“Ένας Κοτζαμπάσης του Μοριά, που όταν οι Έλληνες πολιορκούσαν την Τριπολιτσά αυτός ήταν με τους Τούρκους και είχε αλλαξοπιστήσει και από Μήτρος έχει γίνει… Μεχμέτης. Ένας απόγονός του Μεχμέτη έγινε πρόεδρος της Βουλής και μάλιστα για πολλά χρόνια.”
Κορυφαίες μορφές του 1821 έλειπαν όταν φάνηκε στον ορίζοντα ο Ήλιος της όποιας ελευθερίας. Άλλοι σκοτώθηκαν στις μάχες (σκοτώθηκαν ή δολοφονήθηκαν;), άλλοι πέθαναν, άλλοι εξορίστηκαν. Οδυσσέας Ανδρούτσος, Γεώργιος Καραϊσκάκης από σφαίρα από τα Ελληνικά Ταμπούρια, Πάνος Κολοκοτρώνης, Ηλίας Μαυρομιχάλης σε ενέδρα στην… Εύβοια(!), Αθανάσιος Διάκος, Μάρκος Μπότσαρης, Παλαιών Πατρών Γερμανός, Αλέξανδρος Υψηλάντης, Δημήτριος Υψηλάντης αμέσως μετά την απελευθέρωση(…) και άλλοι. Ο τρίτος αδελφός Υψηλάντης, ο Νικόλαος, ο διοικητής του Ιερού Λόχου στο Δραγατσάνι, φεύγει αμέσως μετά την απελευθέρωση από την Ελλάδα και αφήνει απομνημονεύματα στα Γαλλικά.
Φεύγει επίσης και ο Τσακάλωφ και πεθαίνει στην Ρωσία πολλά χρόνια μετά. Ο Ξάνθος ζει περιφρονημένος σε καθεστώς πενίας και το αρχείο του παραδίδεται (“πωλείται”) στο κράτος το… 1991! Η “ελεύθερη” Ελλάδα δεν είχε θέση γι’ αυτούς που την ελευθέρωσαν. Πολλοί αγωνιστές πεθαίνουν στις καρμανιόλες και τις φυλακές σαν κοινοί εγκληματίες. Άλλοι φεύγουν στο “τούρκικο” σε Θεσσαλία και Μακεδονία για να αποφύγουν τις διώξεις. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης φυλακίζεται από το καθεστώς στα πρώτα χρόνια του Όθωνα.
Και όμως ένας Κολοκοτρώνης, ο γιος του Γενναίος, που είναι πλέον στρατηγός είναι υπερασπιστής (όσο μπορεί…) του Όθωνα στα Ναυπλιακά του 1862, που ήταν η αρχή του τέλους για τον Όθωνα, που έπρεπε να φύγει γιατί είχε γίνει ΕΛΛΗΝΑΣ και πίστευε στην Μεγάλη Ιδέα και αυτό δεν άρεσε στις πρεσβείες.
Λίγα χρόνια μετά φυλακίζεται και ο θρυλικός Νικηταράς ο Τουρκοφάγος, ως μέλος και αυτός δήθεν μίας ρωσικής συνωμοσίας κατά του καθεστώτος. Τον κλείνουν σε ένα κάτεργο στην Αίγινα και αποφυλακίζεται από εκεί σχεδόν τυφλός. Ζητιανεύει στον Πειραιά, στο σημείο, όπου σήμερα ευρίσκεται ο Ναός της Ευαγγελίστριας. Ο Βλαχογιάννης αναφέρει περιστατικά στο Μεσολόγγι, όπου έβγαζαν δίσκο για τα έξοδα της κηδείας παλαιών Αγωνιστών, που πέθαιναν πένητες. Μία από τις ξεχωριστές μορφές του 1821 ήταν ο Χριστόφορος Περραιβός. Ο Περραιβός είχε γνωριστεί με τον Ρήγα Φεραίο στην Μολδοβλαχία το 1793. Πιστός ακόλουθος του διέφυγε την σύλληψη και τον μαρτυρικό θάνατο μαζί με τον Ρήγα Φεραίο, δηλώνοντας Γάλλος υπήκοος με προτροπή του ιδίου του Ρήγα και την βοήθεια του Γάλλου πρέσβη.
Στην συνέχεια ήταν σημαντικό στέλεχος της Φιλικής Εταιρείας. Ο Χριστόφορος Περραιβός πεθαίνει πάμπτωχος το 1863 στην ελεύθερη Αθήνα. Λίγες ημέρες πριν αφήσει την ύστατη πνοή του οι εφημερίδες γράφουν “εις τα έσχατα του βίου του κινδυνεύει να αποθάνη από πείναν ο ήρωας Χριστόφορος Περραιβός”.
Και ενώ οι Αγωνιστές στην συντριπτική τους πλειοψηφία πεθαίνουν περιφρονημένοι, πολλοί από τους προδότες του Εθνικού αγώνος απολαμβάνουν αξιώματα και πλούτη. Ανάμεσα σε αυτούς και ένας Κοτζαμπάσης του Μοριά, που όταν οι Έλληνες πολιορκούσαν την Τριπολιτσά αυτός ήταν με τους Τούρκους και είχε αλλαξοπιστήσει και από Μήτρος έχει γίνει… Μεχμέτης. Και δεν ήταν ο μόνος.
Ο Μεχμέτης αυτός, λοιπόν, μαζί με άλλους “χριστιανούς” τουρκολάτρες βασάνιζαν τους Έλληνες πρόκριτους και Αρχιερείς, που ήταν αιχμάλωτοι. Γνωρίζουμε την τύχη μόνο του Νενέκου, που είχε πάει με τον Ιμπραήμ, και που δεν δικάστηκε από την ελεύθερη Ελλάδα, αλλά τον εκτέλεσε ένας συγχωριανός του, πληρώνοντας τον για την προδοσία του. Για τους άλλους γνωρίζουμε ελάχιστα. Όπως για τον “Μεχμέτη”, που ένας απόγονός του έγινε πρόεδρος της Βουλής και μάλιστα για πολλά χρόνια. Δεν γνωρίζουμε τι έγιναν οι άνθρωποι του Ιμπραήμ στον Μοριά, το δίκτυο κατασκόπων, που αποδεδειγμένα είχε.