Στις 26 Οκτωβρίου του 1954 στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας, “φεύγει” ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες, ο Νίκος Καζαντζάκης, Το 1910 ήταν ένας εκ των ιδρυτών του Εκπαιδευτικού Ομίλου, μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά, το 1914, με τον εθνικιστή ποιητή Άγγελο Σικελιανό. Μαζί ταξίδεψαν στοΆγιον Όρος, όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες, ενώ περιηγήθηκαν και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας αναζητώντας «τη συνείδηση της γης και της φυλής τους».
Ο Νίκος Καζαντζάκης υπήρξε πολυγραφότατος. Ασχολήθηκε σχεδόν με κάθε είδος λόγου: Ποίηση (δραματική, επική, λυρική), δοκίμιο, μυθιστόρημα (στα Ελληνικά και στα Γαλλικά), ταξιδιωτικές εντυπώσεις, αλληλογραφία, παιδικό μυθιστόρημα, μετάφραση (από τα Αρχαία Ελληνικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Αγγλικά, Γερμανικά και Ισπανικά), κινηματογραφικά σενάρια, ιστορία, σχολικά βιβλία, παιδικά βιβλία (διασκευή και μετάφραση), λεξικά (γλωσσικά και εγκυκλοπαιδικά), δημοσιογραφία, κριτική, αρθρογραφία.
Το κύριο σώμα του έργου του αποτελείται από την Ασκητική, η οποία είναι ο σπόρος απ’ όπου βλάστησε όλο του το έργο, την Οδύσεια, δίπλα στην οποία όλα τα υπόλοιπα χαρακτηρίζονται ως «πάρεργα», τους «21 σωματοφύλακες της Οδύσειας», τις Τερτσίνες, τις 14 τραγωδίες που περιέχονται στους τρεις τόμους Θέατρο Α΄, Β΄, Γ΄, τα 9 μυθιστορήματα της όψιμης ηλικίας του, τις εντυπώσεις από τα ταξίδια του σε Ιταλία, Αίγυπτο, Σινά, Ρωσία, Ισπανία, Ιαπωνία, Κίνα, Αγγλία, Ιερουσαλήμ, Κύπρο και Πελοπόννησο, τις μεταφράσεις του Δάντη και του Ομήρου και τέλος τις επιστολές του προς τη Γαλάτεια Αλεξίου και τον Παντελή Πρεβελάκη.
Σφόδρα επηρεασμένος από τον μέγιστο Νίτσε, ο Καζαντζάκης υπήρξε βαθύτατα Ελληνολάτρης και Επαναστάτης, γεγονός που τον έφερε πολλάκις σε ρήξη με τον συντηρητισμό των δεκαετιών του 50 και του 60. Επιχειρήθηκε μάλιστα ο αφορισμός του από την Εκκλησία και η απαγόρευση των βιβλίων του, όμως αυτά τα γεγονότα του παρελθόντος θα ήταν ίσως εφαλτήριο για μία βιογραφικού τύπου αναδρομή, τόσο αταίριαστη στην παρουσίαση ενός βιβλίου, όπως η «Ασκητική», το οποίο είναι το πλέον φιλοσοφικό και εσωτερικό βιβλίο του Καζαντζάκη.
Αναντίρρητα τα ιερά βιβλία ενός Έλληνα Εθνικιστή είναι τα ομηρικά έπη. Μέσα από τις σελίδες της Ιλιάδας και της Οδύσσειας σκιαγραφείται με σαφήνεια ο Έλληνας και τα βασικά χαρακτηριστικά του, ιδωμένα μέσα την επική ιστορία της πολιορκίας και της κατάκτησης της Τροίας, αλλά και του νόστου του πολυμήχανου Οδυσσέα. Αν, όμως, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια συνιστούν το ιδεολογικό DNA του Έλληνα Εθνικιστή, είναι η «Ασκητική» που κωδικοποιεί και επικαιροποιεί τις επαγωγές των ομηρικών επών.
Ζώντας στο 2021, νομίζεις πολλές φορές ότι ο Καζαντζάκης με το έργο του απαντά στις παθογένειες του σύγχρονου κόσμου και της κυρίαρχης Νέας Τάξης Πραγμάτων που απεργάζονται οι ταγοί της παγκοσμιοποίησης. Ζώντας σε έναν άσχημο κόσμο ανήθικο, διαβολικά πλασμένο, για να παραφράσουμε τον Σολωμό, δεν μπορούμε παρά να κρίνουμε ως προφητικά τα κελεύσματα του Νίκου Καζαντζάκη, τα οποία βροντοφωνάζει με στεντόρειο νιτσεϊσμό, η «Ασκητική».
Ο Καζαντζάκης μέσα από το θρυλικό αυτό έργο του εξετάζει πολυεπίπεδα τον Άνθρωπο. Μακροσκοπικώς κοιτώντας τον, βλέπει ένα αδιάσπαστο κομμάτι της ανθρωπότητος, ένα φύλλο στο δέντρο της Ράτσας, μία στιγμιαία έκφραση στο πρόσωπο του Έθνους. Αυτό από μόνο του θα συνέτεινε στην ρηχή ανάλυση πολλών σχετικώς με την κοινωνική τοποθέτηση του Καζαντζάκη ως ενός ισοπεδωτικού κοινωνιστή, κομμουνιστικής κοπιάς. Όμως ο Καζαντζάκης σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να κριθεί από ρηχούς αναλυτές, αγόμενους από προφανές πολιτικό συμφέρον. Μικροσκοπικώς κοιτώντας τον άνθρωπο, ανακαλύπτει τα πάντα, τον ίδιο τον Θεό!