1821 – Τα πρόσωπα της Επαναστάσεως

Αδιαμφισβήτητα η φλόγα της ελευθερίας κορώνει και συντηρείται χάρη στην αρειμάνια, την ηρωική και αυτοθυσιαστική προσωπικότητα των πολεμιστών που αποτέλεσαν την μαγιά εκείνη, η οποία σήκωσε τα όπλα και διεκδίκησε το πολυτιμότερο αγαθό. Το πνεύμα αυτοθυσίας και αυταπάρνησης που παρατηρεί οποιοσδήποτε τύχει να αναγνώσει είτε τις ιστορικές καταγραφές και μαρτυρίες είτε τα απομνημονεύματα πρωταγωνιστών της 9χρονης πάλης κατά των οθωμανών, είναι διάχυτο σε όλες τις εκφάνσεις του ηρωικού αγώνα, στις μάχες, στην κλεφτουριά, στις καλές και στις κακές στιγμές.

Προσεγγίζοντας το θέμα με σεβασμό και δέος, εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι οι ήρωες του 1821 ήταν άνθρωποι που εμφορούνταν από συγκεκριμένες αξίες, είχαν γαλουχηθεί με συγκεκριμένα ιδανικά και όταν το Γένος τους χρειάστηκε, δεν δίστασαν να δώσουν και τη ζωή τους ακόμη, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς της Επαναστάσεως. Θα πρέπει όμως να εντρυφήσει κανείς ενδελεχώς στα γεγονότα και θα γίνει αμέσως πασίδηλο ότι πέρα από οποιαδήποτε σκοπιμότητα επέδειξαν κάποιοι πολιτικάντηδες της εποχής, αυτοί που θυσιάστηκαν δεν ήταν ερασιθάνατοι, ούτε μεμψίμοιροι. Άφησαν πίσω περιουσίες, με τις οποίες αποκτήθηκαν τα όπλα και τα πυρομαχικά του Αγώνα, άφησαν οικογένειες και πολλοί άφησαν και τον τρόπο ζωής τους. Δεν προτίμησαν δηλαδή να συμβιβαστούν και να παραμείνουν «αφέντες» των υποδούλων, αλλά ξεχύθηκαν με την ίδια ορμή όπως αυτός που δεν έχει τίποτα να χάσει. Τόσο ο φτωχός Έλληνας όσο και ο προεστός και ο καραβοκύρης, έθεσαν εαυτόν στην υπηρεσία του Έθνους, εμποτίστηκαν από την πυρκαγιά της Απελευθέρωσης και πολέμησαν σαν να μην υπήρχε αύριο. Αυτοί οι συλλογισμοί είναι και η καλύτερη απάντηση προς όλους αυτούς που διεθνιστικά και ανθελληνικά προπαγανδίζουν πως ο ξεσηκωμός του Γένους ήταν «ταξική πάλη» χωρίς στοιχεία εθνικά ή πατριωτικά. Το πρίσμα τους αποδεικνύεται λοιπόν συμπλεγματικό, ελλιπές, ανιστόρητο και αντιεπιστημονικό και το μόνο που χρειάζεται είναι μια ματιά στην «σύνθεση» της επαναστατικής μαγιάς, για να πείσει και τον πιο διεστραμμένο ανθέλληνα για την καθολικότητα του χαρακτήρα της Εθνεγερσίας. Ο απλός Έλληνας μαζί με αυτόν που θα μπορούσε να θεωρηθεί πως έχει μια «ευνοϊκή» θέση έναντι των υπολοίπων, έδωσαν τα πάντα για την Ελευθερία. Αξίζει λοιπόν να δούμε κάποιες προσωπικότητες που ξεχώρισαν, χωρίς τη διάθεση να αδικήσουμε κανέναν, αρκεί πάντα να θυμόμαστε πως ο απλός επαναστάτης, ο άγνωστος Στρατιώτης, χαίρει και πρέπει να χαίρει της ίδιας τιμής και μνήμης.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ- «Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους»

