Ο Παύλος Μελάς υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες του Ελληνικού Έθνους και σύμβολο δόξας και τιμής του Μακεδονικού αγώνα. Γεννήθηκε στην Μασσαλία της Γαλλίας στις 29 Μαρτίου 1870 και η καταγωγή της οικογένειας του ήταν από την Βόρειο Ήπειρο.
Ο ρόλος του ήταν καθοριστικός στην έναρξη της ένοπλης δράσης στην περιοχή της Μακεδονίας, αφού επικεφαλής σώματος 35 μόλις ανδρών το οποίο αποτελούσαν Μακεδόνες, Μανιάτες και Κρητικοί, ανέλαβε την αρχηγία του Μακεδονικού αγώνα ενάντια στους Βούλγαρους και εισήλθε ένοπλα στα Μακεδονικά εδάφη για την διάσωση της Ελληνικής αυτής περιοχής.
Σκοτώθηκε στις 13 Οκτωβρίου 1904, βρισκόμενος στη Στάτιστα της Καστοριάς από την προηγούμενη μέρα και μετά από προδοσία – παγίδα από συμμορία βούλγαρων στους τούρκους, οι οποίοι ψάχνοντας δήθεν για τους επικηρυγμένους συμμορίτες βούλγαρους, τον περικύκλωσαν μαζί με τους υπόλοιπους συναγωνιστές τους στο σπίτι που διέμενε και μετά από πολύωρη μάχη πυροβολήθηκε στην μέση και ξεψύχησε.
Ο αγώνας που έδωσε όλο αυτό το διάστημα ο Παύλος δικαιώθηκε. Μετά τον θάνατο του, η δράση των Ελληνικών δυνάμεων έγινε πιο έντονη, περιορίζοντας την δράση των Βούλγαρων Κομιτατζήδων, και επιτυγχάνοντας την ένωση της δυτικής και της κεντρικής Μακεδονίας με την Ελλάδα. Κατάφερε να ξεσηκώσει και να συσπειρώσει ολόκληρο τον Ελληνικό λαό για την σωτηρία της Μακεδονίας μας. Αθάνατος!
«O θάνατος του είναι ζωή στους κουρασμένους από τη μετριότητα του κόσμου. Ο Θάνατος του ανασταίνει τους κοιμισμένους, ταράζει τούς μαργωμένους, δυναμώνει τους αδύνατους, δροσίζει τους διψασμένους, ο θάνατος του Νέου, ο θάνατος του Ωραίου ο θάνατος του Αντρείου…….Ψυχή, ψυχή ωραία, γλυκιά πενταπάρθενη που ερωτεύτηκες το θάνατο δίδαξε μας, ω, μάθε μας να μη πονεί και να μην καίει το αντίκρισμα της αγωνίας σου, ψυχή ωραία πενταπάρθενη.»
ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