Το πετρελαϊκό εμπάργκο του 1973, ο “στασιμοπληθωρισμός” και η ενέργεια σήμερα.
Η ακρίβεια στα είδη πρώτης ανάγκης δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο, αλλά συνέβαινε πάντα σε περιόδους πολέμου. Η αντιμετώπισή της έγκειται σε ισχυρές οικονομίες, οι οποίες θα στηρίζονται στον πρωτογενή και στον δευτερογενή τομέα και όχι στον τουρισμό του freddo espresso και του airbnb. Επιπλέον, έχει καταντήσει καραμέλα η βλακώδης δικαιολογία των πολιτικών να διατυμπανίζουν ότι η ακρίβεια είναι ένα από τα αποτελέσματα της ανάπτυξης. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν ισχύει, διότι δεν υπάρχει καμία οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα εν έτει 2023.
Κάτι ανάλογο είχε συμβεί και το 1973, όταν τα αραβικά κράτη επικράτησαν στον πόλεμο του Κιομ Κιπούρ έναντι του Ισραήλ και μέσω του Οργανισμού των Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών (ΟΠΕΚ) κήρυξαν εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τη Δύση, σε χώρες που είχαν βοηθήσει το Ισραήλ στον πόλεμο. Αυτό προκάλεσε την εκτόξευση της διεθνούς τιμής του πετρελαίου, η οποία στα τέλη της δεκαετίας του 1970 είχε σχεδόν δεκαπλασιαστεί σε σχέση με αυτήν του 1973. Η τιμή ενός εμπορεύματος, το οποίο οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν παρήγαγαν και ήταν απολύτως αναγκαίο για τη λειτουργία σύγχρονων βιομηχανικών μονάδων, κατέγραψε πρωτόγνωρη και απότομη αύξηση, με τους μετασεισμούς να γίνονται αισθητοί σε όλες τις οικονομίες που στηρίζονταν στην εισαγωγή πετρελαίου. Μία από τις χώρες αυτές ήταν και η Ελλάδα υπό τη εξουσία της 21ης Απριλίου και η οποία είχε πάρει βραβείο οικονομικής ανάπτυξης το 1973. Τα αντανακλαστικά της τότε κυβέρνησης λειτούργησαν άμεσα και κινητοποιήθηκαν διαδικασίες για έρευνα και εξόρυξη πετρελαίου στην περιοχή του Πρίνου. Μάλιστα, αυτός ήταν και ένας από τους λόγους της πτώσης του καθεστώτος των Συνταγματαρχών.
Η ραγδαία άνοδος της τιμής του πετρελαίου γέννησε ένα νέο φαινόμενο και έναν νέο όρο, τον “στασιμοπληθωρισμό”, δηλαδή τη συνύπαρξη της οικονομικής στασιμότητας (ύφεσης) και της ανόδου των τιμών. Μέχρι τότε αποτελούσε κοινό τόπο μεταξύ των οικονομολόγων και των κυβερνήσεων ότι η ύφεση συνοδεύεται πάντα από μείωση τιμών (αποπληθωρισμός), ενώ το αντίστροφο, δηλαδή η αύξηση των τιμών (πληθωρισμός) παρατηρείται σε περιόδους ταχείας οικονομικής ανάπτυξης. Τα σύνθετα οικονομικά ζητήματα που σχετίζονται με την καταπολέμηση του στασιμοπληθωρισμού συνεχίζουν να διχάζουν τους οικονομολόγους και τους πολιτικούς ακόμα και σήμερα.
Κάποιες ευρωπαϊκές χώρες ανέλαβαν πολλές πρωτοβουλίες στην προσπάθειά τους να προσαρμοστούν στο πετρελαϊκό εμπάργκο. Συγκεκριμένα, η εξέλιξη της τεχνολογίας και η ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα βοήθησαν σταδιακά στη μετατροπή της Βρετανίας και της Νορβηγίας από εισαγωγείς σε εξαγωγείς πετρελαίου. Η Ελλάδα όχι μόνο δεν έκανε τίποτα, αλλά υπό το πλαίσιο της υποτιθέμενης “πράσινης ανάπτυξης” οδεύει σε πλήρη απολιγνιτοποίηση, παρότι, σύμφωνα με τον καθηγητή Φώσκολο, ο λιγνίτης είναι η μοναδική οικονομικά βιώσιμη πηγή ενέργειας αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα.
Αντικαταστάτης του λιγνίτη θα είναι τα γνωστά σε όλους αιολικά πάρκα της ΤΕΡΝΑ του Γεραπετρίτη, στα οποία και πάλι σύμφωνα με τον καθηγητή Φώσκολο, το κόστος τους είναι μεγαλύτερο της παραγωγής τους. Άλλωστε, το ίδιο το γερμανικό κράτος έχει πάψει εδώ και χρόνια να επενδύει σε ανεμογεννήτριες. Παρ’ όλα αυτά, οι γερμανικές εταιρείες πουλάνε την ξοφλημένη πράσινή τους ανάπτυξη σε τριτοκοσμικά κράτη, όπως η Ελλάδα, εξαγοράζοντας κρατικούς φορείς, νομικά και φυσικά πρόσωπα, για να κάνουν τη δουλειά τους. Έτσι, η Ελλάδα ενεργειακά θα συνεχίσει να είναι μη αυτόνομη, με αποτέλεσμα σε περιόδους κρίσης να επικρατεί “στασιμοπληθωρισμός”, να παραμένει υπό καθεστώς μνημονίων και να είναι για πάντα αποικία χρέους.
Λυμπερόπουλος Νίκος
