Αρχές Αυγούστου του 1964 στην Κύπρο δόθηκαν μάχες ηρωικές, στις οποίες ένας από τους πρωταγωνιστές ήταν ο αείμνηστος Στρατηγός Ντερτιλής. Παράλειψη να μην αναφέρουμε και τον αείμνηστο Στρατηγό Καρούσο με τους Καταδρομείς του, που έδωσε και αυτός σκληρό αγώνα.
Η Τηλλυρία είναι ορεινή χερσόνησος της Κύπρου στο βορειοδυτικό μέρος του νησιού. Κατά την τούρκικη ανταρσία 1963-1964, το χωριό Κόκκινα αποτελούσε τουρκοκυπριακό θύλακα και οι Τούρκοι το χρησιμοποιούσαν για εισαγωγές όπλων και στρατιωτών στην Κύπρο από την Τουρκία.
Στις αρχές Αυγούστου του 1964 δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς επιτέθηκαν στον θύλακα Μανσούρας – Κοκκίνων. Οι Τουρκοκύπριοι υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους και να καταφύγουν στα Κόκκινα.
Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ αδυνατούσε να επιβάλει εκεχειρία και η Τουρκία αντέδρασε βίαια με την αεροπορία της να βομβαρδίζει τις ελληνοκυπριακές θέσεις και τα χωριά με βόμβες Ναπάλμ (7, 8 και 9 Αυγούστου, 1964).
Ο Στρατηγός Νικόλαος Ντερτιλής το έτος 1964, μεταβαίνει εθελοντικώς στην Κύπρο με το βαθμό του Ταγματάρχη, χρησιμοποιώντας πλαστό διαβατήριο.
Κατά την κρισιμότατη για την πορεία των εξελίξεων μάχη της Μανσούρας, ο Ταγματάρχης Ντερτιλής επιτίθεται με μικρή δύναμη ανδρών και εφ’ όπλου λόγχη, στο καλά οχυρωμένο χωριό, το οποίο ήλεγχαν Τούρκοι και Τουρκοκύπριοι.
Η ένταση της επιθέσεως υπήρξε τέτοια, ώστε οι τουρκικές δυνάμεις αποδεκατίστηκαν. Χαρακτηριστικό της σφοδρότητος των επιχειρήσεων της μονάδος του Ντερτιλή, υπήρξε η διαταγή του Αρχηγού Γρίβα προς τον Ταγματάρχη για παύση της επιθέσεως. Η απάντηση του Νικόλαου Ντερτιλή ήταν να πυροβολήσει τον ασύρματο!
Η επιχείρηση συνεχίζεται και έρχεται σε πέρας με την καθολική εκκαθάριση των τουρκοκυπριακών θυλάκων.
Όπως ο ίδιος μας έχει διηγηθεί, στο κελί του, στις φυλακές Κορυδαλλού, υπήρξε ένοπλη παρέμβαση των κυανόκρανων του ΟΗΕ προκειμένου να μην συνεχίσει την επίθεση, στην οποία απάντησε τραβώντας το πιστόλι του και αναγκάζοντάς τους σε υποχώρηση.
Εάν ο Στρατηγός Ντερτιλής άκουγε τους “ειρηνοποιούς”, οι Τούρκοι θα είχαν ένα σίγουρο προγεφύρωμα εισβολής από το 1964.
Από όσα μας είχε πει στο κελί του, θυμάμαι χαρακτηριστικά την αναφορά του ότι την μία από τις τουρκικές σημαίες που είχε πάρει λάφυρο την έστειλε στον γέροντα πατέρα του Στραγητό Βασίλειο Ντερτιλή σαν απάντηση για την αιχμαλωσία των Ελληνικών μεραρχιών στην Μικρά Ασία.
Και όμως αυτόν τον τιμημένο Στρατιώτη, η ψευτοδημοκρατία τον άφησε να πεθάνει φυλακισμένο σε ένα κελί.
Η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ ήταν το μόνο κόμμα που τίμησε την μνήμη του και μόλις έγινε γνωστός ο θάνατός τους έβγαλε την παρακάτω ανακοίνωση:
«Πριν από δύο ώρες πέθανε ο στρατηγός Νικόλαος Ντερτιλής, φυλακισμένος επί 38 έτη από το καθεστώς της μικρόψυχης και άσπλαχνης Μεταπολίτευσης. Έφυγε απροσκύνητος, με ψηλά το κεφάλι.
Άφησε την τελευταία του πνοή, πιστός στο λόγο της στρατιωτικής του Τιμής, ένας ξεχωριστός Έλληνας, ένας Στρατιώτης, που είχε χύσει το αίμα του για την Πατρίδα, στο πεδίο της μάχης και που τα στήθη του κοσμούσαν παράσημα ανδρείας!
Ο Στρατηγός Ντερτιλής είναι νεκρός. Έφυγε από τον κόσμο αυτό χωρίς να υπογράψει δήλωση μετανοίας στους δεσμώτες του και τηρώντας στο ακέραιο τον λόγο του, ότι το αποφυλακιστήριό του μπορούν να το καρφώσουν στο φέρετρό του»!