Γράφει ο Γ. Δημητρακόπουλος, συνταξιούχος Εκπαιδευτικός
Διάφορα μαρξιστικά κατακάθια έχουν υποστηρίξει ότι η Εκκλησία… δεν συμμετείχε στον αγώνα του Γένους κι έφεραν μάλιστα ως παράδειγμα τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄, ότι… αφόρισε την Επανάσταση.
Φυσικά, τα δίποδα αυτά υπολείμματα του σταλινισμού, αποφεύγουν να αναφερθούν συνολικώς στον βίον, την πολιτεία και κυρίως στον μαρτυρικό θάνατο του Πατριάρχου. Κι έχουν τους λόγους τους που το κάνουν, οι άτιμοι…
Σαν σήμερα, λοιπόν, στις 10 Απριλίου του 1821, λίγες ημέρες μετά την κήρυξη της Επαναστάσεως και αμέσως μετά τη λειτουργία της Λαμπρής, οι Τούρκοι απαγχονίζουν τον Πατριάρχη μας στη μεσαία πύλη της εισόδου του Πατριαρχείου. Επάνω στο στήθος του κρεμάσθηκε το εκτενές καταδικαστικό έγγραφο, το οποίο έγραφε τα εξής:
«Ο άπιστος πατριάρχης των Ελλήνων αδύνατον να θεωρηθή αλλότριος των στάσεων του έθνους του… Αλλ’ εξ αιτίας της διαφθοράς της καρδίας του όχι μόνο δεν ειδοποίησεν, ουδ’ επαίδευσε τους απατηθέντας, αλλά καθ’ όλα τα φαινόμενα ήτο και ο ίδιος αυτός, ως αρχηγός, μυστικός συμμέτοχος της επαναστάσεως. Είμεθα πληροφορημένοι ότι εγεννήθη ο ίδιος εν Πελοποννήσω και ότι είναι συνένοχος όλων των αταξιών, όσας οι αποπλανηθέντες ραγιάδες έπραξαν κατά την επαρχίαν των Καλαβρύτων. Ούτος λοιπόν είναι αίτιος του παντελούς αφανισμού τον οποίον μέλλουν διά της θείας βοηθείας να πάθωσιν οι αποπλανηθέντες ραγιάδες. Επειδή δε εβεβαιώθημεν πανταχόθεν περί της προδοσίας του όχι μόνον εις βλάβην της Υψηλής Πύλης, αλλά και εις όλεθρον του ιδίου έθνους του, ανάγκη ήτο να λείψη ο άνθρωπος ούτος από του προσώπου της γης και διά τούτο εκρεμάσθη προς σωφρονισμόν των άλλων».
Τρεις ημέρες μετά τον απαγχονισμό, οι Τούρκοι παρέδωσαν το άγιο σκήνωμα του Γρηγορίου στους Εβραίους της Κωνσταντινουπόλεως, για να το διαπομπεύσουν.
