Ο Ναός της Αγίας Σοφίας, θεμελιώθηκε το 330 μ.Χ. από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο, ο οποίος και μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη την πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ο γιός του Κωνστάντιος ολοκλήρωσε το έργο, το οποίο και εγκαινιάσθηκε στις 15 Φεβρουαρίου του 360 μ.Χ.. Ο επιβλητικός Ναός, σύμβολο του ορθόδοξου ελληνικού κόσμου πυρπολείται δύο φορές, το 404 επί Αρκαδίου και το 532 κατά τη Στάση του Νίκα.

Ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α’ , αποφασίζει να την κτίσει εκ νέου, δίνοντάς της όμως τη μέγιστη δυνατή επιβλητικότητα, ώστε να δεσπόζει σ’ ολόκληρη την Προποντίδα. Το Φεβρουάριο του 532 μ.Χ., οι αρχιτέκτονες Ανθέμιος Τραλλιανός και Ισίδωρος ο Μιλήσιος, θέτουν τα θεμέλια της μεγαλειώδους κατασκευής.

Για την ολοκλήρωση του τιτάνιου έργου εργάζονται επί έξι συναπτά έτη 10.000 εργάτες και τεχνίτες. Η δαπάνη του ανέρχεται σε 320.000 λίρες (περί τα 120 εκατ. ευρώ σε σημερινά χρήματα), ενώ τα υλικά της κατασκευής προσφέρονται στη Βασιλεύουσα από κάθε άκρη της Ελληνικής Πατρίδας.

Τα πράσινα μάρμαρα μεταφέρονται από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα τριανταφυλλιά από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την Αίγυπτο. Πολύτιμα πετράδια καταφθάνουν από παντού, χρυσός, ασήμι και ελεφαντόδοντο, για να διακοσμηθεί το εσωτερικό του ανυπέρβλητου Ναού.

Στις 27 Δεκεμβρίου του 537 μ.Χ., ο αυτοκράτωρ Ιουστινιανός εγκαινιάζει το Ναό- αιώνιο σύμβολο της Ορθοδοξίας. Πλήρης ενθουσιασμού και δέους μπρος στο αρχιτεκτονικό θαύμα, ο αυτοκράτορας αναφωνεί «Νενίκηκά σε Σολομών», θεωρώντας την Αγιά-Σοφιά σαφώς επιβλητικότερη και μεγαλοπρεπέστερη του Ναού του Σολομώντος.

Περισσότερα από 1000 χρόνια, ο Ναός της Αγια-Σοφιάς θα αποτελέσει το ορόσημο μιας πελώριας Αυτοκρατορίας, επίκεντρο της πολιτισμικής επιρροής του ελληνικού κόσμου, έναντι των βαρβάρων. Υπήρξε η αφετηρία των επικών μαχών του Βυζαντινού αυτοκρατορικού στρατού αλλά και ο χώρος όπου ο Λαός υποδεχόταν και αποθέωνε τους νέους αυτοκράτορες. Και πάντοτε ο χώρος προσευχής των ορθόδοξων πιστών από κάθε σημείο της Αυτοκρατορίας, όπου βίωναν εντός της, την μεταφυσική επαφή με τον Θεό.

Στις 29 Μαΐου του 1453, θα τελεστεί στην Αγιά Σοφιά η τελευταία ορθόδοξη λειτουργία. Παρόντας και ο τελευταίος Αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ’, ο οποίος προσευχήθηκε για ύστατη φορά, προτού πέσει γενναία μαχόμενος κατά των ασιατικών, μογγολικών ορδών στα Τείχη της Βασιλεύουσας.

Έκτοτε, λειτούργησε από τους βάρβαρους κατακτητές ως τζαμί.  Ο λαϊκός μύθος, η ψυχή του Λαού μας, θέλει το αιώνιο σύμβολο της ορθοδόξου πίστεως να αποδίδεται ξανά στους Κυρίους του: «πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικιά μας θα ‘ναι», διατηρώντας άσβεστη τη φλόγα της επιστροφής, η οποία επί αιώνες μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Το όραμα παραμένει ζωντανό και δεν θα επιτρέψουμε ποτέ να σβήσει…