Τόνοι μελανιού έχουν χυθεί και χιλιάδες σελίδες έχουν γραφτεί για τον θρυλικό γέρο του Μοριά, τον άνθρωπο που φυλακίστηκε τρεις φορές και κάθε φορά ήταν στην πρώτη γραμμή, ξεσηκώνοντας τους επαναστατημένους Έλληνες, εμφυσώντας τους κουράγιο και δίνοντας τους δύναμη να συνεχίσουν παρά τις αντίξοες συνθήκες, την ανεπάρκεια σε οπλισμό και πολεμοφόδια, την έλλειψη νερού και τροφής. Ο Κολοκοτρώνης από νεαρή ηλικία διακρίθηκε για τις πολεμικές του ικανότητες και την ηγετική του φυσιογνωμία. Η δράση του απλώθηκε σταδιακά σ’ όλη την Πελοπόννησο. Το 1802 είχε γίνει πλέον τόσο επικίνδυνος για τους οθωμανούς κατακτητές, ώστε ο βοεβόδας της Πάτρας πέτυχε να εκδοθεί σουλτανικό φιρμάνι που τον καταδίκαζε σε θάνατο και ανάθετε την εκτέλεση στους προεστούς, με την απειλή ότι αν δεν κατόρθωναν να τον σκοτώσουν θα εκτελούνταν οι ίδιοι. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Πρωταγωνίστησε σε πολλές μάχες, όπως στο Βαλτέτσι, στην άλωση της Τριπολιτσάς, στην καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη στα Δερβενάκια. Απολύτως λογικό ήταν λοιπόν να αναδειχτεί σε αρχιστράτηγο της Πελοποννήσου. Τα απομνημονεύματά του αποτελούν φάρο γενναιότητας και καταδεικνύουν πολλά για πρόσωπα κα καταστάσεις της εποχής. Αξιοσημείωτες και ενδεικτικές του χαρακτήρα του είναι και οι ρήσεις που άφησε παρακαταθήκη:

« Ο Θεός έβαλε την υπογραφή του για τη λευτεριά της Ελλάδας και δεν την παίρνει πίσω».

« Όταν αποφασίσαμε να κάμωμε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμεθα ούτε πως δεν έχομε άρματα ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε «πού πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιταροκάραβα βατσέλα».

«Μια φορά εβαπτίστημεν με το λάδι, βαπτιζόμεθα και μία με το αίμα δια την ελευθερίαν της πατρίδος μας».

«Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους».

«Μόνο ένας Έλληνας να μείνει, πάντα θα πολεμούμε και μην ελπίζεις πως την γην μας θα την κάνεις δική σου, βγάλ’ ντο από τον νου σου».(από επιστολή του στον Ιμπραήμ)

«Οβριός κι αρματωμένος δεν γίνεται»

ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ-«κουράγιο Νικήτα, Τούρκους σφάζεις»

Ο Νικήτας Σταματελόπουλος, γνωστός και ως Νικηταράς ή Τουρκοφάγος, ήταν εξέχουσα προσωπικότητα του Αγώνα. Το προσωνύμιο του το κέρδισε χάρη στην φονικότητά του καθώς με την έκρηξη της Επανάστασης, στην πρώτη μάχη που δόθηκε στο Βαλτέτσι της Αρκαδίας στις 12 – 13 Μαΐου 1821 ο Νικηταράς, που κρατούσε με 200 άντρες τα Άνω Δολιανά, κατάφερε να αποκρούσει 6.000 τούρκους και επειδή έπεσαν πολλοί τούρκοι από το χέρι του σ’ εκείνη τη μάχη, οι άντρες του τον ονόμασαν Τουρκοφάγο. Διακρίθηκε και σε όλες τις μάχες που ακολούθησαν κυρίως δε στην πολιορκία και την άλωση της Τρίπολης. Μέσα σε τέσσερις μόνο μήνες συμμετείχε σε περισσότερες από είκοσι μάχες και συμπλοκές γύρω από την Τριπολιτσά. Λέγεται ότι κατά τη διάρκεια της μάχης στα Δερβενάκια άλλαξε τέσσερα σπαθιά, καθώς τα προηγούμενα τρία έσπασαν. Μετά το τέλος της σύγκρουσης χρειάστηκε ιατρική βοήθεια για να ξεκολλήσει το σπαθί από το χέρι του, καθώς είχε υποστεί βαριά αγκύλωση.

