Σεφέρης προς Αβέρωφ το 1958: Μ’ αυτά θα φέρετε τους Τούρκους στην Κύπρο
Ο Καραμανλής ήθελε κατ’ ευθείαν διαπραγματεύσεις με τους Τούρκους.
Θέμα Τουρκίας για το ζήτημα της Κύπρου δεν υπήρχε και δεν μπορούσε να υπάρξει εάν δεν αποδεχόταν την παρουσία της στις διαπραγματεύσεις η Ελλάδα και συγκεκριμένα ο Καραμανλής κατόπιν αμερικανικής πιέσεως. Αυτό δέκα μόλις σχεδόν χρόνια μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στην διάρκεια του οποίου η Τουρκία ήταν ουδέτερη και η Ελλάδα σφαγιάσθηκε για τους συμμάχους.
Σας λένε ότι για τον Αττίλα και την τουρκική εισβολή φταίει η ανατροπή του Μακάριου. Αυτή είναι η προπαγάνδα, η οποία κυριαρχεί τα τελευταία πενήντα χρόνια από την μεταπολιτευτική δημοκρατία. Υπάρχουν όμως τα ντοκουμέντα και υπάρχει και η επιστολή του Σεφέρη προς τον Αβέρωφ, ο οποίος τόνιζε ότι οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου οδηγούν στην διχοτόμηση, που θα είναι το μεταβατικό καθεστώς προς τον διαμελισμό και θα φέρει τους Τούρκους στην Κύπρο. Δεν έφερε, λοιπόν, τον Αττίλα η ανατροπή Μακαρίου, αλλά το πολιτικό κατεστημένο και οι συμφωνίες της Ζυρίχης και βεβαίως και ο Μακάριος, που τους κάλεσε να επέμβουν με την ομιλία του στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.
Τον Δεκέμβρη του 1958, ο Τούρκος ΥΠΕΞ Φατίν Ζορλού έβαλε στο τραπέζι στο Παρίσι σχέδιο λύσης του Κυπριακού.
Ο Σεφέρης ήταν τότε πρεσβευτής της Ελλάδας στο Λονδίνο και, μόλις έλαβε γνώση του τουρκικού σχεδίου -στο οποίο στηρίχθηκαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου- έσπευσε να στείλει οργίλο υπόμνημα στον πολιτικό του προϊστάμενο. Λίγες μόνο ημέρες πριν ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Καραμανλή είχε δηλώσει ότι «το Κυπριακό έχει μεταβληθεί σε εθνική γάγγραινα και αποτελεί εθνική περιπέτεια στην οποία σύρεται η Ελλάς και η μόνη λύση που απομένει είναι μια απ’ ευθείας συνεννόηση με τους Τούρκους» (Βουλή των Ελλήνων, 14.12.1958).
Συνεργάτες στην ετοιμασία του σχεδίου που παρουσίασε στη γαλλική πρωτεύουσα ο Ζορλού υπήρξαν ασφαλώς οι Βρετανοί, αλλά και οι Αμερικανοί, σύμφωνα με τον Τούρκο πρεσβευτή στην Αθήνα, Βεργκίν. Όπως χαρακτηριστικά έγραψε, «σημαντικό ρόλο στην αίσια λήξη της κυπριακής διαμάχης υπέρ της Τουρκίας έπαιξαν οι Η.Π.Α.»
Το υπόμνημα Σεφέρη, στο οποίο εκφραζόταν επίσης η κάθετη αντίδραση του νομπελίστα ποιητή στον διαμοιρασμό της εξουσίας στην Κύπρο (70%-30%) και κυρίως στην αποδοχή της Τουρκίας ως εγγυήτριας δύναμης με δικαίωμα μονομερούς επέμβασης στην Κύπρο, εξόργισε τον Αβέρωφ. Αυτός δε ήταν και ο λόγος που ο Σεφέρης δεν κλήθηκε στη συζητήσεις στη Ζυρίχη, όπως συνέβη με τον Τούρκο συνάδελφό του στο Λονδίνο. Αλλά και οι Άγγλοι είχαν δείξει την έχθρα τους προς τον Σεφέρη, με πλέον χαρακτηριστική τη «σύσταση» του πρέσβη τους στην Αθήνα προς το Φόρεϊν Όφις, όταν ο ποιητής προτεινόταν για να τοποθετηθεί στην αγγλική πρωτεύουσα, ότι «ήταν ολίγον βαρήκοος και πολύ ενωτικός»!