προδότες οδήγησαν τους Ρωμαίους σε παράκαμψη από το οχυρό της Πέτρας, φθάνοντας τελικά στην πεδιάδα της Πιερίας.

Ο Περσέας αντιλαμβανόμενος τη δύσκολη κατάσταση και τον κίνδυνο περικύκλωσης διέταξε τη γρήγορη οπισθοχώρηση του στρατού προς την οχυρή πόλη της Πύδνας, χτισμένη στα δυτικά παράλια του Θερμαϊκού, κοντά στον σημερινό Μακρύγιαλο. Ο Αιμίλιος με τη σειρά του έδωσε εντολή για την άμεση προέλαση των Λεγεωνάριων, οδηγώντας σε συνένωση με τις δυνάμεις του Νασικά. Τελικά οι εχθρικές δυνάμεις παρατάχθηκαν απέναντι από τους Μακεδόνες το μεσημέρι της 21 ης Ιουνίου του 168 π.Χ.

Η κρίσιμη μάχη

Λίγο πριν το ξημέρωμα της 22ας Ιουνίου οι προφυλακές των δύο αντιπάλων συναντήθηκαν τυχαία. Η σύγκρουση ήταν αιφνίδια και ο μεν στρατός των Μακεδόνων ήταν έτοιμος να συνδράμει την εμπροσθοφυλακή, αλλά οι Ρωμαίοι ήταν εντελώς ανέτοιμοι. Ο στρατηγός τους έτρεχε από άκρη σε άκρη ώστε να τους εμψυχώσει διατάζοντας την ανασύνταξη τους ώστε να παραταχθούν για τη μάχη.

Οι Μακεδόνες επιτεθήκαν με φοβερή ορμή φέρνοντας ταραχή ακόμη και στον εμπειροπόλεμο Αιμίλιο, ο οποίος φέρεται να παραδέχθηκε δημόσια πως δεν είχε δει φοβερότερο θέαμα από την επίθεση της Μακεδονικής φάλαγγας. Τελικά οι Ρωμαίοι υποχώρησαν σχεδιάζοντας όμως να οδηγήσουν την πανίσχυρη Μακεδονική φάλαγγα σε ανώμαλο έδαφος όπου η συνοχή της θα παρουσίαζε κενά. Τότε ήταν που επιτέθηκαν οι Λεγεωνάριοι, οι οποίοι ήταν περισσότερο ευκίνητοι χάρη στον ελαφρύ οπλισμό διείσδυσαν στα κενά επιδιώκοντας πολλές μεμονωμένες συμπλοκές. Οι μακεδόνες με τα μικρά σπαθιά τους προσπάθησαν να χτυπήσουν τους Ρωμαίους, οι οποίοι φυλαγμένοι πίσω από της γνωστές ποδήρεις ασπίδες τους επιτίθονταν κατασφάζοντας τους Μακεδόνες.

Στη μάχη χρησιμοποιήθηκαν και ελέφαντες από τους Ρωμαίους, ενώ ο στόλος τους έβαλε με καταπέλτες. Το αποτέλεσμα ήταν η μάχη να μετατραπεί τάχιστα σε ήττα των Μακεδόνιων και μια γενικευμένη σφαγή που στοίχησε στον Περσέα 20.000 νεκρούς και 5.000 αιχμαλώτους. Αξιοσημείωτο είναι πως ενώ τελικά υπήρξε άτακτη φυγή ενόψει του ολοκληρωτικού αφανισμού, οι 3.000 επίλεκτοι Μακεδόνες στο αριστερό πλευρό πολέμησαν μέχρι τον τελευταίο άνδρα τιμώντας την παράδοση των αρχαίων Σπαρτιατών.

Πολλά λέχθηκαν για τον Περσέα σχετικά με την φυγή του, τα περισσότερα όμως είναι υπερβολές. Σίγουρα η αιχμαλωσία του δεν άρμοζε σε Βασιλιά, προσπάθησε όμως να περισώσει την Μακεδονία Η μάχη της Πύδνας θα μπορούσε να έχει αίσια έκβαση για τους Μακεδόνες όμως 8.000 περίπου πεζοί στο δεξιό πλευρό των μακεδόνων έμμειναν αλώβητοι καθώς και 4.000 ιππείς, γόνοι αριστοκρατικών οικογενειών, οι οποίοι την κρίσιμη στιγμή δεν επιτέθηκαν.

Τα δόλια κίνητρα τους ήταν κυρίως πολιτικά και ταξικά, αφού σιωπηρά απέβλεπαν στην επικράτηση των Ρωμαίων εξαιτίας της φιλολαϊκής πολιτικής του Περσέα, η οποία απειλούσε τα κεκτημένα τους. Είναι γεγονός πως οι απώλειες ήταν πολυάριθμες στο πεζικό που προέρχονταν από τον Μακεδονικό Λαό, την ίδια στιγμή που οι Εταίροι Ιππείς αοχωρώντας συνέβαλαν με την προδοσία τους στη σφαγή. Ο ατυχής αυτός πόλεμος ήταν νικηφόρος για τους Ρωμαίους μόλις 15 μέρες μετά την είσοδο του Αιμίλιου στον ελλαδικό χώρο.

