Ο Παναγιώτης Καρατζάς αποτελεί μια από τις σημαντικότερες μορφές της Ελληνικής Επανάστασης στο δρόμο προς την απελευθέρωση και ένα από τα πρώτα καταγεγραμμένα μέλη της Φιλικής Εταιρίας. Ο Παναγιώτης Αναστασόπουλος (ονομάστηκε Καρατζάς για την ανδρεία του), γεννήθηκε στη Πάτρα και από μικρό παιδί έδειξε το μίσος του κατά των τούρκων, μην μπορώντας να δεχτεί το γεγονός ότι η χώρα του παρέμεινε σκλαβωμένη.
Ως έφηβος φεύγει κυνηγημένος στα Επτάνησα και κατατάσσεται στον Αγγλικό στρατό στην Ζάκυνθο, στο σώμα του τρίτου τάγματος των Ελλήνων Λεγεωνάριων. Από αυτό το σημείο της ζωής του και έχοντας λάβει πλέον την απαραίτητη στρατιωτική εμπειρία, ξεκινάει ο ανένδοτος αγώνας του ενάντια στον τουρκικό ζυγό. Το 1809, και αφού έχουν ξεκινήσει μικροί πυρήνες επανάστασης στην Ελλάδα, ο Καρατζάς επιστρέφει στην Πάτρα ως ανθυπολοχαγός για να οργανώσει τον αγώνα. Εκεί είναι που ξεκινούν και οι πρώτες πλέον σοβαρές συγκρούσεις με τους Τούρκους.
Στις 21 Μαρτίου του 1821 απαντώντας σε προληπτικό χτύπημα των τούρκων που είχαν υποψιαστεί ότι οι Έλληνες ετοίμαζαν ξεσηκωμό, και μαζί με τους επτανήσιους Λιβαδά και Γερακάρη, χτύπησαν τους εχθρούς και τους ανάγκασαν να τραβηχτούν στο κάστρο της Πάτρας. Με τους τούρκους κλεισμένους στο κάστρο, η Πάτρα είναι η πρώτη πόλη που ελευθερώνεται στον Μοριά και που στην ουσία ξεκινάει τον μεγάλο αγώνα της Επανάστασης. Τρεις μέρες αργότερα, στις 24 Μαρτίου, φτάνει στην Πάτρα ο Παλαιών Πατρών Γερμανός με τους Αχαιούς προεστούς και δημιουργούν το “Αχαϊκό Διευθυντήριο”. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι ιστορικοί διαφωνούν για τη ευλογία του λαβάρου στην Αγία Λαύρα. Ο δεσπότης Γερμανός βρισκόταν στην Πάτρα και ο τίτλος του έχει να κάνει με τον διαχωρισμό της Παλαιάς με την Νέα Πάτρα που ίδρυσαν οι βυζαντινοί, την σημερινή Υπάτη.
Με την είσοδο των προεστών στην Πάτρα ο τσαγκάρης Καρατζάς παραμερίστηκε. Έτσι όταν ο Γιουσούφ πασάς της Εύβοιας στις 3 Απριλίου επιτέθηκε στην Πάτρα, μπήκε στην αχαϊκή πρωτεύουσα σχεδόν ατουφέκιστος, διέλυσε την πολιορκία του κάστρου και κατέστρεψε την πόλη. Η Πάτρα έγινε η πρώτη πόλη που ένιωσε την εκδικητική μανία των τούρκων για την επανάσταση. Ήταν όμως ο Καρατζάς που με τις νυχτερινές του επιθέσεις προκάλεσε δολιοφθορές στο οπλοστάσιο των τούρκων και τρομοκράτησε την φρουρά, επιτρέποντας στον Κολοκοτρώνη και στις μονάδες του να στρατοπεδεύσουν και να πολιορκήσουν την Πάτρα.