Αξίζει να προσέξει κανείς και το εξής. Όταν κουραζόταν στη μάχη έδινε θάρρος στον εαυτό του μονολογώντας: «κουράγιο Νικήτα, Τούρκους σφάζεις». Η ανιδιοτέλεια και η σεμνότητά του μαρτυρούνται τόσο από τη φράση που έλεγε ότι «Δεν πολεμούμε για λάφυρα» όσο και από το γεγονός ότι αμέσως μετά τη μάχη των Δερβενακίων ο Δημήτριος Υψηλάντης του δώρισε 2 ασημένιες πιστόλες, τις οποίες δεν κράτησε για τον εαυτό του αλλά τις πούλησε για να θρέψει την οικογένειά του. Τελικά φυλακίστηκε κι αυτός και όταν βγήκε από τη φυλακή το κράτος αντί να φροντίσει για την αποκατάστασή του, δίνοντάς του μια σύνταξη για να ζήσει, του παραχώρησε μια γωνιά για να ζητιανεύει, θέλοντας να τον ταπεινώσει και να τον εξευτελίσει, αυτόν τον μεγάλο ήρωα και αγωνιστή.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ- «Όταν θέλω γίνομαι άγγελος, και όταν θέλω πάλε γίνομαι διάβολος»

Θρυλικός και εξεχόντως αθυρόστομος, όπως όλοι μάλλον εκείνη την εποχή, γενναίος και ανδρειότατος στη μάχη. Άφησε εποχή για τις απαντήσεις του στις απαιτήσεις τον τούρκων να παραδοθεί. Σύρθηκε πολλάκις σε δίκες από την «πολιτική» εξουσία, διότι αρνούνταν να δεχτεί ότι οι άκαπνοι έγιναν εξουσιαστές. Χάθηκε πρόωρα και σύμφωνα με αρκετά στοιχεία από «φίλιο» βόλι στη μάχη του Φαλήρου(Αναλάτου), μια μάχη που ήθελαν να δώσουν οι άπειροι στα ελληνικά δεδομένα, αλλά παρόλα αυτά επικεφαλής λόρδος Κόχραν και στρατηγός Τσώρτς.

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ- «Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θελ’ να πεθάνω»

Στις 27 Μαρτίου 1821, ο Αθανάσιος Διάκος πρωτοστατεί στην κήρυξη της Επανάστασης στην Ανατολική Στερεά. Έχοντας λάβει την άδεια του βοεβόδα της Λιβαδειάς Χασάν Αγά, κατορθώνει να στρατολογήσει 5.000 χωρικούς, με πρόσχημα την απόκρουση του Ανδρούτσου. Στις 30 Μαρτίου, η Λιβαδειά πέφτει στα χέρια των επαναστατών και στη συνέχεια ο Διάκος οργανώνει την κατάληψη της Αταλάντης και της Θήβας, ενώ λίγο αργότερα κυριεύει το ισχυρό φρούριο της Μπουδουνίτσας (Μενδενίτσας). Οι οθωμανοί ενοχλούνται από τον ξεσηκωμό των ραγιάδων και διατάσσουν τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιοσέ Μεχμέτ να καταστείλουν την Επανάσταση, τόσο στη Ρούμελη, όσο και στην Πελοπόννησο. Στις 17 Απριλίου οι δυο πασάδες με 8.000 άνδρες στρατοπεδεύουν στο Λιανοκλάδι. Το πρωί της 23ης Απριλίου οι τούρκοι επιτίθενται ταυτόχρονα ενώ ο Διάκος υπερασπίζεται με ελάχιστους πολεμιστές το γεφύρι της Αλαμάνας. Μάχεται ηρωικά, τραυματίζεται και τελικά συλλαμβάνεται και μεταφέρεται στη Λαμία. Οι οθωμανοί του προτείνουν να προσκυνήσει και να συνεργαστεί μαζί τους, να τουρκέψει. Ο Διάκος προτιμάει τον θάνατο και υπερήφανα αρνείται: «Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θελ’ να πεθάνω». Επιβάλλεται ως ποινή ο θάνατος διά ανασκολοπισμού και εκτελέστηκε την ίδια μέρα. Προτού ξεψυχήσει ο Διάκος λέγεται ότι αναφώνησε το αυτοσχέδιο τετράστιχο:

Για ιδές καιρό που διάλεξε

ο χάρος να με πάρει

τώρα π’ ανθίζουν τα κλαδιά

και βγάζει η γης χορτάρι

Ο μαρτυρικός θάνατος του πέρα από το γεγονός ότι συγκλόνισε τους συναγωνιστές του, τους χαλύβδωσε ακόμη περισσότερο το φρόνημα και τους έκανε να θέλουν να πολεμήσουν ακόμη πιο σκληρά, με περισσότερη αυταπάρνηση.

ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ- η καραβοκύρισσα της Επανάστασης

Η Μπουμπουλίνα ήταν η μοναδική γυναίκα που έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας, κατάφερε να αγοράσει μυστικά όπλα και πολεμοφόδια από τα ξένα λιμάνια, τα οποία μετά έκρυψε στο σπίτι της, ενώ κατασκεύασε και μια πολεμική ναυαρχίδα τον Αγαμέμνονα, με την οποία, μαζί με τα υπόλοιπα πλοία της περικύκλωσε και απέκλεισε πολλά τουρκικά οχυρά.

Σχημάτισε δικό της εκστρατευτικό σώμα από Σπετσιώτες, τους οποίους αποκαλούσε χαρακτηριστικά «γενναία μου παλικάρια». Όλα τα πλοία, τα πληρώματα και οι πολεμιστές, εξοπλίστηκαν και συντηρούνταν από την περιουσία της με αποτέλεσμα στα δύο πρώτα χρόνια της επανάστασης να ξοδέψει όλη της την περιουσία, για τους σκοπούς του Αγώνα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Χωρίς αμφιβολία ο μακρύς κατάλογος των ηρώων, τα κατορθώματά τους και οι ανδραγαθίες τους δίνουν την δυνατότητα σε εμάς τους απογόνους να αναλογιστούμε με περηφάνια τους ένδοξους προγόνους μας, να ψηλαφήσουμε τα κατορθώματά τους, να διδαχτούμε από την γενναιότητα και το ήθος τους, αλλά παράλληλα να παραδειγματιστούμε και να αντιληφθούμε πως αυτοί οι άνθρωποι προσέλαβαν την ηρωική τους διάσταση, κέρδισαν την υστεροφημία τους και άφησαν αξεπέραστη φήμη στους αιώνες επειδή το επέλεξαν. Επειδή οι συνθήκες στις οποίες έζησαν τους έδιναν δύο επιλογές: να υποταχθούν και να έχουν μια ζωή γεμάτη ταπείνωση και υποδούλωση ή να αντισταθούν, να επαναστατήσουν, να καινοτομήσουν και να ζουν ελεύθεροι για πάντα στα δημοτικά τραγούδια, στις ιστορίες και στις αφηγήσεις. Τους στρώθηκαν λοιπόν δύο δρόμοι της αρετής και της κακίας, της περηφάνιας και της υποταγής. Και διάλεξαν τον δρόμο του Αγώνα, τον δύσκολο, κακοτράχαλο, επικίνδυνο δρόμο της θυσίας. Από απλοί άνθρωποι έγιναν ήρωες όχι για τη φήμη, τα λάφυρα ή το κέρδος, μα για την Πατρίδα, την Ελευθερία, το Γένος.

ΑΜΕΣ Γ’ ΕΣΟΜΕΘΑ ΠΟΛΛΩ ΚΑΡΡΟΝΕΣ

Υ.Γ: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΙΣΤΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥΣ

Νικόλαος Λεμοντζής

Διαβάστε αυτό και άλλα πολλά στο δέκατο τεύχος του περιοδικού “Μαίανδρος” που κυκλοφορεί τις επόμενες ημέρες