Με τη νίκη τους οι Ρωμαίοι περιέφεραν θριαμβευτικά τους αιχμαλώτους στην Ρώμη, ανάμεσα τους και τον μακεδόνα Βασιλιά που πέθανε λίγα χρόνια αργότερα σε ιταλικά εδάφη. Ο τάφος του βρέθηκε το 2005 από ερευνητές του ιταλικού Υπουργείου πολιτισμού στην επαρχία της Άκουιλα.

Συμπεράσματα

Η μάχη των Μακεδόνων ενάντια στην Ρώμη είχε ως αποτέλεσμα την επικράτηση των Ρωμαίων στον Ελλαδικό χώρο. Οι Μακεδόνες απέδειξαν πως αν και η έκβαση της μάχης προδιαγράφοντας αρνητική για τους ίδιους, δεν θα παρέδιδαν τα πάτρια εδάφη χωρίς μάχη. Τα επόμενα χρόνια οι Ρωμαίοι μοίρασαν τα Μακεδονικά εδάφη και επέβαλαν οικονομικό στραγγαλισμό μέσω της απαγόρευσης εκμετάλλευσης των δασών και των μεταλλείων, ώστε να μην μπορέσουν να ανακάμψουν οι δυνάμεις των Μακεδόνων.

Λίγα χρόνια αργότερα ο Ανδρίσκος, που υποστήριζε πως είναι γιός τους Περσέα, εναντιώθηκε εκ νέου στη Ρώμη, στα πλαίσια του λεγόμενου Δ’ Μακεδονικού πολέμου. Εκείνη την περίοδο η Ρώμη είχε στραμμένη την προσοχή της στον Γ΄ καρχηδονιακό πόλεμο. Η Σύγκλητος όμως έστειλε εκ νέου τις λεγεώνες των Ρωμαίων, οι οποίες κατέπνιξαν την επανάσταση οδηγώντας πλέον στην οριστική κατοχή του Ελλαδικού χώρου και στην δημιουργία της επαρχίας της Μακεδονίας, ενός μόνιμου ρωμαϊκού προπύργιου στην ελληνική χερσόνησο

Αν και αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι πως η κατοχή του Ελλαδικού χώρου από τους Ρωμαίους συνοδεύτηκε από καταπίεση και δουλεία τις πρώτες τουλάχιστον δεκαετίες, το αποτέλεσμα ήταν να προκύψει μέσα από μια ζύμωση αιώνων ένας σύνθετος πολιτισμός, ο ελληνορωμαϊκός.

Ο πολιτισμός αυτός εξαπλώθηκε στην μεσόγειο, αλλά και στην εγγύς ανατολή, στην οποία ήταν ισχυρή η επιρροή των Ελλήνων από την ελληνιστική περίοδο. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο υπήρξε περεταίρω διάδοση της τέχνης, της ρητορικής, της νομικής καθώς και διάχυση της γνώσης των επιτευγμάτων της κλασσικής και της ελληνιστικής περιόδου, μέσω της πολιτικής σταθερότητας και των ασφαλών επικοινωνιών που επέβαλε η Ρωμαϊκή Ειρήνη (Pax Romana).

Ο μετέπειτα διαχωρισμός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε Δυτική και Ανατολική οδήγησε στον εκχριστιανισμό και τελικά στην χιλιόχρονη Ελληνική Βυζαντινή Αυτοκρατορία, προμαχώνα των εξ’ ανατολών εισβολών και προστάτιδα του λεγόμενου δυτικού πολιτισμού και της Ευρώπης.

Η τραγική σημερινή μειοψηφία απάτριδων διαχειριστών, οι οποίοι παραχώρησαν με μελάνι όσα οι πρόγονοί μας υπερασπίστηκαν με αίμα δείχνει το μέγεθος της παρακμής των ίδιων και όσων ελάχιστων νεοραγιάδων επιμένουν να τους ακολουθούν. Η Μακεδονία είναι ελληνική, με δεσμούς αίματος των Ελλήνων με τους αρχαίους Μακεδόνες και κάθε προσπάθεια σφετερισμού της ιστορίας και των εδαφών από ένα πολυφυλετικό, κρατικό μόρφωμα θα βρει μελλοντικά την απάντηση που του αξίζει. Αυτό το εγγυάται μια εθνική ηγεσία και όχι καριερίστες πολιτικάντηδες υπό την προστασία μιας παρασιτική πλουτοκρατική ελίτ.

ΛΙΟΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