Η σημαντική αυτή επιτυχία του Καρατζά προκάλεσε τον φθόνο των άλλων οπλαρχηγών και των προκρίτων. Ιδιαίτερα η οικογένεια των οπλαρχηγών Κουμανιωταίων τον κατηγόρησαν σαν υπεύθυνο για τον θάνατο του αδελφού τους Σταμάτη στις 24 Μαρτίου, στην μάχη της Πάτρας. Ο δεσπότης Γερμανός και οι πρόκριτοι δεν εμπόδισαν την διαμάχη αποβλέποντας στην διάσπαση των οπλαρχηγών και στην αποδυνάμωσή τους. Ο Παναγιώτης Καρατζάς δολοφονήθηκε άνανδρα στις 4 Σεπτέμβρη 1821, πυροβολημένος πισώπλατα από τον Τσαλαμηδά, πρωτοπαλίκαρο του Θανάση Κουμανιώτη, σε ενέδρα που του έστησαν στο αχαϊκό μοναστήρι του Ομπλού. Εκεί βρίσκεται και ο τάφος του μέχρι σήμερα. Η Πάτρα, μέχρι το τέλος του Αγώνα, παρέμεινε σε τουρκικά χέρια και παραδόθηκε τον Οκτώβρη του 1828.
Ο Παναγιώτης Καρατζάς ήταν ένας λαϊκός αγωνιστής. Από τα νεανικά του χρόνια άρχισε να δημιουργεί επεισόδια με τους κατακτητές και ουδέποτε έμενε αδιάφορος για την κακομεταχείριση των χριστιανών από τους τούρκους. Προφανώς οι προπαγανδιστές μπολσεβίκοι, που διαστρεβλώνουν την ιστορία και σφετερίζονται την μνήμη του, αγνοούν την αφοσίωση του στην χριστιανική πίστη.
Στις 21 Μαρτίου 1821 οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Πάτρα και άρχισαν τους φόνους και τις λεηλασίες. Ο Καρατζάς οργάνωσε αντεπίθεση και έκλεισε τους τούρκους στο φρούριο της Πάτρας. Τρεις μέρες μετά ο Παλαιών Πατρών Γερμανός εισέρχεται στην Πάτρα μαζί με τους τοπικούς προύχοντες και σχηματίζουν το «Αχαϊκό Διευθυντήριο». Η μη συμμετοχή του Καρατζά στο εγχείρημα αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως και διαμάχη μεταξύ τους, αφού ο Παλαιών Πατρών Γερμανός τον εκτιμούσε και αναγνώριζε τον αγώνα του και έγραφε: «Ο Καρατζάς τους επροξένει φρίκην, επειδή όχι μόνον εις το πεδίον του πολέμου εδείκνυε την ανδρείαν του και την στρατηγική του επιδεξιότητα, αλλά δια νυκτός εισήρχετο συνεχώς εις την πόλιν με ολίγους στρατιώτας, ήρπαζεν αιχμαλώτους και εφόνευεν εξ αυτών, εχαλούσε τους μύλους και ενί λόγω τους έβλαπτε καιρίως».
Απόδειξη τούτου είναι ότι λίγες ημέρες αργότερα, το στρατόπεδο των επαναστατών αναδιοργανώθηκε και στον Καρατζά ανατέθηκε η φύλαξη της στρατηγικής θέσης Ζωνιτάδα. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός και ο Καρατζάς συνεργάστηκαν και ουδόλως βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο Καρατζάς κήρυξε την επανάσταση και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός την υπονόμευσε. Αυτά είναι αυθαιρεσίες των πάντοτε ανθελλήνων, ανιστόρητων κομμουνιστών που θέλουν να καπηλευτούν μια εθνική προσπάθεια, παρόλες τις αντιπαραθέσεις και τα μελανά σημεία που σημειώθηκαν στην συνεργασία μεταξύ των επαναστατών.
Η δολοφονία του Καρατζά έγινε στις 4 Σεπτεμβρίου του 1821. Κατηγορήθηκε από τους Κουμανιωταίους ότι ήταν υπεύθυνος για τον θάνατο του αδελφού τους Σταμάτη, που τον άφησε ακάλυπτο. Οι Κουμανιωταίοι τον κατηγορούσαν μάλιστα ότι ήταν άνθρωπος των… κοτζαμπάσηδων! Αυτό είναι ένα εν πολλοίς άγνωστο επεισόδιο στην πικρή ιστορία των εμφύλιων σπαραγμών που δίχασαν τους αγωνιστές.