Αναφέρει σχετικώς ο ιστορικός Σπ. Τρικούπης {«Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» έκδ. «Χ. Γιοβάνη» Αθ. 1978 τόμος Α,σελ. 87}: «Ήλθον τότε προς τον άγχονιστήν έβραίοι καί λαβόντες την άδειαν του κατά τίνα δέ καί φιλοδωρήσαντες αυτόν έδεσαν τους πόδας του λειψάνου, τα έσυρε από των πατριαρχείων μέχρι του Αίγιαλού και του Φαναριού χλευάζοντος και βλασφημούντες και το έρριψαν εις την θάλασσαν… »
Επίσης, στην εγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΣ, αναφέρονται τα κάτωθι: «Αποβιβασθείς έγονυπέτυσε και άφού προσηυχήθη έτεινε τον τράχηλον είς τον δήμιον, νομίζων ότι εκεί έμελλε ν’ άποκεφαλισθή. Αλλά διά λακτισμάτων και ύβρεων έξηναγκάσθη να σηκωθή οδηγηθείς είς παρακείμενον καφενείον, όπου ανέμενε περίτην ήμίσειαν ώραν μέχρις ού ο δήμιος μεταβή είς άνεύρεσιν σχοινίου. Μετά ταύτα υποβασταζόμενος ύπό Τούρκων στρατιωτών, ο γέρων πρωθιεράρχης ώδηγήθη ύπό τους άγροίκους προπηλακισμούς Τούρκων και Εβραίων προς την μεσημβρινήν πύλη ν των Πατριαρχείων, έκ της οποίας έδέθη η αγχόνη. Ο πατριάρχης παρηκολούθει όλην αυτήν την διαδικασίαν προσευχόμενος. Ακολούθησε ο δήμιος, άφού του αφήρεσε το έγκόλπιον, το έξωτερικόν ράσον, το κομβολόγιον καί ό,τι εύρεν έπ’ αυτού, διέταξε ρωμαλέον άχθοφόρον να τον σήκωση επί των ώμων του, ο ίδιος δέ αναβάς έπί κλίμακος περιέβαλε τον τράχηλον του πατριάρχου διά βρόχου και άφήκεν αυτόν μετέωρον. Μετ’ ολίγας στιγμάς περί την 3ην μ.μ. παρέδιδε το πνεύμα ο έθνομάρτυς πα- τριάρχης, άγων το 76ον έτος της ηλικίας του. Οι παριστάμενοι Τούρκοι και Εβραίοι έλιθοβόλουν το αίωρούμενον λείψανον πρό του οποίου διήλθον όχι μόνον ο μέγας βεζύρης αλλά και ο ίδιος ο σουλτάνος Μαχμούτ, κατά διαταγήν του οποίου το λείψανον έμεινεν έκεί έπί τρεις ημέρας κρεμαμένον και φέρον έπί του στήθους το φιρμάνιον περί της είς θάνατον καταδίκης. Κατά το φιρμάνιον αυτό ο πατριάρχης Γρηγόριος εθεωρήθη καθ’ όλα τα φαινόμενα συμμέτοχος της Επαναστάσεως, διότι κατήγετο έκ Πελοποννήσου, όπου αύτη εξερράγη ». Ταυτοχρόνως ο σουλτάνος διέτασσε τον φόνον και άλλων αρχιερέων, των οποίων ύπωπτεύετο την δράσιν. Ο διαδεχθείς τον Γρηγόριον εις τον οίκουμενικόν θρόνον Ευγένιος είς μάτην προσεπάθησε να εξαγόραση και θάψη το λείψανον του έθνομάρτυρος. Τήν 13 Απριλίου το λείψανον παρεδίδετο αντί 800 γροσιών εις Εβραίους, οι όποιοι χαιρεκακούντες έσυρον αυτό διά των οδών της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι της παραλίας του Κερατίου κόλπου, όπου το έρριψαν εις την θάλασσον αφού του προσέδεσαν ογκώδη λίθον».
Ωστόσο, στις 16 Απριλίου, το πτώμα του Πατριάρχου ευρέθη από τους ναύτες ελληνικού πλοίου και μεταφέρθηκε στην Οδησσό της Ρωσσίας, όπου με εντολή του Τσάρου εκηδεύθη με τις πρέπουσες τιμές. Στις 25 Απριλίου του 1871, το λείψανο του Γρηγορίου Ε΄ μεταφέρθηκε στην Αθήνα και εναποτέθηκε στη Μητρόπολη. Στις 8 Απριλίου του 1921, ο Γρηγόριος Ε΄ ανακηρύχθηκε Άγιος και η μνήμη του εορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Απριλίου.
Τιμούμε, λοιπόν, σήμερα την Ιερά Μνήμη του Εθνομάρτυρος Πατριάρχου μας και δεν ξεχνάμε την προτροπή του ποιητού Αριστοτέλη Βαλαωρίτη: «Χτυπάτε πολεμάρχοι! Μην λησμονείτε το σχοινί, παιδιά, του Πατριάρχη»!