Μετά την απόφαση του Ερντογάν τον Ιανουάριο για ανάπτυξη μισθοφορικών στρατευμάτων στην δυτική Λιβύη και παροχή υλικοτεχνικής βοήθειας στην κυβέρνηση του Σαράτζ και αφού η Άγκυρα υπέγραψε μια αμφιλεγόμενη συμφωνία για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Τρίπολη, η Τουρκία εξελίσσεται σε κεντρικό παράγοντα και σημαντικό γεωστρατηγικό παίκτη στην Λιβύη. Εννέα χρόνια μετά την ανατροπή του Καντάφι από το ΝΑΤΟ, η Άγκυρα κατάφερε μέσα σε λίγους μήνες να μεταμορφώσει την σύγκρουση της Λιβύης σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ’ ότι κατάφεραν να το κάνουν ισχυρές νατοϊκές δυνάμεις όπως η Ιταλία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια.
Η Λιβύη βρίσκεται στην μέση ενός εμφυλίου πολέμου, με τον στρατηγό Χαφτάρ να ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας, ενώ ο αντίπαλος του Σαράτζ ελέγχει την πρωτεύουσα και την πόλη Μισράτα με το λιμάνι της. Η κυβέρνηση Σαράτζ αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ και από το ΝΑΤΟ, από αυτή την αναγνώριση επωφελήθηκε η Άγκυρα υπογράφοντας με την Τρίπολη την συμφωνία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Η συμφωνία αυτή αν και νομικά αστήριχτη, δίνει στην Τουρκία δικαιώματα αλληλεπικαλυπτόμενων αξιώσεων προς την Ελλάδα και Κύπρο και παράλληλα αποθαρρύνει δυνητικά τον αγωγό EastMed που σκοπεύουν να κατασκευάσουν Ισραήλ, Κύπρος και Ελλάδα, με την συμμετοχή της Ιταλίας και άλλων.
Η Τουρκία χρησιμοποίησε την συμφωνία της Λιβύης για να αποσπάσει από τις στρατιωτικές της αποτυχίες στην βόρεια Συρία. Στην Συρία η Τουρκία έχει συμφωνήσει με την Ρωσία για τις εξελίξεις, εξελίξεις που αποκλειστικά έχουν σχέση με τους Κούρδους και την αποθάρρυνση ίδρυσης αυτόνομου κουρδικού κράτους. Η Άγκυρα δεν θέλει στο ζήτημα της Συρίας να διαταράξει τις καλές της σχέσεις με την Μόσχα, κάτι που θα έθετε σε κίνδυνο την συμφωνία για τους S-400, τον αγωγό TurkStream και άλλες μεγάλες οικονομικές συμφωνίες, όπως τα πυρηνικά εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής. Αυτές τις καλές σχέσεις η Τουρκία επιθυμεί να διατηρήσει και να προστατεύσει και στο ζήτημα της Λιβύης.
Η Άγκυρα στρατολόγησε τους ίδιους ισλαμοσυμμορίτες που χρησιμοποιούσε στην Συρία εναντίον του Άσαντ και τους έστειλε στην Λιβύη για να πολεμήσουν εναντίον των δυνάμεων του Χαφτάρ. Εφάρμοσε μια κλασσική της συνταγή που είναι η εξής: Εισάγεις σε μια σύγκρουση ισλαμοσυμμορίτες μισθοφόρους, μεταβάλλεις κατά το δυνατόν τις ισορροπίες σε αυτή την σύγκρουση και μετά παίρνεις θέση στο διαπραγματευτικό τραπέζι. Αυτό έκανε η Άγκυρα στις διαπραγματεύσεις της Αστάνα για την Συρία, το ίδιο πρόκειται να κάνει ο Ερντογάν στις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός και το ειρηνευτικό σχέδιο στην Λιβύη. Η στρατηγική της Τουρκίας είναι να θέσει υπό την πλήρη εποπτεία της την κυβέρνηση της Τρίπολης, για να μπορέσει να έχει απαιτήσεις στα διεθνή φόρουμ σχετικά με το ζήτημα της Λιβύης. Σκοπεύει να έχει δικαιώματα γεώτρησης στην θαλάσσια ζώνη της Λιβύης που επικαλύπτεται με αυτήν της Ελλάδας και της Κύπρου, σκοπεύει να αποκτήσει στρατιωτικές βάσεις στο πρότυπο των βάσεων της στην Σομαλία και στο Κατάρ.
Οι δυνάμεις του στρατηγού Χαφτάρ οι οποίες ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος ης χώρας, ανατολικό και νότιο, καθώς και τα σημαντικά πετρελαϊκά κοιτάσματα, το τελευταίο διάστημα δέχονται πιέσεις από τις δυνάμεις του Σαράτζ με αποτέλεσμα να υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν την πολιορκία της Τρίπολης και να αποχωρήσουν από το σημαντικό αεροδρόμιο Βατίγια. Πρωτίστως η Τουρκία εμπλέκεται σε αυτή την στρατιωτική μετατόπιση, αφού η μεταφορά όπλων και η ενίσχυση που παρέχει προς την κυβέρνηση του Σαράτζ όχι μόνο δεν αποτρέπεται από την νατοϊκή επιχείρηση εμπάργκο όπλων (επιχείρηση IRINI), αλλά πρακτικά διευκολύνεται από την Συμμαχία και τον γενικό της γραμματέα Στόλτενμπεργκ.
Πρόσφατα ο Χαφτάρ παρέλαβε από την Ρωσία, μέσω Συρίας, τουλάχιστον έξι μαχητικά Mig-29 και δυο Su-24, όμως μέχρι στιγμής αυτά δεν έχουν χρησιμοποιηθεί σε επιχειρήσεις, αν και μπορούν να μετατοπίσουν καθοριστικά το ισοζύγιο, ακυρώνοντας την πρόσφατη στρατιωτική πρωτοβουλία των δυνάμεων του Σαράτζ. Προφανώς το σχέδιο της Ρωσίας και της Αιγύπτου, δυο χώρες που υποστηρίζουν δυναμικά τον Χαφτάρ, είναι να υπάρξουν διαπραγματεύσεις με στόχο την διευθέτηση των δικών τους συμφερόντων στην περιοχή, αλλά και της Τουρκίας, την οποία δεν επιθυμούν να αφήσουν εκτός παιγνίου.
Η Τουρκία γνωρίζει ότι αν θέλει να παγιώσει τον ρόλο της στην Λιβύη θα πρέπει να έρθει σε συνδιαλλαγή με την Ρωσία. Το πιο πιθανό είναι ότι οι συζητήσεις μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο, με τους δυο παίκτες να βγαίνουν κερδισμένοι από το γεωστρατηγικό παίγνιο της Λιβύης, όπως εξ άλλου έγινε και στην Συρία. Στην Συρία η Τουρκία κατάφερε να επιτύχει τον κύριο στρατηγικό της στόχο που ήταν η εξουδετέρωση στα σπάργανα ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Στην Λιβύη μπορεί να πετύχει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, πέραν των άλλων, την κατοχύρωση συμφερόντων εις βάρος της χώρας μας. Είναι βέβαιο ότι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, στο οποίο δεν θα παραβρίσκεται η Ελλάδα, οι συμμετέχοντες δεν θα συζητήσουν για το «διεθνές δίκαιο», αλλά στυγνά για τα συμφέροντα των χωρών τους. Όποιος νομίζει ότι τα ελληνικά συμφέροντα θα εκπροσωπηθούν από την Γαλλία, την Ιταλία, το ΝΑΤΟ ή την Αίγυπτο πλανάται πλάνη οικτρά.
Η Ελλάδα λόγω οσφυοκαμψίας και δουλοπρεπούς πολιτικής στο ΝΑΤΟ και στις ΗΠΑ είναι απούσα από τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην γεωπολιτική σκακιέρα της περιοχής δεν έχει τον ρόλο ούτε ενός ασήμαντου πιονιού.
Γ. ΛΙΝΑΡΔΗΣ
